Οι τρεις όψεις της Μυτιλήνης¹

Όαση μέσα σ’ αυτή τη γραφική μιζέρια της Μυτιλήνης είναι η ποιητική συνοικία των επαύλεων και των κήπων. Εκεί, όλα είναι γαλήνη και ομορφιά. Όλα πολιτισμός και τάξη. Έχω γυρίσει όλη την Ελλάδα: πουθενά αλλού δεν είδα τη μαγεία και τον πολιτισμό που έχει η πλευρά αυτή της Μυτιλήνης. Το όνειρο των «κηπουπόλεων» που ονειρεύεται να πραγματοποιήσει η εποχή μας, είναι εκεί μια εξαίσια πραγματικότητα. Φαντασθείτε μια Κηφισιά χωρίς μαγαζιά και μικροκαφενεία, μια Κηφισιά που να πιάνει την αμφιθεατρική πλαγιά ενός καταπράσινου λόφου, που κάθε έπαυλή της να λευκάζει μέσα σ’ απέραντους κήπους και περιβόλια, και που ν’ ατενίζει το γλαυκό θάμπος μιας θάλασσας και τα κανάλια μικρών νησιών απ’ όπου έρχεται πάντα ένα ρεύμα δροσερού αέρα: αυτή είναι η κηπούπολη της Μυτιλήνης. Ψηλοί τοίχοι, απ’ όπου κρέμονται τάπητες από κισσούς και περιπλοκάδες, υψώνονται στο μάκρος των ήσυχων δρόμων, κρύβοντας τους βαθιούς αρωματισμένους κήπους. Οι μόνοι ήχοι που σκορπίζονται στη γαλήνη είναι τα γέλια ευτυχισμένων παιδιών, κάποτε ένα πιάνο, και τα κελαδήματα των πουλιών. Όλες αυτές οι επαύλεις κι όλοι αυτοί οι κήποι ενώνονται, τόσο μπροστά στη θάλασσα, όσο και στους λόφους, με προάστια και με μικρά χωριά το ένα πιο γραφικό από το άλλο. Νομίζει κανείς πως έχει μπροστά του την παραδεισιακή εκείνη περιοχή των μεγάλων ιταλικών λιμνών, που η ποίησή της είναι όλη γλυκύτητα και χάρη. Μερικά από τα χωριά αυτά, όπως το Κογιάνι, έχουν σπίτια με ξύλινα περιζώσματα στις προσόψεις τους, που θυμίζουν τα γραφικά σπίτια της χώρας των Βάσκων, στην Ισπανία. Άλλα, μαζεμένα γύρω από το ψηλό τους καμπαναριό, μισοκρυμμένα από τις ασημένιες ελιές και τα περιβόλια, φέρνουν στο νου τα χωριά της νότιας Ιταλίας, όπως το γλυκύτατο Ραβέλο κοντά στο Αμάλφι…

Ό,τι κάνει ακόμα πιο έντονη την ομοιότητα της πλευράς αυτής της Μυτιλήνης με την περιοχή των ιταλικών λιμνών, είναι, εκτός από τις πλούσιες επαύλεις, τους κήπους και τις κατάφυτες πλαγιές, το όραμα της θάλασσας, που κλεισμένη από τα νησιά Αργινούσες, τις αντικρινές ακτές της Μικράς Ασίας και τις ακρογιαλιές της ίδιας της Μυτιλήνης, έχει την όψη μιας μεγάλης λίμνης. Αν μάλιστα ανεβεί κανείς στην κορφή ενός απ’ τους λόφους, που έχει το γελοίο όνομα Γαϊδουροπερίπατος, θα ιδεί ν’ απλώνεται κι από την αντίθετη πλευρά, σα μια δεύτερη λίμνη, ακίνητη και γυαλιστερή μέσα στο φως, ο εξαίσιος κόλπος της Γιέρας.

Από τον εξώστη του λόφου αυτού, που αγκαλιάζει τις δυο παραμυθένιες «λίμνες» και τις απαλές πλαγιές που ασημίζουν από τις αναρίθμητες ελιές ή πρασινίζουν βαθιά από τους κήπους και τα περιβόλια, η Μυτιλήνη έχει, αληθινά, όλη τη χάρη και τον ηδονισμό της Ιταλίας, κ’ εξηγεί, σ’ όποιον αισθάνεται την ψυχή των τοπίων, τόσο το γλυκόν Αλκαίο, όσο και τη φλογερή Σαπφώ…

_[1]Στον πρόλογο διευκρινίζεται ότι πρόκειται για ταξιδιωτικές εντυπώσεις που γράφτηκαν γύρω στα 1930 και δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα.

Κώστας Ουράνης, «Οι τρεις όψεις τη Μυτιλήνης», Ταξίδια. Ελλάδα, Αθήνα, Εστία, χ.χ.ε., σσ. 285-286.