138

[ΠΕΡΙ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟΝ]^[1]

Κύριε Διευθυντά,

Είμαι πάντα πρόθυμος να δεχθώ συζήτηση για τις απόψεις που υποστηρίζω, αλλά υπό τον όρον να μη παρερμηνεύονται τα γραφόμενά μου και να μη μου αποδίδονται σκέψεις διαφορετικές από εκείνες που έχω.

Ο κ. Λανίτης με παρεξηγεί και πάλι στο γράμμα του που δημοσιεύει η «Καθημερινή» της 18ης τρέχ. Ζημιώνει ασφαλώς, τη θέση του όταν αποδίδει σε κάθε διαφωνούντα την επιθυμία να υποστηρίξει «παράτασιν της δουλείας» στην Κύπρο. Νομίζω ότι τα δύο άρθρα μου, της 22ας Δεκεμβρίου 1954 και της 16ης Φεβρουαρίου 1955 περιέχουν σαφείς απαντήσεις στα ερωτήματα που μου θέτει.

Παραδέχομαι ανεπιφύλακτα τις γνώμες του κ. Λανίτη για την ευθύνη των Άγγλων και για τους κινδύνους που εγκυμονεί η βρεταννική αδιαλλαξία. Γνωρίζω και τα κείμενα που αφορούν τον Ο.Η.Ε. Γνωρίζω όμως, επίσης, ότι ο Ο.Η.Ε. δεν είναι ένα Δικαστήριο στο οποίο μπορεί κανείς να προσφύγει με νομικά επιχειρήματα και να επιδιώξει μιαν απόφαση που θα λύει τελεσιδίκως το ζήτημά του. Ο Ο.Η.Ε. είναι ένα ατελές πρόπλασμα μιας μελλοντικής παγκοσμίου οργανώσεως, καθώς ήταν και η προκάτοχός του Κοινωνία των Εθνών. Σκοπός ενός τέτοιου οργανισμού δεν είναι να απονέμει το δίκαιο, με συνείδηση δικαστική, αλλά να αποτρέπει τον πόλεμο, με πνεύμα σκοπιμότητος και συμβιβασμού των αντιθέσεων. Αυτή είναι η πραγματικότης του Ο.Η.Ε. σήμερα και δεν ωφελεί να καλλιεργούμε στον ελληνικό λαό ουτοπιστικές αντιλήψεις για ζητήματα εθνικής πολιτικής.

Ο κ. Λανίτης μας λέει ότι γίνεται από τους Άγγλους μια προσπάθεια αφελληνισμού της Κύπρου. Δεν έχομε λόγους να αμφιβάλουμε για τα γραφόμενα του κ. Λανίτη όσον αφορά τις προθέσεις των Βρεταννών αποικιακών υπαλλήλων. Αρνούμαι όμως να πιστέψω ότι ο κυπριακός λαός είναι δυνατό να χάσει ποτέ την ελληνικότητά του και απορώ πώς ημπορεί να συζητείται ένα τέτοια ενδεχόμενο. Ποτέ οι Έλληνες δεν αφομοιώθησαν από ξένους στα ιστορικά ελληνικά εδάφη.

Εν πάση περιπτώσει, πιστεύω ότι η πολιτική του κ. Λανίτη («Ένωση ή τίποτα») μας φέρει σε αδιέξοδο και παρατείνει επ’ αόριστον το αποικιακό καθεστώς και τις προσπάθειες του αφελληνισμού.

Ρώτησα στο τελευταίο άρθρο μου: Πώς θα βγούμε από το αδιέξοδο, δηλαδή με ποιον τρόπο θα γίνει η Ένωση στο άμεσο μέλλον; Στο ερώτημα αυτό κανείς δεν απαντά, ούτε ο κ. Λανίτης. Γιατί δεν αρκεί να λέμε: Θα εξαναγκασθεί η Αγγλία! Το θέμα είναι με ποια συγκεκριμένα πρακτικά μέσα θα την εξαναγκάσωμε.

Ρώτησα επίσης: Αφού η Ένωση τώρα αμέσως δεν είναι κατορθωτή, γιατί δεν επιδιώκομε, ως ένα πρώτο στάδιο προς την αυτοδιάθεση, ένα δημοκρατικό πολίτευμα για την Κύπρο; Για ποιο λόγο θα κινδύνευε ο εθνισμός των Κυπρίων την ημέρα που θα εξασφάλιζαν ένα αντιπροσωπευτικό σύστημα και θα έπαιρναν στα χέρια τους τη διοίκηση και την εκπαίδευση – την ημέρα όπου λ.χ. ο κ. Λανίτης θα γινόταν υπουργός της Παιδείας της Κύπρου; Για να ματαιώσετε οριστικά κάθε προσπάθεια αφελληνισμού, το καλύτερο μέσο είναι να πάρετε στα χέρια σας τα σχολεία και όσο περισσότερες εξουσίες μπορείτε.

Οι Άγγλοι προτείνουν στους Κυπρίους ένα αποικιακό ψευδοσύνταγμα. Συμφωνώ με τον κ. Λανίτη ότι αυτό πρέπει να απορριφθεί χωρίς συζήτηση. Αν όμως θέλουμε να βγούμε από τη σημερινή αποτελμάτωση του ζητήματος, πρέπει να γίνει μια αντιπρότασις επάνω σε αληθινά δημοκρατικές βάσεις και να αρχίσει ένας ελληνοαγγλικός διάλογος. Μπορεί οι Βρεταννοί υπουργοί να λένε «όχι», αλλά δεν είναι δυνατό να εξακολουθήσουν να επιβάλλονται επ’ άπειρον οι αποικιακοί υπάλληλοι στη δημοκρατική συνείδηση της Αγγλίας.

Επιθυμώ, τελειώνοντας, να προσθέσω δυο λόγια για την «Εστία», που ασχολείται πάλι μαζί μου τον τελευταίο καιρό. Η λαμπρή εφημερίδα με κατηγορεί ότι υποστηρίζω αυτές τις απόψεις επειδή οι Άγγλοι μου προσφέρουν «δωρεάν ταξίδια εις τας Ευρώπας». Ας μου επιτραπεί να σημειώσω ότι τα ταξίδια μου στην Αγγλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες έγιναν πάντα με έξοδά μου. Αλλά η «Εστία» έχει γράψει, τα τελευταία χρόνια, τόσο πολλά, απίθανα και εξωφρενικά ψέματα για ένα πλήθος γνωστών ανθρώπων, ώστε αρχίζει να γίνεται φανερό ότι η περίπτωσίς της ανήκει στην περιοχή της ψυχιατρικής. Ας μην πούμε περισσότερα, προς το παρόν.

[1]<Εφημ. «Η Καθημερινή», 20 Φεβρουαρίου 1955, επιστολή. Βιβλ. Μοσχονά: 978. Αρχείο: Φ. 30/5757. Απάντηση σε σχόλιο της εφημ. «Εστία», ανώνυμο, 28 Ιανουαρίου 1955 «[…] Όταν διανοούμενοι, συχνάζοντες εις τα «αγγλικά Συμβούλια» και λυμαινόμενοι τας Βρεταννικάς «υποτροφίας» κακίζουν το Πανεπιστήμιον και την Εκκλησίαν δια τας «επεμβάσεις» των εις το Κυπριανόν, [..] φυσικόν είναι οι πράκτορες της «Ιντέλλιτζενς Σέρβις» να είναι εδώ καλύτερον πληροφορημένοι και από πολλούς Έλληνας επισήμους! […]», και σε επιστολή Λανίτη στην εφημ. «Η Καθημερινή», 18 Φεβρουαρίου 1955.

Γ. Θεοτοκάς, Στοχασμοί και σκέψεις: Πολιτικά κείμενα 1925-1966, τόμ. Β’ 1950-1966, Αθήνα, Εστία, 1996, σσ . 682-683.