Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

▲▲▲

Τρυφερός σύντροφος

(απόσπασμα)

Συμφοιτητές του απ' την Αθήνα του είχαν διηγηθεί καταλεπτώς τις ταραχές που είχαν ξεσπάσει το 1901 με τη μετάφραση του Ευαγγελίου στη δημοτική από τον Αλέξανδρο Πάλλη. Ως και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών αναγκάσθηκε τότε να παραιτηθεί, ενώ έβραζε και ξεσπούσε το μένος των φοιτητών γι' αυτή την ιερόσυλη, όπως θεωρήθηκε, μεταγλώττιση. Και σαν να μην έφτανε ο ξεσηκωμός και το έλα να δεις, για το τίποτα, τελικά. Αφού όπως και να είχε το πράγμα, το Ευαγγέλιο δεν αξίωνε τη λογοτεχνικότητα του κειμένου και η κοινή χρήση για την οποία προοριζόταν, δικαιολογούσε την κατά το δυνατόν μεγαλύτερη απλούστευση της γλώσσας ώστε να γίνεται κατανοητό από τους πάντες. Δεν πέρασε ούτε ένας χρόνος και ξαναέγινε πάλι χαμός, αυτή τη φορά με τη μετάφραση στη δημοτική της Ορέστειας του Αισχύλου από κάποιον γιατρό ονόματι Σωτηριάδη. Κατέλαβαν το Πανεπιστήμιο, δεν δίστασαν να τα βάλουν με τον Παλαμά, που τα έβαλε με την φοιτηταριά· ζόρι μεγάλο ο υπερσυντηρητισμός τους, αληθινός μπελάς, θαρρείς και τους έλειπε ο κοινός νους, ακριβώς όταν τον είχαν ανάγκη, και θαρρείς τους περίσσευε, ακριβώς εκείνες τις στιγμές που χρειαζόταν να επιδείξουν ευφυΐα, γνώση, διορατικότητα. Πολλά πάθη, πολλή ταραχή που κρατιόντουσαν από τη λεπτή κλωστή των προσχημάτων. Χρησιμοποιούσαν τη γλωσσική ευθιξία τους σαν ιερή δικαιολογία για να αποκλείσουν τους πολλούς και αγράμματους από τον μαγικό κύκλο μέσα στον οποίο προστατευμένοι, απολάμβαναν προνόμια που εξαθλίωναν τον λαό. Το να ζεις στην Αθήνα φαινόταν πως ήταν μια αληθινή δοκιμασία για τους ευαίσθητους και μια καταφανής ακροβασία για τους μαχητικούς.