Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

▲▲

Σκοτεινός Βαρδάρης

(απόσπασμα)

Γεμάτος εικόνες θα είναι κι ο δικός σου κόσμος, Στέφανε, εκείνο το βράδυ, τον Μάιο του 1912, όταν για πρώτη φορά θα δεις σινεμά ή «κινημά» ή «κινό», όπως θα σου πουν οι φίλοι σου πως αποκαλούν την εφεύρεση των αδελφών Λυμιέρ οι κοσμοπολίτες Θεσσαλονικείς. Είναι μάλιστα περήφανοι για τις αίθουσές τους. Ο Κωνσταντίνος σού μιλάει για αυτές και νιώθει τουλάχιστον Παριζιάνος. Σου λέει για το Σινεμά Πατέ, δίπλα στο Σπλέντιτ Παλάς, μπροστά από το οποίο πολλές φορές έχεις βέβαια περάσει κι εσύ, κι έχεις θαυμάσει τη βιεννέζικη αρχιτεκτονική του, την εντυπωσιακή του πρόσοψη και τα μεγάλα γράμματα πάνω από την αψιδωτή, επιβλητική του είσοδο. «Και πού να μπεις μέσα!» ακούς τον Κωνσταντίνο, «πού να μπεις! Τι πολυτέλεια, τι βελούδινες πολυθρόνες, τι επίχρυσες γύψινες διακοσμήσεις! Νομίζεις πως είσαι στη Βιέννη ή στο Παρίσι, Στέφανε, και δεν σε λέγω υπερβολές, το ξέρω από τις αδελφές μου που είναι γι' αυτές η Ευρώπη ένα βήμα».

Για να πούμε την αλήθεια, σου φάνηκε κάπως υπερβολικός ο ενθουσιασμός του Κωνσταντίνου ίσως και η κομπορρημοσύνη του. Δεν θα ήσουν όμως τόσο αυστηρός, αν γνώριζες τον λόγο. Και ο λόγος ήταν πως ο κινηματογράφος, στη μοιραία κι άλλο τόσο γοητευτική αυτή πολιτεία, είχε φτάσει λίγο μετά την πρώτη εκείνη προβολή στο υπόγειο του παρισινού Γκραν Καφέ, σύμφωνα με όσα έγραφε η Journal de Salonique στις 5 Ιουλίου 1897:

«Ο κινηματογράφος έκανε χτες το ντεμπούτο του εις την σάλα του καφέ-μπυραρία Η Τουρκία».

Αλλά ενώ εσύ ανακάλυπτες τον κόσμο, Στέφανε, μαγεία και μυστήριο μαζί, και ενώ η «μοιραία πολιτεία» σού προσφερόταν όλο και περισσότερο, επιβεβαιώνοντας το χαρακτηρισμό του Εμμανουήλ Ματζιουρίδη εκείνη την πρώτη μέρα που πάτησες το πόδι σου σ' αυτήν, ο άλλος κόσμος γύρω σου και πέρα από εσένα και τους δύο φίλους σου, απαιτούσε τα δικά του λύτρα από την Ιστορία. Ακόμη κι εδώ δεν είχε πέσει έξω ο πολυλογάς, πλην οξυδερκής, Εμμανουήλ Ματζιουρίδης: στα Βαλκάνια μύριζε πόλεμος.