Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

▲▲▲

Ευγενία

(απόσπασμα)

Περί τα μέσα του έτους 1820 απολαύσας τον πρώτον και μόνον επί γης πόθον αυτού ο Αλέξανδρος, εμνηστεύθη εκείνην ην πρώτην και μόνην επί ζωής του ηγάπησεν. Ο αρραβών αυτού μετά της Ευγενίας εθεωρήθη παρά πάντων των συγγενών και πολλών Φαναριωτών ως σύνδεσμος ευτυχής, και οι δύο μελλόνυμφοι έπλεον εις θάλασσαν ερατεινήν και διευθύνοντο εις τον ποθητόν λιμένα, χωρίς να θεωρώσι με βλέμμα ύποπτον τα αναδυόμενα νέφη εις τας άκρας του ορίζοντος!

Ο Ελευθέριος Παππαλέξιος, ένεκα κατεπειγουσών υποθέσεων, υποχρεωθείς ν’ αναχωρήσει εις Οδησσόν, αφήκε τον υιόν του εις το εν Γαλατά εμπορικόν αυτού κατάστημα. Απόσχολος ήδη μετά τον αρραβώνα ο Αλέξανδρος, καίτοι ηγάπα την σπουδήν και είθιζε να ενασχολείται περί αυτήν κατά τας ώρας της ανέσεως, απεφάσισε, προτροπή και νουθεσία του πατρός, να εισέλθει εις το εμπορικόν στάδιον, όπερ μετρίως ηγάπα. Ο Ελευθέριος, θεωρών ότι, είτε ως εκ των πολιτικών περιστάσεων, είτε ως εκ των τροποποιήσεων, ας εισήγαγεν εις τα εμπορικά αυτού έργα, εδύνατο πιθανώς μετά τινα χρόνον να εγκατασταθεί ολοτελώς εις Οδησσόν, είχε πωλήσει τον εν Φαναρίω οίκον του και μετώκησεν εις Σταυροδρόμιον, συγκατοικήσας μετά του συνεταίρου του Αναστασίου Αδριανουπολίτου, ανδρός αξιοτίμου και φιλογενούς τα μάλιστα. Μείναντος δε τούτου διευθυντού της εν Γαλατά εμπορικής οικίας, ο Αλέξανδρος, μετά την αναχώρησιν του πατρός αυτού, ειργάζετο υπό τας οδηγίας του συνεταίρου και κατώκει μετ’ αυτού εις Σταυροδρόμιον. Και τας μεν ημέρας διήγεν εργαζόμενος εις το εμπορικόν γραφείον, τας δε εσπέρας εκλείετο συνήθως εις τον ίδιον κοιτώνα, ένθα εδίδετο εις την ανάγνωσιν ή εις την γλυκείαν ονειροπόλησιν της μνηστής αυτού, ην επεσκέπτετο κατά τας εορτάς αναπλέων εις το Κατάστενον.

Εν τούτοις, ο Αλέξανδρος εθεώρει ενίοτε συχνάζοντας οτέ μεν εις το εμπορικόν κατάστημα, οτέ δε το εσπέρας εις την οικίαν και συνομιλούντας πάντοτε κατ’ ιδίαν μετά του Αναστασίου άνδρας καταγομένους τους μεν εκ Πελοποννήσου, τους δε εκ των Ιονίων νήσων, τους δε εκ διαφόρων μερών της Ελλάδος. Προς τούτοις παρετήρει, ότι οι άνδρες ούτοι, άγνωστοι αυτώ, υπό το πρόσχημα εμπορικών υποθέσεων, ελάμβανον ενίοτε εκτεταμένας συνδιαλέξεις μετά του Αναστασίου εις μεν το γραφείον εν ιδιατέρω δωματίω κλειστήν έχοντες την θύραν, κατ’ οίκον δε μετά πλείονος μεν ανέσεως και ελευθερίας, πάντοτε όμως μετά τινος προφυλάξεως και μυστικότητος. Ο δε Αλέξανδρος μετ’ αιδημοσύνης ή διακρίσεως απεσύρετο ενωρίς εκ των εσπερινών τούτων συνεντεύξεων. Εκ του ύφους όμως των συνερχομένων, εκ των προφυλακτικών τρόπων αυτών, και εκ του τόνου της φωνής, μεθ’ ης τινες εξ αυτών εξεφράζοντο περί πραγμάτων πολιτικών, δεν εβράδυνεν ο Έλλην την ψυχήν και το φρόνημα νέος ν’ ανακαλύψει, ότι η υπόθεσις των ομιλιών και σκοπός των συνεντεύξεων ήσαν άλλα τινά ή το εμπόριον. «Πατρίς, ανάστασις της Ελλάδος, ελευθερία», ιδού αι ιεραί λέξεις, αίτινες λεληθότως εισέδυσαν εις την ακοήν του, διήγειραν σφοδρούς κλονισμούς εις την καρδίαν του, και εξύπνησαν όλας τας αναμνήσεις και των προτέρων πατρικών νουθεσιών και των ιδίων σκέψεων εκ της αναγνώσεως της ιστορίας του ημετέρου έθνους. Εντός ολίγου κατενόησεν, ότι ήρξαντο οι ομογενείς να βουλεύονται περί υποθέσεως σπουδαιοτάτης, και εκ συμπτωμάτων τινών, μικρών μεν, ασυνδέτων και τυχαίων κατά το φαινόμενον, αλλ’ επιπολαζόντων προ χρόνων ήδη εις τους κόλπους της χριστιανικής κοινωνίας, ήτο αδύνατον να μη συναισθανθεί ότι εκυοφορείτο και προεμηνύετο μεταβολή αναπόφευκτος εις την υπάρχουσαν κατάστασιν της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Τωόντι, ουκ ολίγα περιστατικά εδήλουν, ότι κατά την εποχήν εκείνην διεσπείρετο γόνιμός τις ιδέα. Η εις πολλά μέρη του Τουρκικού κράτους σύστασις ελληνικών σχολείων, η τάσις προς τον φωτισμόν, η πολλαπλασίασις των βιβλίων, τα άσματα και ο τραγικός θάνατος Ρήγα του Φεραίου, και μυστηριώδης τις αναβρασμός των πνευμάτων, επέχυνον ασυνήθη φαιδρότητα εις την όψιν πολλών κατοίκων του Γαλατά και του Σταυροδρομίου. Ει δε ο Αλέξανδρος δεν εγίνωσκεν επί τινα καιρόν ουδέ την ύπαρξιν της Φιλικής Εταιρίας, ουδ’ ότι ο πατήρ του και ο Αναστάσιος μετά πολλών άλλων εμπόρων εν Κωνσταντινουπόλει ανήκον ψυχή τε και σώματι εις την εταιρίαν ταύτην, κατενόει τουλάχιστον σαφέστατα, ότι εξήλθον οι σπείροντες τον σπόρον, και ο σπόρος ερρίφθη εις γόνιμον άρουραν.

Ήγγιζον αι ημέραι και αι ώραι της παραστάσεως του μεγάλου δράματος της εθνικής ανεγέρσεως!