Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

▲ ▲

Το ρολόι της σκιάς

(απόσπασμα)

Όταν ο Έλγιν πήρε στα χέρια του το πολυπόθητο φιρμάνι, έβαλε και του το μετέφρασαν στα ιταλικά. (Για να το καταλαβαίνει καλά ο ίδιος; Για να το επιδεικνύει σε κάθε ενδιαφερόμενο;) Το ότι η αγγλική γλώσσα δεν είχε γίνει ακόμη lingua franca εξηγεί λογικά την ανάγκη της μετάφρασής του σε μια άλλη πιο διαδεδομένη σε κύκλους ηγεμονικούς και προξενικούς. Μπορεί επίσης να βρεθούν αρκετές λογικές εξηγήσεις για το πώς χάθηκε το πρωτότυπο στην τουρκική γλώσσα κάπου στη διαδρομή από την Κωνσταντινούπολη στην Αθήνα. (Δύσκολες οι μεταφορές εκείνο τον καιρό και επικίνδυνες– όλο και κάτι μπορούσε να χαθεί ή να κλαπεί. Ίσως και να εξαφανιστεί τεχνηέντως.) Έτσι ο βοεβόδας των Αθηνών χρειάστηκε μεταφραστή. Καλά η άδεια να στήνουν ικρία, να αποτυπώνουν αγάλματα, να μετρούν και να καταγράφουν λείψανα ναών και κτιρίων, να σκάβουν σε θεμέλια ερειπίων για να φέρουν στο φως επιγραφές και ανάγλυφα, εκείνος όμως ο όρος να μην εμποδίζονται να πάρουν qualche pezzi di pietre τι σήμαινε ακριβώς; Επιστρατεύτηκε, λοιπόν, κάποιος ιταλομαθής (ο μέγας καλλιτέχνης Λουζιέρι;) και με τη βοήθεια των πέντε λιρών ημερησίως, που πλήρωνε το συνεργείο για να του επιτρέπεται η είσοδος στον Παρθενώνα, ο βοεβόδας δέχτηκε την ερμηνεία ότι η φράση σήμαινε οποιαδήποτε (κι όχι μερικά) κομμάτια λίθων. Κοντά τετρακόσιοι νοματαίοι, οι περισσότεροι δικοί μας, έφτασαν να δουλεύουν αποσπώντας, μαζεύοντας, συσκευάζοντας, κουβαλώντας «οποιαδήποτε» κομμάτια τούς υποδείκνυε ο Λουζιέρι και οι άξιοι συμπαραστάτες του. (Κι ας λέει ο Σατωβριάνδος ότι ήταν όλοι Τούρκοι. Ένας ρομαντικός δεν ανέχεται εύκολα τη σπίλωση της ιδέας από την πραγματικότητα.)