Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

«Ο Όθων έγινε δεκτός στην Ελλάδα με ενθουσιασμό. Οι μνήμες του εμφυλίου ήταν ακόμη νωπές και η περιφρόνηση προς τα κόμματα, ως βασικών υπαιτίων για το χάος που είχε προκληθεί, ενίσχυσε την καλή θέληση των Ελλήνων απέναντι στο νεαρό βασιλιά και την Αντιβασιλεία. Πλήθη κόσμου περίμεναν τον Όθωνα, τους τρεις αντιβασιλείς και τη συνοδεία τους, που έφθασαν στο Ναύπλιο με την αγγλική φρεγάτα "Μαδαγασκάρη ". Κανείς όμως, μέσα στην ευφορία που επικρατούσε εκείνη την ημέρα της 30ής Ιανουαρίου 1933, με τους κανονιοβολισμούς και τις μουσικές, δεν έδειχνε να συνειδητοποιεί τη σημασία της παρουσίας των παρατεταγμένων βαυαρικών στρατευμάτων και των ναυτικών μοιρών των τριών Δυνάμεων στο λιμάνι του Ναυπλίου.»

«Σε μια εποχή ταραγμένη απ' τα εθνικά κινήματα όλων των ευρωπαϊκών λαών, η απελευθέρωση μιας μικρής γωνιάς της ελληνικής γης δεν μπορούσε να ικανοποιήσει τους εθνικούς πόθους του ελληνικού λαού. Έτσι ήταν φυσικό το ότι η ανάκτηση των επαρχιών που κατοικούνταν από Έλληνες κι είχαν μείνει έξω απ' το ελληνικό βασίλειο αποτέλεσε την κυρίαρχη ιδέα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Καθώς όμως ήταν δύσκολο να προσδιοριστούν τα σύνορα του Ελληνισμού και να μετριαστούν οι εθνικές φιλοδοξίες ενός νεαρού κράτους, η ιδέα της εθνικής απελευθέρωσης έγινε συνώνυμη με την Ανάσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας: πρόκειται για τη "Μεγάλη Ιδέα" που έμελλε να κυριαρχήσει για πολύ στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας.»

«Η περιορισμένη εθνική κυριαρχία αποτελεί θεμελιώδες χαρακτηριστικό του νέου ελληνικού κράτους. Το φαινόμενο αυτό, που κάνει να συγχέονται τα όρια μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, θέτει δύο σημαντικά και αλληλένδετα ερωτήματα. Το πρώτο σχετικά με τη μορφή που πήρε η κυριαρχία και η επέμβαση των Δυνάμεων, το δεύτερο, αναφορικά με τα χαρακτηριστικά εκείνα του ελληνικού κράτους, της κοινωνίας του και της γεωγραφικής του θέσεως στην ανατολική Μεσόγειο που το έκαναν ευάλωτο στην ξένη επιρροή και στην επέμβαση. […]

Οι τρεις μεγάλες Δυνάμεις, που διαδραμάτισαν αυτό το ρόλο στην οθωνική περίοδο, ήταν η Βρετανία, η Γαλλία και η Ρωσία. Η επιρροή τους στην Ελλάδα άρχισε κατά τη διάρκεια της ελληνικής επαναστάσεως. Η κύρια αιτία που ώθησε τις τρεις Δυνάμεις να εμπλακούν τόσο πολύ στις ελληνικές υποθέσεις, πράγμα που δεν έκαναν η Πρωσσία και η Αυστρία, οφείλεται περισσότερο από κάθε άλλο στη γεωγραφική θέση της Ελλάδος στην ανατολική Μεσόγειο. Ο έλεγχος πάνω στα ελληνικά εδάφη ήταν ένα σημαντικό πλεονέκτημα για κάθε Δύναμη που επιδίωκε να κυριαρχήσει στην ανατολική Μεσόγειο ή που ήθελε να εμποδίσει μια άλλη να το επιτύχει.»

«Η "Αλγκεμάινε Τσάιτουγκ" προέβλεπε, στις 24 Σεπτεμβρίου 1843, ένα μέλλον ζοφερό:

Τα τελευταία νέα απ’ την Αθήνα δεν είναι καθόλου ευχάριστα. Οι εκπρόσωποι των Δυνάμεων φαίνεται πως κηδεμονεύουν τη χώρα και θέλουν να αλλάξουν τις κυβερνητικές απόψεις που επέβαλαν δραστικά διοικητικά μέτρα. Ανικανοποίητοι με τους οικονομικούς και νομοθετικούς περιορισμούς που καθιερώθηκαν τον τελευταίο καιρό, εισχωρούν σε κάθε διοικητική λεπτομέρεια και αφαιρούν από την κυβέρνηση κάθε δυνατότητα για να εφαρμόσει ακόμα κι εκείνες τις βασικές αρχές, που οι ίδιες οι Δυνάμεις είχαν επιβάλει. Έτσι έχουν υποβάλει ένα σωρό κανονισμούς στην Κυβέρνηση και απαιτούν την αποδοχή τους^. αυτοί αφορούν τις θέσεις των υπαλλήλων, την αποζημίωσή τους και τις συντάξεις τους, την εθνικότητά τους κ.λπ.»

«Άλλη αιτία που προκαλούσε την επέμβαση των τριών Δυνάμεων ήταν η επισφαλής δημοσιονομική κατάσταση του νέου κράτους και τα χρέη προς τους ξένους. Οι ξένοι κεφαλαιούχοι τότε μόνο δέχονταν να παρέχουν δάνεια στην Ελλάδα όταν αυτά ήταν εγγυημένα από τις Δυνάμεις. Έτσι, οι τελευταίες παρακολουθούσαν στενά τα δημοσιονομικά ελληνικά πράγματα, επέβαλλαν τους όρους τους και ασκούσαν τον οικονομικό έλεγχο για την καλύτερη εξυπηρέτηση των ξένων δανειστών. Κάποτε μάλιστα η πίεση ασκήθηκε και με στρατιωτικά μέτρα όπως έγινε αμέσως ύστερα από τον Κριμαϊκό πόλεμο, όταν οι Δυνάμεις δεν δέχονταν να αποσύρουν τα στρατιωτικά τους τμήματα από τον Πειραιά, εφόσον εκκρεμούσε ο επιδιωκόμενος οικονομικός διακανονισμός.»

«Η γαλλοβρετανική επέμβαση των ετών 1854-1857, ο προηγούμενος ναυτικός αποκλεισμός του Πειραιά (1850), εξαιτίας του Δον Πατσίφικο, έδειξαν πόσο τρωτό και εκτεθειμένο ήταν το νέο ελληνικό κράτος στην κηδεμονία των Δυνάμεων που ασκούσαν το ναυτικό έλεγχο στην ανατολική Μεσόγειο. Από το 1832 και ύστερα έγινε φανερό ότι κάθε ευρωπαϊκή ναυτική δύναμη μπορούσε να το κηδεμονεύει χωρίς πολλή δυσκολία, να επιβάλλει τις θελήσεις της επιδεικνύοντας τη θαλάσσια ισχύ της, όταν η έμμεση πολιτική πίεση και η διπλωματία δεν έφερναν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.

Κάτι ακόμα που ευνοούσε την ξενική εξάρτηση ήταν οι διπλωματικές σχέσεις Ελλάδος-Τουρκίας και τούτο γιατί τα σημαντικότερα ελληνικά συμφέροντα ήταν συνδεδεμένα με την οθωμανική αυτοκρατορία, όπου ζούσε η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων. Οι σχέσεις με το Πατριαρχείο, οι εμπορικές σχέσεις ανάμεσα σε ελλαδικούς και σε αλύτρωτους Έλληνες, υποθέσεις αναφερόμενες σε απαιτήσεις- αντίθετες συχνά προς τα μακροπρόθεσμα ελληνικά συμφέροντα- άλλων εθνοτήτων, που συνυπήρχαν μέσα στα πλαίσια της οθωμανικής αυτοκρατορίας, όλα προϋπέθεταν, για την εξομάλυνση και διευθέτησή τους συνεννοήσεις και συνεργασία με την τουρκική κυβέρνηση.»

«Άλλη απόδειξη της εχθρικής της στάσεως εναντίον της Ελλάδος έδωσε η Αγγλία με τον τρόπο που υποστήριξε και πού εκμεταλλεύθηκε πολιτικά την "υπόθεση Πατσίφικο".

Ο Εβραίος Δαβίδ Πατσίφικο είχε γεννηθεί στο Γιβραλτάρ και είχε αποκτήσει το 1820 την πορτογαλική υπηκοότητα. Το 1836 διορίσθηκε πρόξενος της Πορτογαλίας στην Αθήνα και παρέμεινε στη θέση αυτή ως το 1842, που απολύθηκε λόγω καταχρήσεως. Λίγο αργότερα απέκτησε την αγγλική υπηκοότητα και ως Άγγλος πια υπήκοος εξακολουθούσε να μένει στην Αθήνα, ζώντας κυρίως από τα βοηθήματα της δούκισσας της Πλακεντίας.

Τον Απρίλιο του 1849, στις εορτές του Πάσχα, ομάδες αθηναϊκού λαού εμποδίσθηκαν να πραγματοποιήσουν παλιό έθιμο, σύμφωνα με το οποίο κατά τη Μεγάλη Παρασκευή, ή σε άλλους τόπους κατά την Ανάσταση, έπρεπε να καεί ομοίωμα του Ιούδα. Η απαγόρευση αυτή εξόργισε τον αθηναϊκό όχλο, που, οδηγημένος από μια πρωτόγονη μισαλλοδοξία, στράφηκε εναντίον του σπιτιού του Πατσίφικο και κατέστρεψε τα ελάχιστα και στην πραγματικότητα ευτελέστατα έπιπλά του. Ο Πατσίφικο, με την ιδιότητα του Άγγλου υπηκόου, ζήτησε την προστασία και την υποστήριξη της αγγλικής πρεσβείας, υποστηρίζοντας ότι η ζημιά που του είχε γίνει έφθανε στις 887 χιλιάδες περίπου δραχμές, επειδή εκτός από τα έπιπλά του είχαν καταστραφεί ή κλαπεί πιστωτικά πορτογαλικά έγγραφα αξίας 665 χιλιάδων δραχμών. Η ελληνική κυβέρνηση συνέστησε να καταφύγει ο Πατσίφικο στα ελληνικά δικαστήρια, αλλά αυτός ζήτησε την παρέμβαση της αγγλικής πρεσβείας, η οποία υιοθέτησε τις απαιτήσεις του, όχι επειδή τις θεωρούσε δίκαιες, αλλά γιατί της δινόταν μια νέα ευκαιρία να φέρει σε δύσκολη θέση την ελληνική κυβέρνηση.»

«Στις 4 Ιανουαρίου 1850 ισχυρός αγγλικός στόλος υπό το ναύαρχο Πάρκερ, που βρισκόταν στο Αιγαίο και είχε περάσει προηγουμένως από την Κωνσταντινούπολη, βρισκόταν έξω από τον Πειραιά. Ο Άγγλος ναύαρχος και ο Άγγλος πρεσβευτής την ίδια μέρα ζήτησαν να συναντήσουν τον υπουργό των Εξωτερικών Λόντο και του δήλωσαν ότι, αν η ελληνική κυβέρνηση δεν ικανοποιήσει τις δίκαιες απαιτήσεις των Άγγλων υπηκόων, η Αγγλία είναι υποχρεωμένη να λάβει τα μέτρα που θεωρεί αναγκαία. Σε προσπάθεια του Λόντου να αντικρούσει τους αγγλικούς ισχυρισμούς ο Ουάις του επέδωσε τελεσιγραφική διακοίνωση, στην οποία έπρεπε να δοθεί απάντηση σε 24 ώρες. Σε περίπτωση που η Ελλάς θα εξακολουθούσε να αρνείται την ικανοποίηση των αγγλικών αξιώσεων δηλωνόταν ότι "ο αρχηγός των ναυτικών δυνάμεων θα ευρεθή εις την λίαν δυσάρεστον θέσιν να ενεργήση αμέσως κατά τας διαταγάς της κυβερνήσεως αυτού".»

«Στις 11 Ιανουαρίου 1850 αγκυροβόλησαν 14 πλοία με 7.000 άνδρες έξω απ’ τη Σαλαμίνα. Ο λόρδος Άμπερντιν διαπίστωσε πως αυτός ο στόλος ήταν μεγαλύτερος από εκείνον που είχε χαρίσει στο Νέλσον τη νίκη έξω απ' το Τράφαλγκαρ. Ο βρετανός απεσταλμένος αξίωσε την ικανοποίηση των αγγλικών αιτημάτων μέσα σε 24 ώρες. Τελείως παράδοξο φαίνεται το γεγονός πως το τελεσίγραφο δεν αναφερόταν στο χρέος των εκατομμυρίων του έτους 1832 άλλα περιλάμβανε σκοτεινές και φανταστικές απαιτήσεις διάφορων ιδιωτών: ο Πορτογάλος πρόξενος Δον David Pacifico (Δαυίδ Πασίφικος), ένας Εβραίος, είχε μαλτέζικη καταγωγή κι εγγλέζικη υπηκοότητα. Το ελληνικό έθιμο του Πάσχα ήθελε το κάψιμο ενός ομοιώματος του Ιούδα σε δημόσιο χώρο. Το έθιμο είχε απαγορευτεί το 1847 γιατί η ελληνική κυβέρνηση δεν ήθελε να προκαλέσει ένα μέλος της οικογένειας Ρότσιλντ που έμενε στην Αθήνα και είχε τόση σημασία γι’ αυτήν. Ο όχλος που δε λογάριαζε τέτοιους λεπτούς υπολογισμούς νόμισε ηθικό αυτουργό της απαγόρευσης το Δον Πασίφικο και λεηλάτησε το σπίτι του. Ο Λάιονς είχε διαμαρτυρηθεί και ο Δον Πασίφικο ζήτησε σαν αποζημίωση το τεράστιο ποσό των 800.000 δραχμών. Το περιστατικό αυτό είχε καταντήσει το επίκεντρο του τελεσιγράφου του Πάρκερ. Παρόμοια έμοιαζε η υπόθεση του Σκωτσέζου George Finlay (Τζώρτζ Φίνλεϋ) του οποίου είχε απαλλοτριωθεί ένα οικόπεδο για το βασιλικό κήπο^. αυτός ζητούσε 44.000 δρχ. Αποζημίωση ζητούσαν και για ένα καράβι που είχε πέσει θύμα πειρατείας και για την ψυχική οδύνη μερικών υπηκόων των Ιονίων που είχαν εγκαταλείψει τα σπίτια τους …»