O καθαρισμός αποτελεί προϋπόθεση της ρυθμιστικής γραμματικής. Eίναι λάθος όμως να νομίζουμε ότι η νεότερη θεωρητική γλωσσολογία είναι απαλλαγμένη από καθαριστικές (ή αντικαθαριστικές) αντιλήψεις. Για πολλούς, σίγουρα για τους κοινωνιογλωσσολόγους, η θεμελιακή για τη νεότερη γλωσσολογία διάκριση μεταξύ langue και parole αποτελεί εκδήλωση και της θεμελιακής καθαριστικής αντίληψης ότι "η γλώσσα" (το σύστημα, ο κώδικας, η γλωσσική ικανότητα) είναι μία και ενιαία. Aπό την άλλη μεριά, η συνήθης γλωσσολογική (ως προς την προέλευσή της) -και αντικαθαριστική- μομφή κατά του καθαριστή, δηλαδή ότι καταπολεμά τη γλωσσική αλλαγή, μπορεί να γίνει κατανοητή ως εξής: προϋπόθεση της γλωσσικής αλλαγής είναι ότι γίνεται ασυνείδητα, ότι επέρχεται μάλλον παρά γίνεται. O καθαριστής εμποδίζει την αλλαγή στο μέτρο που προκαλεί μια μεταγλωσσικήσυνείδηση της εξέλιξης της γλώσσας. Σημασία δεν έχει αν η συνείδηση αυτή είναι ψευδής και πλανημένη και "αντιεπιστημονική", όπως δείχνουν να πιστεύουν οι γλωσσολόγοι· σημασία έχει ότι δημιουργείται και αντιτίθεται στη ασυνείδητη και συλλογική εξάπλωση της συλλογικής αλλαγής.