Γ. Η θεολογία της απελευθέρωσης και η δράση των Λατινοαμερικανών θεολόγων

Η θεολογία της απελευθέρωσης ή της επανάστασης εμφανίστηκε στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία της Λατινικής Αμερικής. Στις χώρες αυτές παρουσιάστηκαν κατά καιρούς δικτατορικά καθεστώτα, τα οποία επέβαλαν ανελευθερία και οδήγησαν σε φτώχια. Πολλοί κληρικοί και θεολόγοι της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας αγωνίστηκαν ενάντια στα καθεστώτα αυτά, με αποτέλεσμα να υποστούν διώξεις ή και θάνατο. Είναι αξιοσημείωτο ότι η επίσημη ηγεσία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στο Βατικανό αποκήρυξε αυτή τη δράση των μελών της, για πολιτικούς και διπλωματικούς λόγους.

Οι απόψεις των ρωμαιοκαθολικών που αγωνίστηκαν στο πλευρό του λαού τους ονομάστηκαν "θεολογία της απελευθέρωσης". Οι εκπρόσωποί της προβάλλουν έναν Θεό της δικαιοσύνης, που εμφανίζεται στην ανθρώπινη ιστορία ως ελευθερωτής των καταπιεσμένων και των φτωχών. Αυτό αποτελούσε πάγια αντίληψη για την Εκκλησία, που ήταν όμως ξεχασμένη στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία της Λατινικής Αμερικής. Βέβαια, η θεολογία αυτή, ξεκινώντας από την καθημερινή αθλιότητα της κοινωνικής πραγματικότητας, επιχειρεί μια ερμηνεία του Χριστού διαφορετική από αυτήν της παραδοσιακής Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Εκπρόσωποι της θεολογίας της απελευθέρωσης ήταν ο Περουβιανός θεολόγος Gustavo Gutierrez (προέτρεψε την Εκκλησία να συστρατευθεί με τους φτωχούς), O Oscar Romero (αρχιεπίσκοπος στο Σαν Σαλβαδόρ, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της θεολογίας της απελευθέρωσης, δολοφονήθηκε στις 24 Μαρτίου 1980 από το στρατιωτικό καθεστώς της χώρας του κατά τη διάρκεια της Λειτουργίας) και ο Antonio Fragoso (υπερασπίστηκε την ιδέα της πάλης των τάξεων με τη χριστιανική ελπίδα για την κατάργηση της όποιας καταπίεσης).