"Πόση σημασία μορφωτική κλείνει η μετάφραση σαν ενέργεια, αυτό είναι κάτι που καιρό τώρα έπρεπε να το έχει αντικρύσει παράλληλα το σχολείο σαν ένα από τα πιο κεντρικά προβλήματα των γλωσσικών μαθημάτων…Tη μετάφραση δεν την είδε το σχολείο καθόλου σαν δύναμη μορφωτική … Tη μετάφραση το σχολείο τη χρησιμοποιεί μονάχα για να βοηθήσει το μαθητή να καταλάβει όπως όπως το νόημα του κειμένου, είτε ― στην εξέταση― για να φανεί, ότι το κατάλαβε. O βαθύτερος λόγος που δεν κατορθώσαμε να ιδούμε τη μεγάλη σημασία της μετάφρασης είναι ότι σπάνια αντικρύσαμε τη γλώσσα καθολικά, σαν πνευματικό δημιούργημα. Eκεί που δεν υπάρχει πρόβλημα γλώσσας, δεν υπάρχει ούτε μεταφραστικό πρόβλημα. Mελετήσαμε τη γλώσσα κομματιαστά, και στις λεπτομέρειες ―να πούμε σε γραμματικά ζητήματα― φτάσαμε συχνά σε πλούσια συμπεράσματα. Kι όμως αν είναι αλήθεια ότι το πνεύμα εκφράζεται και στη γλώσσα απόλυτα, πώς έγινε και μας έφτασε να πιστοποιήσουμε το γραμματικό και το συνταχτικό κανόνα, το ρητορικό σχήμα, τη σπάνια λέξη κλπ., χωρίς να θελήσουμε να δοκιμάσουμε να προχωρήσουμε και να ιδούμε τη μια δύναμη που εμψυχώνει όλες αυτές τις λεπτομέρειες και τις δένει σε μιαν αδιάσπαστη ενότητα; N' αγωνιστούμε πέρα από τον άψυχο τύπο και την ξερή λέξη και φράση, να νιώσουμε το πνεύμα του ατόμου και του λαού, που τους έδωκε τη μορφή αυτή και όχι άλλη, να κοιτάξουμε να υψωθούμε από τη γλώσσα την αρχαία ώς την ψυχή του κλασικού, από τη γλώσσα τη δική μας ως την ψυχή του λαού μας, ν' αναμετρήσουμε το βάθος και τη δύναμή τους ―όλα αυτά είναι λαχτάρες που σπάνια άγγιξαν την ψυχή του φιλολόγου.
Στο σχολείο η απαίτησή μας η μετάφραση να εξαντλεί το πρωτότυπο θα προκαλέσει συχνά μια πλατιά συζήτηση για τη σημασία και της άλλης δικής μας λέξης, για τη διαφορά των συνωνύμων μας, για τις συνταχτικές μας δυνατότητες κτλ. Όποιος νομίζει μια τέτοια ώρα χαμένη για τον κλασικό και την αρχαία γλώσσα, γελιέται. Ότι με τον τρόπο αυτόν μαθαίνει και τη μητρική του γλώσσα καλύτερα ο μαθητής, είναι ένα κέρδος παραπάνω. H κύρια όμως φροντίδα μας μένει πάντα, από την καλοδιαλεγμένη νεοελληνική έκφραση να ιδεί ο μαθητής την αρχαία, τί ακριβώς σημαίνει, χωρίς να τον ικανοποιεί μια πρόχειρη χοντροκομμένη απόδοση. Mε μια τέτοια αντιπαραβολή οξύνεται και το γλωσσικό αίσθημα και η κρίση και η φαντασία και έρχεται σιγά σιγά ο νέος να αντικρύσει τη γλώσσα σα μιαν αποκάλυψη της ψυχής των λαών και των ατόμων".