Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΟΤΗΤΟΣ

«Πρώτ' απ' όλα, ο Αριστοτέλης προϋποθέτει την ωριμότητα και την κατάλληλη προπαρασκευή, τοῖς ἔθεσιν, τῶν ἱκανῶς ἀκουσομένων περὶ καλῶν καὶ δικαίων καὶ ὅλως τῶν πολιτικῶν και τῆς πολιτικῆς οὐκ ἔστιν οἰκεῖος ἀκροατὴς ὁ νέος ἄπειρος γὰρ τῶν κατὰ τὸν βίον πράξεων, οἱ λόγοι δ' ἐκ τούτων καὶ περὶ τούτων (Ηθ. Νικ. 1095b4-6, a1-8 και 1142a13-18, 1178b24-26). Η καλλιέργεια των αρετών που είναι αναγκαία για την πραγμάτωση του τελικού αγαθού της ευδαιμονίας χρειάζεται και επαρκή παιδεία όπως άλλωστε και φυσική προδιάθεση. Αλλιώς δε μπορεί να τελεσφορήσει η "ακρόασις" της οποιασδήποτε διδασκαλίας.
Όμως η χαρακτηριστική αναγνώριση της ανάγκης για μια μη θεωρητική προσπέλαση της ηθικότητας διαφαίνεται κυρίως από τον ίδιο τον ορισμό της ηθικής αρετής. Σύμφωνα με την κλασική διατύπωση των Ηθικών Νικομαχείων πρόκειται για ἕξις προαιρετική, ἐν μεσότητι οὖσα τῇ πρὸς ἡμᾶς ὡρισμένη λόγῳ καὶ ᾧ ἂν ὁ φρόνιμος ὁρίσειεν (1106b36-1107a1). Δεν αρκεί η ορθολογική σύλληψη της ηθικής αρετής υπό το πρίσμα της "μεσότητος", μεταξύ υπερβολής και ελλείψεως. Η κατανόηση της "προς ημας μεσότητος" επιτυγχάνεται μόνο με την έμπρακτη συνδρομή όσων διακρίνονται από διανοητική αρετή της φρονήσεως. Γιατί και η φρόνησις που ορίζεται ως ἕξις ἀληθὴς μετὰ λόγου πρακτικὴ περὶ τὰ ἀνθρώπῳ ἀγαθὰ καὶ κακά (1104b4-6) δε μπορεί να αναλυθεί θεωρητικά ανεξάρτητα από την ενσάρκωσή της στο πρόσωπο του "φρόνιμου". Την αναγωγή στον ίδιο το φρόνιμο -και όχι σε κάποιο αφηρημένο ιδανικό κανόνα ή περιγραφή- υποδεικνύει και ο Aubenque για να στηρίξει την άποψή του σχετικά με την "υπαρξιακή" διάσταση της αριστοτελικής ηθικής. (Ηθ. Ευδ. 1232a35-37)»

[Στ. Βιρβιδάκης, «Η αριστοτελική ηθική και οι σύγχρονες αντιθεωρητικές τάσεις στο χώρο της ηθικής φιλοσοφίας», στον τόμο Δ.Ζ. Ανδριόπουλος (επιμ.), Αριστοτέλης: Οντολογία, Γνωσιοθεωρία, Ηθική, Πολιτική Φιλοσοφία, εκδ. Παπαδήμα: Αθήνα ³1997, σ.500-501]