Βιβλιογραφία

Αρχάκης, Α. & Κονδύλη, Μ. 2011. Εισαγωγή σε ζητήματα κοινωνιογλωσσολογίας. 3η έκδοση. Αθήνα: Νήσος.

Γλωσσάρι κοινωνιογλωσσολογίας. Διγλωσσοποίηση του A Glossary of Sociolinguistics του Peter Trudgill, 2007. Επιμέλεια-εισαγωγή: Β. Τσάκωνα. Αθήνα: Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Δελβερούδη, Ρ. 2001. Γλώσσα και διάλεκτος. Στο Α.-Φ. Χριστίδης σε συνεργασία με τη Μ. Θεοδωροπουλου (επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός οδηγός. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (http://www.greek-language.gr/greekLang/studies/guide/thema_a8/index.html).

Holmes, J. 1992. An Introduction to Sociolinguistics. Λονδίνο & Νέα Υόρκη: Longman.

Κακριδή-Φερράρι, Μ. 2005. Γλώσσα και κοινωνικό περιβάλλον: Ζητήματα κοινωνιογλωσσολογίας. Α΄ μέρος. Αθήνα: Παρουσία.

Κακριδή-Φερράρι, Μ. 2007. Διάλεκτος. Στο Α.-Φ. Χριστίδης & Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.), Θέματα ιστορίας της ελληνικής γλώσσας. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (http://www.greek-language.gr/greekLang/studies/history/thema_02/index.html).

Κωστούλα-Μακράκη, Ν. 2001. Γλώσσα και κοινωνία: Βασικές έννοιες. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Μικρός, Γ. 2008. Η ποσοτική ανάλυση της κοινωνιογλωσσολογικής ποικιλίας. Θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Μπέλλα, Σ. 2011. Η δεύτερη γλώσσα: Κατάκτηση και διδασκαλία. Αναθεωρημένη έκδοση. Αθήνα: Πατάκης.

Άσκηση 1

Να αναζητήσετε δείγματα κειμένων όπου χρησιμοποιούνται διαφορετικές γλωσσικές ποικιλίες. Στόχος σας είναι να εξερευνήσετε το ευρύ φάσμα των γλωσσικών ποικιλιών της ελληνικής γλώσσας στην τάξη.

Απάντηση

1. Ενδεικτικά παραδείγματα από επιμέρους γλωσσικές ποικιλίες:

• Ιδιόλεκτος μιας μπλόγκερ

Μη μου πεις «μη!»

Ο πατέρας μου είχε μια τέτοια κρέμα – μπριγιαντίνη στο σπίτι. Ήταν για τα μαλλιά του κι ήταν μόνο για εκείνον. Μας το είχε ξεκαθαρίσει. Όπως μας είχε ξεκαθαρίσει ότι η κολόνια που υπήρχε στο μπάνιο ήταν επίσης μόνο για εκείνον, να την βάζει μετά το ξύρισμα (ακόμη την ίδια παίρνει!). Επίσης, ήταν εξίσου ξεκαθαρισμένο ότι τα μεγάλα κίτρινα φρούτα (λαχταριστά στο μάτι –πού να ξερα!) που υπήρχαν στην κουζίνα, ήταν ξανά μανά μόνο για εκείνον που ήθελε να μειώσει το ζάχαρο που του είχε τότε παρουσιαστεί από το πουθενά.

Το ότι υπήρχαν στο σπίτι πράγματα (αυτά τα τρία) που δεν έπρεπε να αγγίξω, με τρέλαινε. Ξεκίνησα να σπάσω τα δεσμά των απαγορεύσεων από τα φρούτα. Μία μέρα, γυρίζοντας από το σχολείο, καθάρισα ένα και βιάστηκα να μπουκωθώ βάζοντάς το σχεδόν ολόκληρο στο στόμα μου, πριν προλάβει να επιστρέψει ο πατέρας μου από την υπηρεσία του. Το αποτέλεσμα ήταν να μου ρθει ο θάνατος και η πίκρα του μαζί, καθώς το λαχταριστό κίτρινο φρούτο δεν ήταν άλλο από το γκρέιπφρουτ που όποιος έχει δοκιμάσει, με νιώθει! […]

Νέλλη Νέζη, http://nellinezi.blogspot.gr/search/label/%CE%91%CF%85%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%B9%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CE%AC

πρόσβαση 12/4/2013

• Κυπριακή διάλεκτος στον κυπριακό τύπο

Εμείς επληρώναμεν την Κοκούλλαν τηλεφωνήτριαν στο δημόσιον 2,000 ευρώ τον μήνα για την πολλά δύσκολην δουλειάν να… απαντά τα τηλέφωνα, τον Μήτσιον αρκάτην στο Τμήμαν Υδάτων 2,500 για να φακκά γυρόν τα χωρκά τζιε να πίννει καφέν στον καφενέν του Κκελετζή στο Αρεθκιού ως η ώρα 2.30 το μεσημέριν με το διπλοκάμπινον της υπηρεσίας, τον Αντωνάκην δάσκαλον συνδικαλιστήν της ΟΕΛΜΕΚ 3,500 για να δουλεύκει 7 μήνες τον χρόνον ως τις 2 το μεσημέριν τζιε να φκάλλει αλλότοσα αφορολόγητα που τα ιδιαίτερα, την Τζούλια γκαρσόνι του αέρα στην Cyprus Airways 5,000 ευρώ τον μήναν για να βάλλει καβέν τζιε να σερβίρει σάντουϊτς, τον Τόνυ 30 χρονών κοπελλούϊν στο Private Banking της Λαϊκης 8,000 ευρώ τον μήναν για να τα κνίθει ούλλη μέρα τζιε να κάμνει business lunch με Ρώσσους money launderers στην Πυξίδαν, τον κύριον Ανδρεάκη, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, 10,000 μιστόν τον μήναν plus 60,000 τον χρόνον που ευρωπαϊκα project για να παριστάνει τον προφεσσορ του Χάρβαρτ τζιε να διδάσκει 3 ώρες την εφτομάαν, τζιε τον Χριστάκην 12,000 ευρώ τον μήναν αφορολόγητα που…εσπούδασεν 20 μήνες για να γινεί λεωφοριατζής του αέρα πιλόττος της Cyprus Airways. Επαράγαμεν το απόλυτον τίποτα ως οικονομία τζιε ετρώαμεν το ούτσσιαλιν μας, την στιγμήν που στην Ελλάδα ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ πιάννει 1,750 ευρώ, οι καθηγητές πανεπιστημίου 1,200 ευρώ τζιε σε άλλες Ευρωπαϊκες χώρες παράγουν τζιε εξάγουν τα πάντα τζιε πιάννουν τους μισούς μισθούς που εμάς [...].

από την κυπριακή εφημερίδα Φιλελεύθερος, αναδημοσίευση στο http://thepaper.gr/%CE%BF%CE%B9-%CE%BA%CF%8D%CF%80%CF%81%CE%B9%CE%BF%CE%B9-%CF%83%CF%84%CE%AD%CE%BB%CE%BD%CE%BF%CF%85%CE%BD-%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%AE%CE%BD%CF%85%CE%BC%CE%B1-the-party-is-over

πρόσβαση 12/4/2013

• Η κοινωνιόλεκτος των μαθηματικών στα σχολικά εγχειρίδια

Τέμνουσα δύο ευθειών […]

Ας θεωρήσουμε δύο ευθείες ε₁ και ε₂ του επιπέδου, οι οποίες τέμνονται από τρίτη ευθεία ε₃. Παρατηρούμε ότι σχηματίζονται οκτώ γωνίες.

Οι γωνίες γ, δ, ε, ζ που βρίσκονται μεταξύ των ε₁, ε₂ λέγονται «εντός», ενώ οι γωνίες α, β, η, θ λέγονται «εκτός». Δύο γωνίες που βρίσκονται προς το ίδιο μέρος της τέμνουσας ε₃ λέγονται «επί τα αυτά μέρη», ενώ δύο γωνίες που βρίσκονται εκατέρωθεν της ε₃ λέγονται «εναλλάξ».

Έτσι, με συνδυασμό και των δύο χαρακτηρισμών, οι γωνίες ε και γ λέγονται εντός εναλλάξ, οι γωνίες ε και α λέγονται εντός εκτός και επί τα αυτά μέρη, ενώ οι γωνίες ε και δ λέγονται εντός και επί τα αυτά μέρη. […]

Η. Αργυρόπουλος, Π. Βλάμος, Γ. Κατσούλης, Σ. Μαρκάτης, & Π. Σιδέρης, Ευκλείδεια Γεωμετρία, Αθήνα: ΟΕΒΔ, σελ. 75

• Η φιλολογική ανάλυση/λογοτεχνική κριτική ως επίπεδο ύφους

[…] Όλα αυτά συμβαίνουν επειδή ο Ρίτσος δεν είναι –ούτε προσπαθεί να γίνει ή να φανεί πως είναι- ένας αφηγητής-παραμυθάς του οποίου ο λόγος συνεχώς κυλά ή αναδιπλώνεται κάτω από μια φυσική διηγητική παρόρμηση. Αντίθετα, ο Ρίτσος με τα πεζογραφήματά του δείχνει πώς αφήνεται στη δημιουργία ή, ακριβέστερα, στην αποκατάσταση ορισμένων κομματιών της πραγματικότητας, τα οποία διεγείρουν τη μαγεμένη από την πραγματικότητα αίσθησή του, τα οποία βασανίζουν με τη σιωπή τους τη λαλίστατη ικανότητά του να μαγεύεται από μια πραγματικότητα που μπορεί κανείς να αγγίξει, να οσφρανθεί, να γευτεί. Αυτό το μάγεμα του ποιητή εκδηλώνεται μέσα από ένα ρεαλισμό που χαρακτηρίζεται ποιητικός όχι επειδή αφήνεται στις ηδύτητες -ή στον εκμαυλισμό- μιας γλώσσας ποιητικής, αλλά επειδή υπερβαίνει με τρόπο θετικό τα κοινά όρια του αφηγηματικού ρεαλισμού […].

Β. Αθανασόπουλος, Το ποιητικό τοπίο του ελληνικού 19ου και 20ού αιώνα. Β΄ τόμος. Σεφέρης – Θέμελης – Ρίτσος – Βρεττάκος – Ελύτης – Ζευγώλη-Γλέζου – Παπαδίτσας, Αθήνα: Καστανιώτης, 1995, 118-119

• Διαγλώσσα μιας μετανάστριας μαθήτριας ελληνικού Λυκείου που μαθαίνει την ελληνική ως δεύτερη

Όταν πρωτοήρθα στην Ελλάδα όλα μου φαινόντουσαν πολύ διαφορετικά και δεν μπορούσα να συνηθίσω με τίποτα. Ήρθα σε μεγάλη ηλικία και δεν ήταν εύκολο να προσαρμοστώ. Δεν γνώριζα σχεδόν τίποτα για την Ελλάδα ούτε την γλώσσα πράγμα το οποίο με δυσκόλεψε πολύ αλλά ούτε την νοοτροπία των Ελλήνων.

Τους πρώτους μήνες που πήγαινα σχολείο ένιωθα πολύ άβολα και το πίο σημαντικό ήταν πως δεν καταλάβαινα τίποτα. Επίσης κάτι που με πλήγωσε πολύ ήταν πως έχασα 1 χρόνο από το σχολείο επειδή δεν γνώριζα τη γλώσσα.

Επιπλέον πράγμα το οποίο ακόμα αντιμετωπίζω είναι ο ρατσισμός. Στην αρχή ήταν πιο έντονος αλλά αργότερα το συνήθισα. Φυσικά και με πληγώνει πολύ αυτό καθώς θα ήθελα να με αντιμετωπίσουν απλώς σαν άνθρωπο και όχι σαν Αλβανίδα με ότι αυτό μπορεί να συνοδεύεται. θα ήθελα πολύ να μην υπήρχαν αυτές οι διακρίσεις και πραγματικά λυπάμαι πολύ για αυτί. ελπίζω στο μέλλον τα πράγματα να αλλάξουν για να μπορούμε όλοι να συμβιόσουμε […].

Από το υλικό που συλλέχθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Εκπαίδευση αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών» του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Δράση 5 «Ενίσχυση της μητρικής γλώσσας των μαθητών», Υποδράση 5.1 «Διερεύνηση αναγκών και προϋποθέσεων»