7. Ιδιωματισμοί
Συχνά,
δύο ή περισσότερες λέξεις, που αποτελούν μια φράση, λειτουργούν σαν να ήταν μία.
Ας δούμε, για παράδειγμα, τις περιπτώσεις:
μαλλιά κουβάρια
κάθομαι σε αναμμένα κάρβουνα
σου ’πα μου ‘πες.
Παρατηρούμε ότι
η καθεμία από αυτές διαθέτει μια δική της σημασία που δεν προκύπτει εάν προσθέσουμε τις σημασίες της κάθε μιας λέξης από την οποία αποτελείται
. Έτσι
μαλλιά κουβάρια σημαίνει ‘μεγάλη αναταραχή και αναστάτωση’
κάθομαι σε αναμμένα κάρβουνα σημαίνει ‘έχω μεγάλη ανησυχία’
σου ’πα μου ’πες σημαίνει ‘παραπλανητικά λόγια’.
Παρατηρούμε, επίσης, ότι
σε αυτές τις φράσεις δεν μπορούμε να παρεμβάλουμε άλλα στοιχεία, όπως θα μπορούσαμε στις
συντακτικές δομές. Π.χ. δεν μπορούμε να πούμε
*μαύρα μαλλιά κουβάρια
*κάθομαι σε κόκκινα αναμμένα κάρβουνα
*σου’πα, του’πα, μου’πες.
Στις συντακτικές δομές, από την άλλη, μπορούμε να παρεμβάλουμε άλλα στοιχεία. Π.χ. Μου έφερε κάποια πολύχρωμα αλλά μπλεγμένα κουβάρια.
Πώς να βάλεις φωτιά με τα βρεγμένα κάρβουνα;
Οι παραπάνω φράσεις, οι οποίες τόσο σε σημασιολογικό (σημασιολογία) όσο και σε συντακτικό (σύνταξη) επίπεδο λειτουργούν σαν να ήταν μια λέξη, ονομάζονται ιδιωματισμοί και ανήκουν στο λεξικό απόθεμα μιας γλώσσας, δηλαδή στο λεξικό της. Με άλλα λόγια:
Ιδιωματισμοί είναι εκείνες οι πολύπλοκες εκφράσεις (ή
.