5. Η ερμηνεία ενός κειμένου

Είναι δυνατό να θεωρούμε κείμενο ένα απόσπασμα λόγου που δεν μπορούμε να καταλάβουμε;

• Τα παραδείγματα (4) και (5) θα μπορούσαμε να πούμε σε απλή γλώσσα ότι «δεν βγάζουν νόημα», δηλαδή δεν μπορούμε να φανταστούμε μια περίσταση στην οποία τα νοήματα που φαίνεται να περιέχουν είναι συνεκτικά..
• Πράγματι, στο περικείμενο που περιγράφεται για τον προφορικό διάλογο στο παράδειγμα (4), στην ερώτηση Συγνώμη, έχετε ώρα;, μια πιθανή και αναμενόμενη απάντηση θα ήταν Ναι, πέντε παρά τέταρτο και όχι Μπλε.
• Ή, στο παράδειγμα (5), η περιγραφή ή η αφήγηση που θα περιμέναμε σε μια σχολική έκθεση με θέμα «Πώς περάσαμε την Καθαρά Δευτέρα», θα είχε μάλλον διαφορετικό περιεχόμενο.

• Ας προσπαθήσουμε όμως να εμπλουτίσουμε και ταυτόχρονα να αλλάξουμε το περικείμενο των δύο αυτών παραδειγμάτων.
• Για το μεν (4), ας φανταστούμε ότι οι συνομιλητές είναι ληστές που συνεργάζονται για την ετοιμασία μιας ληστείας: αυτός που στέκεται στη γωνία ελέγχει την περιοχή, ενώ ο άλλος με το σακίδιο ετοιμάζεται να μπει στην τράπεζα. Έχουν συνεννοηθεί από πριν, για να μην τους καταλάβουν τυχόν περαστικοί/ές, ότι το Συγνώμη, έχετε ώρα; σημαίνει «Όλα εντάξει;» και το Μπλε «Όλα εντάξει, πάω στο μηχανάκι και σε περιμένω».
• Για το παράδειγμα (5), θα μπορούσαμε να φανταστούμε ότι αποτελεί υπερρεαλιστικό ποίημα που γράφεται από μια καταξιωμένη ποιήτρια ή μια επίδοξη ποιήτρια που φοιτά σε εργαστήρι δημιουργικής γραφής.

• Και στα δύο παραδείγματα, οι καινούργιες πληροφορίες που έχουμε για το περικείμενο των κειμένων αυτών, δηλαδή για το ποιος/α τα παράγει, για ποιον σκοπό, πότε, με ποιους/ες αποδέκτες/τριες κλπ., μας οδηγούν σε διαφορετικές ερμηνείες.
• Συγκεκριμένα, στο μεν (4), καταλαβαίνουμε ότι η ετοιμασία για τη ληστεία προχωράει κανονικά.
• Στο (5), τα εκφωνήματα που αποτελούν το ποίημα-έκθεση θα μπορούσαν να εκληφθούν ως σκέψεις ενός ανθρώπου ή λόγια που είπε ή άκουσε μια Καθαρά Δευτέρα, για παράδειγμα, γύρω από ένα οικογενειακό τραπέζι.

Εν ολίγοις, εκεί που νομίζαμε ότι αυτά τα παραδείγματα δεν συνιστούν κείμενα αφού «δεν βγάζουν νόημα», ξαφνικά «βγάζουν», άρα μπορούμε να τα θεωρήσουμε κείμενα.

Άρα:

Μια ενότητα λόγου μπορεί για άλλους ανθρώπους να είναι κείμενο και για άλλους να μην είναι, και αυτό εξαρτάται από τον βαθμό που μπορούν αυτοί να εντάξουν αυτό το απόσπασμα λόγου σε ένα περικείμενο, ώστε να το ερμηνεύσουν

.