4. Ελεύθερα θέματα / Δεσμευμένα θέματα

Τα περισσότερα θέματα λέξεων της νέας ελληνικής μπορούν να εμφανιστούν ως αυτόνομες λέξεις, με την προσθήκη πάντοτε των κλιτικών επιθημάτων για τις κλιτές λέξεις. Π.χ. άνθρωπ-ος, γράφ-ω, κίτριν-ος.

Αυτού του τύπου τα θέματα τα ονομάζουμε ελεύθερα, γιατί μπορούν να εμφανιστούν ως ελεύθερες λέξεις.

Υπάρχουν, όμως, και ορισμένα θέματα τα οποία, ενώ εμφανίζονται ως συνθετικά σύνθετων λέξεων, δεν εμφανίζονται ποτέ ως ελεύθερες λέξεις. Αυτά τα θέματα ονομάζονται δεσμευμένα

, π.χ. το θέμα -τροφ- στη λέξη κτην-ο-τρόφ-ος, το θέμα -κομ- στη λέξη μελισσ-ο-κόμ-ος, το θέμα -κτον- στη λέξη μητρ-ο-κτόν-ος.

Οι λέξεις που περιέχουν τα δεσμευμένα θέματα προέρχονται συνήθως από παλιότερες φάσεις της γλώσσας μας. Ο σύγχρονος ομιλητής της νέας ελληνικής γνωρίζει αυτές τις λέξεις ως σύνολο χωρίς, απαραιτήτως, να αναλύει τα συστατικά τους.