4. Λεξικές λέξεις / Γραμματικές λέξεις

Όλοι οι φυσικοί ομιλητές της ελληνικής συνειδητοποιούμε ότι λέξεις, όπως οι βάση, υπουργό, συζήτησης της παραπάνω πρότασης διαφέρουν από τις λέξεις της, για, από, τον. Η διαφορά βρίσκεται στο είδος της σημασίας που διαθέτουν οι λέξεις της κάθε ομάδας. Οι πρώτες διαθέτουν σημασία που σχετίζεται άμεσα με τον κόσμο έξω από τη γλώσσα, δηλώνουν, δηλαδή, μια οντότητα εξωγλωσσική. Άλλες λέξεις της ίδιας κατηγορίας θα μπορούσαν να δηλώνουν μια ιδιότητα, π.χ. πράσινος ή μια ενέργεια, π.χ. τρέχω.

Αυτό το είδος της σημασίας που

αγκυρώνεται στον κόσμο έξω από τη γλώσσα ονομάζεται λεξική σημασία και οι λέξεις που τη διαθέτουν ονομάζονται λεξικές λέξεις (ή λέξεις περιεχομένου).

Από την άλλη πλευρά, οι λέξεις της, για, από, τον, αλλά και άλλες όπως οι με, σε, και διαθέτουν σημασία που δεν αναφέρεται στην εξωγλωσσική πραγματικότητα, αλλά είναι απολύτως απαραίτητες για να εκφραστούν οι σχέσεις στο εσωτερικό της γλώσσας, δηλαδή οι εσωγλωσσικές σχέσεις. Εσωγλωσσικές σχέσεις μπορεί να είναι η σύνδεση που δηλώνεται με τα και, με, η οριστικότητα που δηλώνεται με τα οριστικά άρθρα και άλλες που δηλώνονται με δεσμευμένα γραμματικά μορφήματα, όπως π.χ. ο αριθμός που δηλώνεται με τα δεσμευμένα γραμματικά μορφήματα -ες, -οι στο αρσενικό γένος (π.χ. άνδρ-ες, ποταμ-οί).

Αυτό το είδος της σημασίας ονομάζεται γραμματική σημασία και οι λέξεις που τη διαθέτουν ονομάζονται γραμματικές λέξεις (ή λειτουργικές λέξεις).

Αν παρατηρήσουμε πιο προσεχτικά τις λεξικές και τις γραμματικές λέξεις, θα δούμε ότι δεν διαφέρουν μόνο στο είδος της σημασίας, αλλά και στη μορφή. Οι λεξικές λέξεις αποτελούνται συνήθως από περισσότερες συλλαβές συγκριτικά με τις γραμματικές λέξεις.