4. Υπάρχουν διαφορετικά συστήματα γραφής;

Η αλήθεια είναι ότι έχουμε συνηθίσει, όταν μιλάμε για γραφή, να νομίζουμε ότι αυτή πρέπει να αναπαριστά ήχους. Αυτό δεν είναι καθόλου δεδομένο. Ας σκεφτούμε, για παράδειγμα, την κινεζική γραφή, με τα χιλιάδες ιδεογράμματα, που το καθένα από αυτά παριστάνει μια ολόκληρη λέξη.

Οι περισσότερες γλώσσες όμως σήμερα γράφονται με συστήματα που αναπαριστούν τους ήχους της γλώσσας. Τέτοιο είναι το ελληνικό αλφάβητο, το λατινικό αλφάβητο (που το λέμε έτσι γιατί χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για τη λατινική γλώσσα), με το οποίο γράφονται οι περισσότερες γλώσσες της Ευρώπης (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ισπανικά και πολλές άλλες), το κυριλλικό αλφάβητο (με το οποίο γράφονται τα ρωσικά, τα βουλγαρικά και άλλες γλώσσες) και άλλα.

Όλα αυτά τα συστήματα τα ονομάζουμε αλφαβητικά. Σε αυτά προσπαθούμε να αποδώσουμε στη γραφή τους φθόγγους μιας γλώσσας που διακρίνουν μεταξύ τους νοήματα, π.χ. τα /p/, /t/, /f/, /γ/, /m/ που διακρίνουν μεταξύ τους τα νεοελλ. πόνος, τόνος, φόνος, γόνος, μόνος.

Τους φθόγγους που έχουν αυτή την ιδιότητα τους ονομάζουμε φωνήματα και τα διακρίνουμε σε σύμφωνα και σε φωνήεντα. Αυτή η διάκριση έχει μεγάλη σημασία για την ιστορία της γραφής, καθώς υπάρχουν συστήματα γραφής που δηλώνουν μόνο τα σύμφωνα, όπως π.χ. η εβραϊκή, η φοινικική και η αραβική γραφή, για την αραβική, τη φοινικική και την εβραϊκή γλώσσα αντίστοιχα, επειδή σε αυτές τις γλώσσες τα σύμφωνα παίζουν σπουδαιότερο ρόλο από τα φωνήεντα.

Την ελληνική γλώσσα, όμως, αν την καταγράφαμε μόνο με τα σύμφωνα, θα είχαμε πολλά προβλήματα κατανόησης. Για παράδειγμα, σε ένα σύστημα γραφής που θα δήλωνε μόνο τα σύμφωνα, όλες οι λέξεις που ακολουθούν θα έπρεπε να δηλωθούν με τα τρία σύμφωνα <λγς>, γεγονός που θα δημιουργούσε μεγάλα προβλήματα στη σωστή και γρήγορη ανάγνωση: λαγός, λαγούς, λόγος, λόγους, λίγος, λίγους, λίγης, λέγεις, έλεγες, λήγεις, έληγες.