3. Μετακινήσεις, αντικαταστάσεις και σύνδεση φράσεων μέσα στην πρόταση

Το γεγονός ότι οι λέξεις συγκροτούν συντακτικές ενότητες («φράσεις») έχει προφανές αντίκτυπο σε αρκετούς συντακτικούς κανόνες. Π.χ., κανονικά,

μόνο μια ολόκληρη συντακτική ενότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ελλειπτική πρόταση

:

Ποιον είδες χτες;

Τον αδελφό μου. (και όχι *Αδελφό μου ή *Τον μου).

Επίσης, όπως είδαμε και παραπάνω, οι μετακινήσεις όρων μέσα στην πρόταση οφείλουν να παίρνουν υπόψη τη συγκρότηση των φράσεων – δηλαδή τη φραστική δομή της πρότασης:

*Το είδε παιδί τον ελέφαντα.

*Το καλό είδε παιδί τον ελέφαντα.

*Το καλό που σου γνώρισα χτες είδε παιδί τον ελέφαντα.

Κανονικά, μια αντωνυμία αντικαθιστά όχι μόνο ένα όνομα, αλλά ολόκληρη ονοματική φράση:

[Ο ξάδελφός του από την Αθήνα] είναι πιο όμορφος από [τον μικρό αδελφό του].

[Εκείνος] είναι πιο όμορφος από [αυτόν].

(Και όχι *[Ο εκείνος του από την Αθήνα] είναι πιο όμορφος από [τον μικρό αυτό του])

Παρόμοια,

όλα τα στοιχεία που μπορεί να λειτουργήσουν ως συντακτικά ισοδύναμα, κανονικά αντικαθιστούν ολόκληρες φράσεις (και όχι μεμονωμένες λέξεις):

Πήρε το βάζο από [το γραφείο] και το έβαλε [στο μέσο της αποθήκης].

Πήρε το βάζο από [εκεί] και το έβαλε [εδώ].

(Και όχι *Πήρε το βάζο από [το εκεί] και το έβαλε [στο εδώ της αποθήκης]).

Τέλος,

κανονικά είναι επιτρεπτή η παρατακτική σύνδεση μόνο (δύο ή περισσότερων) όμοιων φραστικών συστατικών

(δηλαδή ονοματική φράση με ονοματική φράση, ρηματική φράση με ρηματική φράση κ.ο.κ.):

Είδα [τον πατέρα σου] και [την αδελφή σου]

Αλλά όχι:

*Είδα [τον πατέρα σου] και [στο σπίτι]

*Είδα [τον πατέρα σου] και [εκεί γύρω]

[Άκουσα] και [διάβασα] πολλές νέες ειδήσεις.

Αλλά όχι:

*[Άκουσα] και [στις εφημερίδες] πολλές νέες ειδήσεις.

*[Άκουσα] και [δύο δημοσιογράφοι] πολλές νέες ειδήσεις.

Για τον ίδιο λόγο κανονικά μπορούν να συνδεθούν παρατακτικά μόνο όμοια είδη προτάσεων.