3. Η αυτονομία της σύνταξης

Η έννοια της αυτονομίας της σύνταξης έχει οδηγήσει συχνά σε παρεξηγήσεις, καθώς συχνά θεωρήθηκε μονομερής η έμφαση στους κανόνες της σύνταξης.

Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι η γνώση μιας γλώσσας περιλαμβάνει όλα τα επίπεδα της – και επομένως είναι απαραίτητο να μελετηθούν όλα τα επίπεδα της γλωσσικής ανάλυσης. Αυτό που έχει όμως σημασία κατά τη μελέτη της γλωσσικής ικανότητας είναι η εξακρίβωση των κανόνων του κάθε επιπέδου της

. Κάθε επίπεδο μπορεί να μελετηθεί αυτόνομα (και φυσικά, τελικά, κατά τη χρήση της γλώσσας απαιτείται γνώση –και «συνεργασία»– όλων των επιπέδων). Με άλλα λόγια,

η σύνταξη είναι ένα αυτόνομο τμήμα της γλωσσικής ικανότητας και οι κανόνες της ΔΕΝ αναφέρονται σε κατηγορίες των άλλων επιπέδων.

Ένα συχνό παράδειγμα του Chomsky είναι το εξής (μεταφρασμένο από την αγγλική):

Οι άχρωμες πράσινες ιδέες κοιμούνται μανιασμένα.

Το σημαντικό σε σχέση με αυτή την πρόταση είναι ότι ΔΕΝ ΠΑΡΑΒΙΑΖΕΙ κανένα κανόνα της σύνταξης – είναι δηλαδή ορθά σχηματισμένη. Ακριβώς επειδή είναι σχηματισμένη σύμφωνα με τους κανόνες της σύνταξης, είμαστε σε θέση να την κατανοήσουμε πλήρως (και να την κρίνουμε ως παράλογη ή προβληματική), αλλά και να την συγκρίνουμε με τις προτάσεις που είδαμε στην αρχή της Ενότητας (του τύπου Η μαμά του είναι πολύ ψηλός): εκεί, διαπιστώσαμε την παραβίαση κάποιου συντακτικού κανόνα αλλά, με λίγη καλή διάθεση, είμαστε σε θέση να «μαντέψουμε» τι εννοεί η κάθε πρόταση. Εδώ, αντίθετα, δεν εντοπίζουμε κανένα λάθος στη σύνδεση των λέξεων: οι κανόνες συμφωνίας τηρούνται, το υποκείμενο είναι σε ονομαστική, δεν υπάρχει κανένα συντακτικό πρόβλημα.

Αν έχουμε να κάνουμε με προτάσεις που παραβιάζουν βασικότερους συντακτικούς κανόνες, δεν θα μπορούσαμε καθόλου να προχωρήσουμε στην επεξεργασία και στην κατανόησή τους, π.χ.:

*Ο Γιάννης είδε η Μαρία

*Παιδί σκυλί το ένα είδε μεγάλο μικρό.

*Μητέρα είδε Μαρία η την της.

Είναι έτσι προφανές ότι

οι προτάσεις σε μια γλώσσα δεν είναι απλά σύνολα λέξεων: οι λέξεις είναι πάντα απαραίτητο να συνδέονται μεταξύ τους με συγκεκριμένους τρόπους, οι οποίοι επηρεάζουν, μεταξύ άλλων, τη σειρά με την οποία «συν-

τάσσονται».