3. Τι είναι τα γκράφιτι;

Τα γκράφιτι είναι γλωσσικά κείμενα ή ζωγραφικές συνθέσεις (ή συνδυασμοί των δύο) που εμφανίζονται σε τοίχους, κτήρια, οχήματα κλπ. στον αστικό δημόσιο χώρο. Αποτελούν δηλαδή μέρος του γλωσσικού τοπίου μιας πόλης

. Χαρακτηριστικά είναι τα ακόλουθα παραδείγματα (εδώ θα ασχοληθούμε περισσότερο με τα γκράφιτι που περιέχουν κάποιο γλωσσικά κωδικοποιημένο μήνυμα):

· Αρχικά τα γκράφιτι έκαναν την εμφάνισή τους σε υποβαθμισμένες περιοχές αστικών κέντρων, αλλά όσο περνά ο καιρός η παρουσία τους επεκτείνεται και εκτός αυτών.

• Τα γκράφιτι είναι κατά κανόνα ανώνυμα και προέρχονται από άτομα ή ομάδες που επιθυμούν να οικειοποιηθούν έναν συγκεκριμένο χώρο, να δηλώσουν δηλαδή ότι ο χώρος αυτός «τους ανήκει» και να του προσδώσουν καινούργιο νόημα.
• Απευθύνονται στο ευρύ κοινό άλλοτε για να το προβληματίσουν (παράδειγμα 9 και 12), άλλοτε για να το ευαισθητοποιήσουν (παραδείγματα 8 και 10), άλλοτε για να το ευχαριστήσουν (παραδείγματα 7 και 11) και άλλοτε για να αναφερθούν σε πιο προσωπικά ζητήματα (παράδειγμα 13).
• Τις περισσότερες φορές εμπεριέχουν ένα αξιολογικό σχόλιο κοινωνικού ή πολιτικού περιεχομένου, το οποίο συνδέεται συνήθως με τις συνθήκες εμφάνισης του γκράφιτι και συνιστά προσπάθεια προσεταιρισμού του/της αναγνώστη/τριας (παραδείγματα 8, 9, 11 και 13) ή διαμαρτυρία ή αντίσταση σε κυρίαρχες αντιλήψεις και πρακτικές (παραδείγματα 10-12).
• Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι τα κείμενα στα γκράφιτι εμφανίζονται με τη μορφή «γενικών αληθειών» (παραδείγματα 8, 10, και 12) ή απευθύνονται στους/στις αναγνώστες/τριες σε β΄ πρόσωπο (παραδείγματα 9-11).
• Επιπλέον, αρκετά συνθήματα, κυρίως πολιτικά αλλά καμιά φορά και αθλητικά, περισσότερο τα διαβάζουμε ως γκράφιτι σήμερα παρά τα ακούμε στον προφορικό λόγο.

• Συχνά τα συνθήματα όσο και τα γκράφιτι χρησιμοποιούν το χιούμορ και την ειρωνεία, προκειμένου να προσελκύσουν το ενδιαφέρον του κοινού (παραδείγματα 4, 10 και 13).
• Όταν τα γκράφιτι περιλαμβάνουν γλωσσικά μηνύματα, τότε αυτά είναι σύντομα, ενώ αρκετές φορές συνθήματα (βλ. παραπάνω) γράφονται σε τοίχους στον δημόσιο χώρο ως γκράφιτι.

• Η συντομία των γκράφιτι συνδέεται άμεσα με τις συνθήκες παραγωγής και πρόσληψής τους

  . Συχνά τα γκράφιτι στα δημόσια κτήρια ή οχήματα θεωρούνται παράνομα (ως «ρύπανση» ή «καταστροφή» δημόσιας ή ιδιωτικής περιουσίας), οπότε οι δημιουργοί τους δεν έχουν χρόνο (καμιά φορά ούτε χώρο) να επεξεργαστούν εκτενή κείμενα. Χρόνο όμως δεν έχουν ούτε οι αποδέκτες/τριές τους που συνήθως τα βλέπουν και τα διαβάζουν περαστικοί/ές από το σημείο όπου αυτά βρίσκονται.