3. Θεωρία των γλωσσικών πράξεων: Η κατηγοριοποίηση του Searle

Ο φιλόσοφος John Searle ήταν ο άνθρωπος που συστηματοποίησε τη θεωρία των γλωσσικών πράξεων του Austin. Πρότεινε μια ταξινόμηση που βασίζεται στην προσλεκτική ισχύ των γλωσσικών πράξεων, γεγονός που δείχνει τον κεντρικό ρόλο της προσλεκτικής ισχύος. Ο Searle αναγνωρίζει πέντε είδη πράξεων ανάλογα με το στόχο τους. Αυτά είναι τα εξής:

1.      Δηλωτικές ή αποφαντικές πράξεις

: δηλ. περιπτώσεις όπου ο/η ομιλητής/τρια δηλώνει ή ισχυρίζεται κάτι, αναλαμβάνει την ευθύνη για την αλήθεια των λεγομένων του/της και περιγράφει μια κατάσταση πραγμάτων.  Π.χ. Αυτό είναι ένα γερμανικό αυτοκίνητο, Η παρμεζάνα είναι ακριβό τυρί, Το δέντρο έσπασε από τον αέρα κλπ.

2.     

Κατευθυντικές πράξεις: δηλ. περιπτώσεις όπου ο/η ομιλητής/τρια προσπαθούν να ωθήσουν τον/την ακροατή/τρια να κάνει κάτι.  Π.χ. Θα ήθελα ένα κιλό ψωμί, Φέρτε μου ένα νερό, Ας βγούμε λίγο έξω, Να μου τηλεφωνήσεις όταν φτάσεις, Αυτό δε σε συμφέρει –μην το ξαναπείς κλπ.

3.      Δεσμευτικές πράξεις

: δηλ. πράξεις με τις οποίες ο/η ομιλητής/τρια δεσμεύεται να κάνει κάτι (κυρίως στο μέλλον).  Π.χ. Θέλεις κάτι να πιεις; Αν με στήσεις θα νευριάσω, Πας στοίχημα ότι θα χάσει; κλπ.

4.      Εκφραστικές πράξεις

: δηλ. πράξεις που εκφράζουν την ψυχολογική κατάσταση ή/και τα συναισθήματα του ομιλητή/τριας.  Π.χ., Χαίρομαι πολύ που σε βλέπω, Σας συγχαίρω, Μπράβο!, Πω-πω τι ήταν αυτό που έπαθες! κλπ.

5.      Διακηρυκτικές πράξεις

: δηλ. πράξεις με τις οποίες ο/η ομιλητής/τρια προκαλεί μια σημαντική αλλαγή στον κόσμο . Δηλ. πράξεις στις οποίες ο λόγος ισοδυναμεί με έργο. Π.χ., Παραιτούμαι!, Απολύεσαι με άμεση ισχύ, Βαπτίζεται η δούλη του Θεού Μαρία κλπ.
Η ταξινόμηση των γλωσσικών πράξεων του Searle είναι ουσιαστικά μια ταξινόμηση με βάση τους διαφορετικούς τύπους προσλεκτικής ισχύος. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο που οι γλωσσικές πράξεις ονομάζονται και προσλεκτικές πράξεις, εφόσον η προσλεκτική ισχύς αναγνωρίζεται ως το κυριότερο συστατικό τους.