3. Χρησιμοποιούν οι ομιλητές με τον ίδιο τρόπο τα γένη;

Όσα περιγράψαμε ως τώρα αφορούν τον τρόπο που εκφράζονται στο γλωσσικό σύστημα της ελληνικής τα τρία γένη. Χρειάζεται, ακόμη, να σκεφτούμε εάν κατά τη χρήση της γλώσσας οι ομιλητές χρησιμοποιούν τα τρία γένη με τον ίδιο τρόπο, ένα ζήτημα το οποίο συνδέεται με τις σχέσεις που διαμορφώνονται μεταξύ των ανθρώπων στην κοινωνία. Πιο συγκεκριμένα, η χρήση του γραμματικού γένους στη γλώσσα συνδέεται με τις σχέσεις που διαμορφώνονται ανάμεσα στα δύο φύλα, το αρσενικό και το θηλυκό, δηλαδή ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες. Επειδή οι σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων δεν υπήρξαν ισότιμες, αλλά αντίθετα το ανδρικό φύλο ήταν –και σε κάποιο βαθμό παραμένει– κοινωνικά ισχυρότερο, αυτή η ανισότητα αποτυπώνεται στη χρήση του γραμματικού γένους στη γλώσσα (βλ. και γλώσσα και φύλο).

Π.χ. το αρσενικό γραμματικό γένος θεωρείται ότι είναι το γενικευτικό, αυτό που αναφέρεται σε όλους τους ανθρώπους, ενώ το θηλυκό περιορίζεται στη δήλωση των προσώπων θηλυκού φυσικού γένους. Στη φράση Καλημέρα σε όλους! το επίθετο αρσενικού γένους όλους αναφέρεται σε πρόσωπα και αρσενικού και θηλυκού φύλου.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια με την επίδραση που έχει ασκήσει η κριτική του φεμινιστικού κινήματος γίνεται προσπάθεια να δηλώνεται ισότιμα και το αρσενικό και το θηλυκό γένος. Επομένως, η παραπάνω φράση εκφέρεται ως Καλημέρα σε όλους και όλες!

Μια άλλη περίπτωση που φανερώνει ότι οι ομιλητές δεν αντιμετωπίζουν με τον ίδιο τρόπο τα γραμματικά γένη είναι τα θηλυκά ουσιαστικά που δηλώνουν επάγγελμα. Σε ορισμένα επαγγέλματα –και μάλιστα σε όσα έχουν κοινωνικό κύρος– ο τύπος του θηλυκού ή δεν εκφράζεται με ξεχωριστό κλιτικό επίθημα (π.χ. ο/η συμβολαιογράφος) ή, ακόμη και όταν εκφράζεται με ξεχωριστό κλιτικό επίθημα, αποφεύγεται από τους ομιλητές. Π.χ. ενώ υπάρχουν οι τύποι βουλευτίνα, δικαστίνα, οι ομιλητές θεωρούν πιο «σωστό» ή πιο «επίσημο» να χρησιμοποιούν τον τύπο του αρσενικού γένους αλλάζοντας μόνο το άρθρο και έτσι λένε η βουλευτής, η δικαστής.

Συμπεραίνουμε, κατά συνέπεια, ότι

η γλώσσα εκφράζει με έμμεσο τρόπο τις κοινωνικές σχέσεις, αλλά οι αλλαγές στη γλώσσα είναι πολύ πιο αργές σε σχέση με τις αλλαγές στην κοινωνία.