2. Ποιος είναι ο στόχος της περίληψης;

Βασικός στόχος της περίληψης είναι να αποδώσει με λίγα λόγια το περιεχόμενο ενός εκτενέστερου κειμένου, παραλείποντας λεπτομέρειες ή δευτερεύοντα στοιχεία

. Επομένως, αρχικός στόχος του συντάκτη είναι να περιορίσει την έκταση του (γραπτού ή προφορικού) λόγου, πληροφορώντας για την ουσία του περιεχομένου του. Η περίληψη δεν σημαίνει αντιγραφή ενός άλλου κειμένου, αλλά προϋποθέτει τη δημιουργική ανάπλασή του, έτσι ώστε αυτό να μεταφερθεί με πιστότητα. Για τον λόγο αυτό, κάθε περίληψη περιλαμβάνει επιλογή και πύκνωση πληροφοριών, αξιολόγησή τους και σύνθεση ενός νέου κειμένου.

Με βάση την απόσταση από το αρχικό κείμενο διακρίνονται τρία βασικά είδη περίληψης:

α) απλή πύκνωση: ο συντάκτης της περίληψης ακολουθεί το συγγραφέα του πρωτογενούς κειμένου, διατηρώντας τη μορφή, την οργάνωση και την οπτική του γωνία, χωρίς να προβαίνει σε δικά του σχόλια ή αξιολογικές κρίσεις

.

β) πληροφοριακή ή περιγραφική περίληψη: ο συντάκτης της περίληψης δηλώνει ρητά την παρουσία του, με αναφορές στο συγγραφέα ή την οργάνωση του πρωτογενούς κειμένου, αλλά χωρίς αξιολογικά σχόλια

.

γ) αξιολογική περίληψη: ο συντάκτης της περίληψης περιλαμβάνει αξιολογικά σχόλια που αναφέρονται είτε στο περιεχόμενο του πρωτογενούς κειμένου είτε στον τρόπο χειρισμού του από τον συγγραφέα.

Ακολουθεί ένα παράδειγμα για κάθε είδος περίληψης:

Πρωτογενές κείμενο:

Όταν ο Καποδίστριας ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας (1828), ουσιαστικά δεν υπήρχε κράτος. Η χώρα έβγαινε από μια βαριά δουλεία κι έναν πολύχρονο αγώνα. Δεν υπήρχε καμιά οργάνωση. Ο Καποδίστριας επιδόθηκε με ζήλο στην ανασυγκρότηση της χώρας.

Ø Απλή πύκνωση:

Επί Καποδίστρια η χώρα ήταν ανοργάνωτη, γι’ αυτό ο κυβερνήτης ασχολήθηκε με την ανασυγκρότησή της.

Ø Πληροφοριακή ή περιγραφική περίληψη:

Ο συγγραφέας επισημαίνει ότι επί Καποδίστρια η χώρα ήταν ανοργάνωτη, γι’ αυτό ο κυβερνήτης ασχολήθηκε με την ανασυγκρότησή της.

Ø Αξιολογική περίληψη:

Ο συγγραφέας πολύ σωστά επισημαίνει ότι επί Καποδίστρια η χώρα ήταν ανοργάνωτη, γι’ αυτό ο κυβερνήτης ασχολήθηκε με την ανασυγκρότησή της.

Είναι σαφές ότι τα τρία αυτά είδη περίληψης συνιστούν μια κλίμακα με διαβαθμίσεις παρά απόλυτες διαφορές: κάθε περίληψη είναι επιλεκτική και γι’ αυτό αξιολογική, ακόμη και αν δεν υπάρχει ρητή τοποθέτηση του συντάκτη της περίληψης ή αξιολόγηση.

Πρέπει να τονιστεί ότι στο σχολικό περιβάλλον δίνεται έμφαση στην «αντικειμενική» παρουσίαση του περιεχομένου του πρωτογενούς κειμένου, προκρίνοντας την απλή πύκνωση και την πληροφοριακή ή περιγραφική περίληψη αντί της αξιολογικής.

Ωστόσο, είναι αμφίβολο αν γίνεται να υπάρξει απόλυτα αντικειμενική περίληψη, εφόσον κάθε επιλογή, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, είναι αξιολογική.