1. Καθαρά παρατακτική σύνδεση
α. Με λένε Μαρία και είμαι από την Αθήνα.
β. Η Μαρία έχει δύο αδέρφια, όμως ο Γιάννης είναι μοναχοπαίδι.
γ. Θα πληρώσει το πρόστιμο ή θα πάει φυλακή.
δ. Δεν είχε διαβάσει καθόλου – επομένως ήταν φυσικό να κοπεί.
Τα παραδείγματα παραπάνω περιέχουν δύο προτάσεις που συνδέονται παρατακτικά: και οι δύο προτάσεις είναι συντακτικά ισότιμες
- είτε απλώς ότι και οι δύο ισχύουν ταυτόχρονα (πρδ. α)
- είτε ότι και οι δύο ισχύουν ταυτόχρονα αλλά ΚΑΙ κάποια αντίθεση (πρδ. β)
- είτε τη δυνατότητα να ισχύει η μία από τις δύο διαζευκτικά (πρδ. γ)
- είτε, τέλος, ότι και οι δύο ισχύουν ταυτόχρονα με τη μία να αποτελεί αποτέλεσμα της άλλης (πρδ. δ).
Μπορούμε να σκεφτούμε πολλά τέτοια παραδείγματα:
Την πρώτη ώρα έχουμε Ιστορία και τη δεύτερη έχουμε Φυσική.
Την Ιστορία την κάνουμε στην τάξη μας ενώ για τη Φυσική πάμε στο εργαστήριο.
Είτε πήγαν εκδρομή είτε έμειναν σπίτι. Πάντως στο πάρτι δεν ήρθαν.
Ο πατέρας του είναι θείος μου, άρα αυτός είναι ξάδελφός μου.
Όταν το ρήμα είναι το ίδιο και στις δύο προτάσεις που συνδέονται παρατακτικά, είναι δυνατό να παραλείπεται: Την πρώτη ώρα έχουμε Ιστορία και τη δεύτερη έχουμε Φυσική.
Ο Γιάννης είναι αδελφός της Μαρίας ενώ ο Θανάσης είναι αδελφός της Κατερίνας.
Η παρατακτική σύνδεση κανονικά επιτυγχάνεται με τη χρήση παρατακτικών συνδέσμων,
α. συμπλεκτικοί: και, κι, ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ
β. αντιθετικοί: αλλά, μα, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ, μολονότι, αν και, μόνο που
γ. διαχωριστικοί: ή, είτε
δ. συμπερασματικοί: λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως
Αξίζει να σημειωθεί ότι κάποιοι από αυτούς μπορεί να μην εμφανίζονται στα όρια των προτάσεων που συνδέουν, αλλά μέσα στη δεύτερη πρόταση:
Την Ιστορία την κάνουμε στην τάξη μας, για τη Φυσική όμως πάμε στο εργαστήριο.
Ο πατέρας του είναι θείος μου, αυτός είναι ξάδελφός μου επομένως.
Η θεία με αναγνώρισε αμέσως, ο παππούς ωστόσο δυσκολεύτηκε πολύ.
Τελείωσε την πρώτη τάξη πέρυσι, θα πάει στη δευτέρα λοιπόν του χρόνου.