1. Τι είναι ο γραμματισμός;

Παλαιότερα, κεντρικός στόχος της γλωσσικής διδασκαλίας ήταν ο αλφαβητισμός, να μάθουν δηλαδή τα παιδιά να γράφουν και να διαβάζουν.

Συνέβαινε ωστόσο συχνά, παιδιά ή ενήλικες που κατάφερναν να μάθουν να γράφουν και να διαβάζουν να μην τα καταφέρνουν, παρ’ όλα αυτά, στο να συνθέσουν ένα συνεκτικό κείμενο ή να αντιληφθούν και να αξιοποιήσουν τα νοήματα ενός κειμένου που διάβαζαν. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο απόσπασμα:

Β: […] δεν μπορείς να διαβάσεις ή να γράψεις καθόλου;

Α: εεε μπορώ να διαβάσω το όνομα και τη διεύθυνσή μου και τέτοια πράγματα, αλλά όταν είναι να διαβάσω αιτήσεις, ξέρεις, και να συμπληρώσω καμιά αίτηση […] είμαι, ξέρεις, είναι σαν ένα κενό, ξέρεις τι θέλω να πω, όπως σαν να μην μπορώ να το κάνω

Baynham 2002, 101

Η μαρτυρία της ομιλήτριας Α περιγράφει μια μορφή αυτού που ονομάστηκε λειτουργικός αναλφαβητισμός και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η σύγχρονη εκπαίδευση.

Γι’ αυτό και στόχος των σύγχρονων εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι πλέον ο

γραμματισμός, ο οποίος

• δεν περιορίζεται στην ικανότητα ανάγνωσης και γραφής ενός κειμένου σε συνδυασμό με τη διδασκαλία γραμματικής, συντακτικών κανόνων και λεξιλογίου,
• αξιοποιεί όλα αυτά με στόχο την κατανόηση και την παραγωγή κειμένων με συγκεκριμένες λειτουργίες σε συγκεκριμένες περιστάσεις,
• συνδέεται άμεσα με την ικανότητα των πολιτών να λειτουργούν αποτελεσματικά στο κοινωνικό περιβάλλον όπου ζουν, κατανοώντας, παράγοντας και αντιμετωπίζοντας με κριτικό πνεύμα διάφορα είδη γραπτών, προφορικών, ηλεκτρονικών και πολυτροπικών κειμένων, από διαφημίσεις και ετικέτες προϊόντων έως αιτήσεις σε δημόσιες υπηρεσίες και από τηλεοπτικά ρεπορτάζ έως ηλεκτρονικά μηνύματα σε κινητά τηλέφωνα.