1. Tο αντικείμενο ως κύριος όρος της πρότασης
Ο Νίκος έφαγε δύο παγωτά.
Η Μαρία γέννησε αγοράκι.
Ο ήλιος έλιωσε τους πάγους.
Ο παππούς έτριψε τον καρπό του.
Υπάρχουν πολλά ρήματα που δεν μπορούν να εκφράσουν το νόημά τους χωρίς να αναφερθεί το αντικείμενό τους. Αυτά τα ρήματα ονομάζονται μεταβατικά (γιατί, κανονικά, μεταβιβάζουν κάποια ενέργεια στο αντικείμενό τους). Συνήθως λοιπόν, το αντικείμενο των ενεργητικών ρημάτων είναι η οντότητα που δέχεται την ενέργεια του ρήματος – και μπορεί και να μεταβάλλεται από αυτήν.
Στις περιπτώσεις των ρημάτων που δεν εκφράζουν πραγματικά ενέργεια, το αντικείμενο είναι και πάλι μια οντότητα που συμπληρώνει το νόημα του ρήματος
: Η γιαγιά του ξέρει έξι γλώσσες.
O Γιάννης άκουσε ένα θόρυβο.
Η Μαρία πήρε δύο μηνύματα.
Η επιχείρηση χρωστάει εκατομμύρια.
Τα αντικείμενα μπορούν να εμφανίζονται σε οποιαδήποτε θέση στην πρόταση:
Δύο παγωτά έφαγε ο Νίκος.
Αγοράκι γέννησε η Μαρία.
Έλιωσε τους πάγους ο ήλιος.
Έτριψε τον καρπό του ο παππούς.
Έξι γλώσσες ξέρει η γιαγιά του.
Άκουσε ένα θόρυβο ο Γιάννης.
Δύο μηνύματα πήρε η Μαρία.
Χρωστάει εκατομμύρια η επιχείρηση.
Τα περισσότερα αντικείμενα είναι κανονικά στην αιτιατική πτώση – υπάρχουν πολύ λίγα ρήματα που έχουν αντικείμενο σε γενική και υπάρχουν και τα εμπρόθετα αντικείμενα
(βλ. παρακάτω). Ένα αντικείμενο μπορεί να εμφανίζεται ως ισχυρός ή ως αδύνατος τύπος της προσωπικής αντωνυμίας. Οι αδύνατοι τύποι εμφανίζονται πάντα υποχρεωτικά πριν από το ρήμα (εκτός αν πρόκειται για προστακτική ή μετοχή) και μπορούν να συνυπάρχουν και με έναν ισχυρό τύπο της αντωνυμίας ή και με μια πλήρη ονοματική φράση-αντικείμενο: Ο παππούς έτριψε τον καρπό του.
Ο παππούς έτριψε αυτόν.
Ο παππούς τον έτριψε.
Ο παππούς τον έτριψε αυτόν.
Ο παππούς τον έτριψε τον καρπό του.
O Γιάννης άκουσε τον θόρυβο.
O Γιάννης άκουσε αυτόν.
O Γιάννης τον άκουσε.
O Γιάννης τον άκουσε αυτόν.
O Γιάννης τον άκουσε τον θόρυβο.
Το αντικείμενο και πάλι μπορεί να μετακινηθεί σε οποιανδήποτε θέση,
αλλά ειδικά οι αδύνατοι τύποι της προσωπικής αντωνυμίας παραμένουν υποχρεωτικά στα αριστερά του ρήματος: Τον άκουσε αυτόν ο Γιάννης.
Τον άκουσε ο Γιάννης τον θόρυβο.
Τον θόρυβο τον άκουσε ο Γιάννης.
Αυτόν τον άκουσε ο Γιάννης.
Τον θόρυβο ο Γιάννης τον άκουσε.
Αυτόν ο Γιάννης τον άκουσε.
Η Μαρία αγόρασε αυτή τη μηχανή.
Αυτή η μηχανή αγοράστηκε από τη Μαρία.