Χωρίστε
τις λέξεις σε μορφήματα: τρέχουμε,
δρόμους, ταμιών, διαιρούν, κοπελίτσα, γειτόνισσα.
τρέχ-ουμε,
δρόμ-ους, ταμι-ών, διαιρ-ούν, κοπελ-ίτσ-α, γειτόν-ισσ-α.
Ποια
από τα μορφήματα της παραπάνω άσκησης είναι λεξικά και ποια είναι γραμματικά;
Λεξικά: . τρέχ-, δρόμ-, ταμι-, διαιρ-, κοπελ-, γειτόν-.
Γραμματικά: -ουμε, -ους, -ών, -ούν, -ίτσ-α, -ισσ-α.
Στις
λέξεις έπλυνα, ομορφαίνω, μικρούλης,
τυρόπιτα, ξεφουσκώνω ποια είναι τα γραμματικά μορφήματα και ποιες
πληροφορίες δίνουν;
έ-πλυν-α, ομορφ-αίν-ω, μικρ-ούλ-ης, τυρ-ό-πιτ-α,
ξε-φουσκ-ών-ω
έ-: γραμματικό μόρφημα που δηλώνει τον παρελθοντικό χρόνο
-α: γραμματικό μόρφημα που δηλώνει α΄
πρόσωπο ενικού παρελθοντικού χρόνου της οριστικής ενεργητικής φωνής
-αίν-: γραμματικό μόρφημα που παράγει ρήματα και δηλώνει ότι γίνομαι αυτό
που λέει το θέμα
-ω: γραμματικό μόρφημα που δηλώνει α΄
πρόσωπο ενικού ενεστώτα της οριστικής ενεργητικής φωνής
-ούλ- :γραμματικό μόρφημα που παράγει
λέξεις και δηλώνει υποκορισμό
-ης: γραμματικό μόρφημα
που δηλώνει αρσενικό γένος, ενικό αριθμό και ονομαστική πτώση
-α: γραμματικό μόρφημα
που δηλώνει θηλυκό γένος, ενικό αριθμό και πτώση ονομαστική και αιτιατική
ξε-: γραμματικό μόρφημα που παράγει λέξεις και δηλώνει την ακύρωση της
ενέργειας του ρήματος που είναι θέμα
-ών-: γραμματικό μόρφημα που παράγει ρήματα
-ω: γραμματικό μόρφημα που δηλώνει α’ πρόσωπο ενικού ενεστώτα της
οριστικής ενεργητικής φωνής
Στις
λέξεις κοκκινίζω, τραπεζομάντηλο,
ξεγράφω, τρελούτσικος, ποια είναι τα λεξικά μορφήματα και ποιες πληροφορίες
δίνουν;
κοκκιν-: δηλώνει το κόκκινο χρώμα
τραπεζ-: δηλώνει το αντικείμενο με τέσσερα
πόδια που χρησιμοποιείται για την εναπόθεση διαφόρων πραγμάτων
μάντηλ-: δηλώνει το ύφασμα που
χρησιμοποιείται για διάφορες λειτουργίες
γράφ-: δηλώνει την ενέργεια της γραφής
τρελ-: δηλώνει την ιδιότητα του ανθρώπου
εκτός λογικής.
Στις
λέξεις άσπρος, μικραίνω, γαλατιέρα,
τραπεζικός να βρείτε τα παραγωγικά και τα κλιτικά μορφήματα.
άσπρ-ος:-ος: κλιτικό
μικρ-αίν-ω: -αίν- παραγωγικό, -ω
κλιτικό
γαλατ-ιέρ-α: -ιέρ- παραγωγικό, -α
κλιτικό
τραπεζ-ικ-ός: -ικ-
παραγωγικό, -ός
κλιτικό