(Στο
προφορικό κείμενο σημειώνονται με :: σημεία στα οποία οι ομιλητές τραβούν τη
φωνή τους, με [ σημεία στα οποία μιλούν ταυτόχρονα, με (.) οι μικρές παύσεις,
με (_) οι μεγάλες παύσεις, με @ συλλαβές που δεν ακούγονται καλά, με – αυτοδιακοπές των ομιλητών, με κεφαλαία συλλαβές που
προφέρονται πιο δυνατά από τις άλλες και σε διπλές παρενθέσεις σχόλια σχετικά
με την αλληλεπίδραση).
Συγκρίνετε
την αρχή των ακόλουθων τηλεοπτικών δελτίων ειδήσεων. Ποιες είναι οι ομοιότητες
και ποιες οι διαφορές;
α)
Χούκλη: κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας ας δούμε την
επικαιρότητα με τίτλους (_) ((αρχίζει μουσικό σήμα τίτλων)) παρέμβαση της
κυβέρνησης στην υπόθεση Βατοπεδίου με κατάθεση πρότασης για εξεταστική επιτροπή
(_) προανακριτική ζητάει το ΠΑΣΟΚ (_) πότε θα γίνουν οι ψηφοφορίες στη Βουλή
(_) οι θέσεις των άλλων κομμάτων (_) τι προβλέπει το ελληνικό πακέτο μέτρων για
την στήριξη των τραπεζών (.) στη Σύνοδο Κορυφής των είκοσι εφτά η οικονομική
κρίση ποιες αποφάσεις αναμένονται (.) γιατί επανήλθε η νευρικότητα στα
χρηματιστήρια (_) με τιμή εκκίνησης τα εξήντα οχτώ λεπτά άρχισε η διάθεση του
πετρελαίου θέρμανσης (_) πού οφείλονται οι διακυμάνσεις στις τιμές (.) οι
διαφορές της Αθήνας με την περιφέρεια (_) η τελική τηλεοπτική μάχη Ομπάμα ΜακΚέιν με επίκεντρο την
οικονομική αναταραχή (.) τι επιδιώκουν οι δύο υποψήφιοι (.) για το Λευκό Οίκο
(_) ((σταματά το μουσικό σήμα)) η:: πολιτική σύγκρουση για την υπόθεση του
Βατοπεδίου μεταφέρεται στη ΒΟΥΛΗ (_) μία ημέρα μετά την παραίτηση των δύο
αντιεισαγγελέων (.) που:: χει- που χειρίζονταν (.) τη δικογραφία (.) ο
Πρωθυπουργός ζήτησε να συσταθεί (.) εξεταστική επιτροπή για να διερευνήσει την
υπόθεση (.) το ΠΑΣΟΚ όμως απάντησε με το αίτημα να συγκροτηθεί προανακριτική
επιτροπή (.) επιρρίπτοντας ευθύνες ονομαστικά στον Πέτρο Δούκα τον Ευάγγελο Μπασιάκο και το Θόδωρο Ρουσόπουλο (_)
β) Τρέμη:
Καλησπέρα σας κυρίες και κύριοι. Πριν από λίγα λεπτά ολοκληρώθηκε η πρώτη
συνάντηση μετά το Βουκουρέστι του Μάθιου Νίμιτς με τη
σκοπιανή ηγεσία για το θέμα της ονομασίας της γειτονικής χώρας. Πάντως οι
Σκοπιανοί προσήλθαν διχασμένοι σ’ αυτές τις συζητήσεις όπως προκύπτει άλλωστε
και από τις δηλώσεις του Προέδρου Τσερβέκοβσκι ότι
πρέπει να υπάρξει συμβιβασμός με την Ελλάδα λίγες μόλις ώρες μετά τις
αδιάλλακτες θέσεις του Πρωθυπουργού. Όλα αυτά λοιπόν θα τα συζητήσουμε
αναλυτικά με το Γιάννη Πρετεντέρη τον Παύλο Τσίμα τον
Μανώλη Καψή τη Μαρία Σπυράκη
τη Μαρία Καρχιλάκη το Μιχάλη Ιγνατίου από την
Ουάσινγκτον και το Στρατή Αγγελή από τα Σκόπια. Να πάμε λοιπόν καταρχήν στα
Σκόπια να:: α:: σε καληπ- να σε καλησπερίσω Στρατή
ο:: βλέπουμε ότι οι συζητήσεις αυτές αυτός ο νέος κύκλος που ξεκινάει τώρα μετά
το Βουκουρέστι γίνονται υπό τη σκιά κατά κάποιο τρόπο των δηλώσεων Τσερβέκοβσκι ο οποίος είπε ανοιχτά και καθαρά ότι η μόνη
λύση ο μόνος δρόμος είναι ο δρόμος του συμβιβασμού
Αγγελής: Όλγα αν σ’
άκουσα καλά ε:: συζητήσαμε ε:: με:: ρωτάς για το θέμα των δηλώσεων του κυρίου Τσερβέκοβσκι αν σε άκουσα καλά. Ωστόσο να ξεκινήσω από τη
δήλωση του κυρίου Νίμιτς. Ο κύριος Νίμιτς πριν από λίγα λεπτά
τέλειωσε τη συζήτηση τις επαφές του με τη σκοπιανή ηγεσία ε::
γ) Λιάτσος:
κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας παρά την προσπάθεια της αμερικανικής κυβέρνησης
και το σχέδιο διάσωσης των εφτακοσίων ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ δολαρίων (.) η χρημα- χρηματοπιστωτική κρίση (.) φαίνεται να κλονίζει και
τις ευρωπαϊκές οικονομίες (_) τα χρηματιστήρια στην Ευρώπη κλείνουν με απώλειες
(.) ενώ οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες αναγκάζονται να παρέμβουν
Δημοσιογράφος: με
σημαντικές απώλειες άρχισε η συνεδρίαση στη Γουολ
Στριτ την ώρα που με ΜΙΑ ακόμη ΜΑΥΡΗ Δευτέρα ξεκίνησε η ΝΕΑ εβδομάδα στην
Ευρώπη (_) Αναζωπυρώθηκαν οι ανησυχίες ότι το σχέδιο διάσωσης των εφτακοσίων
δισεκατομμυρίων δολαρίων της αμερικανικής κυβέρνησης μπορεί να αποδειχθεί
ανεπαρκές (_)
Μπορείτε να συγκρίνετε
και άλλα δελτία στις ακόλουθες ιστοσελίδες: http://www.ert.gr/webtv/
και http://cebil.gr/tv.html
Στο τηλεοπτικό δελτίο
ειδήσεων (α), παρουσιάζονται οι τίτλοι των κυριότερων ειδήσεων, ενώ στα (β) και
(γ) οι δημοσιογράφοι αρχίζουν απευθείας με τη σημαντικότερη είδηση. Στο (β)
υπάρχει σχολιασμός της είδησης και παρουσίαση από τη βασική παρουσιάστρια των
σχολιαστών που βρίσκονται στο στούντιο, ενώ στο (γ) ο λόγος μεταβαίνει από τον
παρουσιαστή στον ρεπόρτερ σε ένα εκ των
προτέρων μαγνητοσκοπημένο ρεπορτάζ. Σε κάθε περίπτωση προτάσσεται η
σημαντικότερη είδηση της ημέρας, σύμφωνα με την αξιολόγηση του δελτίου, και ο
παρουσιαστής είναι ο κύριος υπεύθυνος για την οργάνωση του κειμένου.
Πώς
παρουσιάζεται η είδηση στο παρακάτω δελτίο ειδήσεων; Πού βρίσκεται το βασικό
γεγονός και ποιο ρόλο παίζει το ρεπορτάζ;
Στραβελάκης:
σοκ στην κοινή γνώμη κυρίες και κύριοι έχει προκαλέσει η ενέργεια μιας νεαρής μπέιμπι σίτερ (.) να ΠΕΤΑΞΕΙ από
το ΜΠΑΛΚΟΝΙ του ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΟΡΟΦΟΥ σπιτιού στον Άγιο Παντελεήμονα Αχαρνών (.) το
αγοράκι ΤΡΙΩΝ ετών το οποίο κρατούσε με τη δικαιολογία ότι την ενοχλούσε το
συνεχές κλάμα του. Ευτυχώς το παιδί είναι εκτός κινδύνου. Θα χειρουργηθεί στο
νοσοκομείο Παίδων ωστόσο το κρούσμα έχει ανησυχήσει ιδιαίτερα (.) γονείς (.) οι
οποίοι μάλιστα ορισμένοι καταφεύγουν και σε:: αστυνομικά μέτρα για να
παρακολουθούν όταν λείπουν τοποθετώντας (.) ΚΡΥΦΕΣ κάμερες
Πατέρας:
από πέντε μηνών εγώ το ταΐζω και τον φροντίζω και η γυναίκα μου έτρεχε για @@@ ντουλειές
Ρεπόρτερ:
ο πατέρας του τρίχρονου αγοριού ξεσπά σε κλάματα (_) Αγωνιά για την υγεία του
παιδιού του (_) Η μπέιμπι σίτερ
που το πρόσεχε το πέταξε από το μπαλκόνι
του ΔΕΥΤΕΡΟΥ ορόφου γιατί όπως ισχυρίστηκε αρχικά την ενοχλούσε το κλάμα του
(_) Το μικρό αγόρι νοσηλεύεται στο Παίδων Αγία Σοφία με πολλαπλά κατάγματα και
τη Δευτέρα πρόκειται να υποβληθεί σε εγχείρηση
Πατέρας:
έκλαιγε:: τα:: τη:: γκνάτο λέει ότι είναι σπασμένο
εντελώς. Το κεφάλι του τα ξανά να του κάνει εξετάσεις κάθε δεν ξέρω
εικοσιτέσσερις ώρες άμα βγει δεν ξέρω καμία αιμορραγία μέσα στο κράνιο
Ρεπόρτερ:
όταν η εικοσιτετράχρονη μπέιμπι
σίτερ κατάλαβε ότι θα βρεθεί αντιμέτωπη με τη
δικαιοσύνη (.) άλλαξε τους ισχυρισμούς της όμως η κατάθεση μιας κοπέλας που την
είδε να ρίχνει το αγοράκι στο κενό την καίει
Δηλώσεις
της μπέιμπι σίτερ ((εμφανίζονται
στην οθόνη ως υπότιτλοι και εκφωνούνται από δημοσιογράφο)): το αγοράκι είναι
πολύ ζωηρό (.) έκλαιγε συνέχεια (.)
κάποια στιγμή βγήκε μόνο του στο μπαλκόνι αφού η πόρτα ήταν ανοιχτή και
έπεσε ΜΟΝΟ του από τον δεύτερο όροφο (.) μόλις άκουσα κλάματα βγήκα στο
μπαλκόνι και είδα το παιδί πεσμένο στο πεζοδρόμιο
Ρεπόρτερ:
εικόνες με κακοποιημένα παιδιά από μπέιμπι σίτερ βλέπουν το φως της δημοσιότητας σε Ελλάδα και
εξωτερικό όλο και πιο συχνά (_) πολλοί γονείς καταφεύγουν σε ιδιωτικούς
αστυνομικούς (.) τοποθετούν κρυφές κάμερες στα σπίτια τους για να νιώθουν
μεγαλύτερη ασφάλεια
Μητέρα:
φεύγανε δεν μου άρεσαν εμένα δεν είχα εμπιστοσύνη:: έκανα:: εφόδους ξαφνικούς
στο σπίτι:: προσπαθούσα να εξα- εξαντλήσω όλες τις
μεθόδους του ελέγχου (.) ανακάλυψα σε πολλές περιπτώσεις πραγματική παραμέληση
των παιδιών
Πατέρας:
ζήταγε νερό (.) το μικρό το παιδάκι και το το
βασάνιζε το παιδί επί είκοσι λεπτά για να του δώσει νερό (.) έκλαιγε το παιδί
ήθελε νερό κι έφαγε το ξύλο
Ρεπόρτερ:
η εικοσιτετράχρονη που κατηγορείται ότι πέταξε το
μικρό αγόρι από το μπαλκόνι θα απολογηθεί στον ανακριτή τη Δευτέρα
Η βασική είδηση για
το συμβάν παρουσιάζεται αρχικά μέσα από τις επιπτώσεις που είχε «στην κοινή
γνώμη». Ο χρόνος του συμβάντος δεν αναφέρεται, ενώ σημαντικότερη φαίνεται να
είναι η διάσταση της αξιολόγησης και του σχολιασμού, που διαχέεται σε όλο το
κείμενο, σε αντίθεση με την αφηγηματική γραμμή (τι έγινε;), που δίνεται
αποσπασματικά. Το ρεπορτάζ φαίνεται να στοχεύει στη συναισθηματική αντίδραση
των τηλεθεατών παρά στην ενημέρωσή τους.
Ποια
χαρακτηριστικά παρουσιάζει η γλωσσική έκφραση του δημοσιογράφου στο παρακάτω
απόσπασμα από ένα τηλεοπτικό δελτίο; Συγκεκριμένα, πώς αναπαριστά τα λόγια των
άλλων; Για ποιο λόγο πιστεύετε ότι υιοθετεί αυτές τις εκφράσεις;
Τσίμας:
νομίζω ε αυτό που συνέβη είναι ε:: ε συνέβησαν δύο πράγματα. Πρώτον από τη
στιγμή που η Ελλάδα βγήκε ανοιχτά δημόσια καθαρά και με ομοφωνία σχεδόν του
πολιτικού τους κόσμου υιοθετώντας μια θέση συμβιβασμού ότι δε λέει το παλιό
ούτε Μακεδονία ούτε παράγωγα λέει ελάτε να βρούμε μια συμβιβαστική λύση από τη
στιγμή που η Ελλάδα πήρε αυτή τη θέση προκάλεσε στο εσωτερικό των Σκοπίων τη
διάρρηξη του μετώπου της αδιαλλαξίας που είχαν εκείνοι γιατί αυτό το μέτωπο δεν
ήταν πραγματικό υπήρχε όσο η Ελλάδα τους έδινε το πρόσχημα να παραμένουν
ενωμένοι και να κάνουνε ότι συμφωνούνε. Λοιπόν είναι η ελληνική μεταβολή που
προκάλεσε αυτή την εσωτερική ρήξη των Σκοπίων κι αυτό στα Σκόπια και το δεύτερο
που συμβαίνει είναι ότι ο κύριος Τσερβέκοβσκι είναι
φανερό ότι προσπαθεί να προβάλει τον εαυτό του ως πρόεδρο που δεν θα μετάσχει
στις εκλογές του Ιουνίου
Τρέμη:
ναι
Τσίμας:
και το κόμμα του που θα μετάσχει ως τον αξιόπιστο συνομιλητή των Αμερικανών
δηλαδή ό,τι κάνει ο κύριος Τσερβέκοβσκι είναι σαν να
λέει στους Αμερικανούς υποστηρίξατε τον άλλον τον αδιάλλακτο
Τρέμη:
ναι
Τσίμας:
τον νεαρό τον δικό σας αλλά αυτός τα ‘κανε μούσκεμα λοιπόν εγώ είμαι αυτός που
θα μπορέσω να συμβι- να κάνω το διαπρ-
τη διαπραγμάτευση με τους Έλληνες και να
συμβιβαστώ και συνεπώς να βάλω τη χώρα στο ΝΑΤΟ γι’ αυτό φέρτε μου και τους
Αλβανούς σας παρακαλώ πάρτε τους από τον
κύριο Γκρούεφσκι που σας ακούνε οι Αλβανοί και φέρτε
τους να υποστηρίξουν μια δικιά μου επιλογή
Βασική είναι η χρήση
μεταφορών (διάρρηξη του μετώπου, τα ‘κανε
μούσκεμα) και αναπαριστώμενου λόγου από τον δημοσιογράφο (ελάτε να βρούμε, σαν να λέει, εγώ είμαι,
φέρτε μου). Η χρήση ευθέος λόγου για να αναπαραστήσει λόγια που δεν
ειπώθηκαν ουσιαστικά ποτέ έχει ως στόχο να αυξήσει την παραστατικότητα της
περιγραφής και να απλουστεύσει (ίσως με τρόπο υποτιμητικό για τους τηλεθεατές)
την πολυπλοκότητα των συμβάντων.
Πώς
διαφέρει το παρακάτω απόσπασμα από δελτίο ειδήσεων από τα προηγούμενα; Από ποια
κειμενικά είδη αντλεί και για ποιο σκοπό;
Λιάτσος:
ο Βασίλειος Κωστέτσος (.) μίλησε για τη γνωριμία του
με τη Μαντόνα το χίλια εννιακόσια ενενήντα πέντε (.) στο Παρίσι (.) ενώ δεν
δίστασε να πει ότι (.) κάποια:: από τα κοστούμια που φόρεσε η τραγουδίστρια (.)
στη συναυλία (.) έμοιαζαν ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ με δικές του εμπνεύσεις
((ακούγεται
το τραγούδι: άνοιξε αυτό το κουτί, παραμύθι ν’ ακουστεί))
Δημοσιογράφος:
αγαπητά μου παιδιά (.) η σημερινή ιστορία μας έχει τίτλο (.) ο Πινόκιο και η
Μαντόνα (_) μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σ’ ένα:: ατελιέ (.) μαζί με το σκύλο
του τον Τζεπέτο (.) στο κέντρο της Αθήνας (.) ένα
παιδάκι (_) που δεν ήταν όμως σαν όλα τ’ άλλα (_) το όνομά του ήταν (.) ΠΙΝΟΚΙΟ
(.) και κάθε φορά που έλεγε ψέματα (.) μεγάλωνε η μύτη του ((ακούγεται τραγούδι
της Μαντόνα)) ο Πινόκιο (.) ΠΑΡΑ τις συμβουλές του καλού νεράιδου (.) Χάρη Σιανίδη (.) δεν έλεγε να βάλει μυαλό (.) και η μύτη του όλο
μεγάλωνε ((ακούγεται άλλο τραγούδι της Μαντόνα))
Κωστέτσος
((από απόσπασμα άλλης εκπομπής)): το ενενήντα πέντε την γνώρισα στο Μπεν Ντους
στο Παρίσι φάγαμε μαζί με τον Στίβεν Μαϊζέλ (.) τη Λίντα Εβαντζελίστα
(.) και ήταν από ΤΟΤΕ (.) ήτανε ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ επαγγελματίας
((εμφανίζεται
στην οθόνη ο Κωστέτσος με τη μύτη του Πινόκιο))
Δημοσιογράφος:
οι πολλές πούλιες που ήταν σκορπισμένες στο ατελιέ (.) είχαν δημιουργήσει
παραισθήσεις στον μικρό Πινόκιο (_) ΝΟΜΙΖΕ (.) ότι κάποτε είχε φάει μαζί με τη
βασίλισσα της ποπ (.) Μαντόνα
Κωστέτσος:
λέει είσαι η βασίλισσα μας (.) είσαι η θεά μας
Δημοσιογράφος:
ο Τζεπέτο (.) όταν ΔΕΝ κυνηγούσε την ουρά του (.)
άκουγε τα ψέματα του Πινόκιο σαν μαγεμένος
Κωστέτσος:
ήταν η εμφάνιση που είδαμε με το φράκο (.) και τα κρόσσια (.) Μπέττυ Μαγγίρα στην Γιουροβίζιον (_) ((προβάλλονται αποσπάσματα από τη συναυλία
της Μαντόνα και στο τέλος ο Κωστέτσος με τη μύτη του
Πινόκιο)) ε οι επωμίδες (.) με τις ε:: με τα κρόσσια ήταν (.) αυτό όχι::: (.)
ήταν αυτό που δεν έβαλε (.) η:: η Κύπρια τραγουδίστρια στην Γιουροβίζιον
όταν της το προτείναμε
Είναι φανερό ότι το απόσπασμα
από το δελτίο ειδήσεων διαφέρει από τα τυπικά δελτία, όχι μόνον λόγω
θεματολογίας, αλλά κυρίως λόγω του τρόπου με τον οποίο χειρίζεται τα συμβάντα.
Για παράδειγμα, η χρήση του κειμενικού είδους του
παραμυθιού, με το οποίο οργανώνεται η είδηση, στοχεύει στο σχολιασμό και την
αξιολόγηση των συμμετεχόντων στο συμβάν και στην εκμαίευση συναισθηματικών
αντιδράσεων εκ μέρους των τηλεθεατών και λιγότερο στην ενημέρωσή τους.