Άσκηση 1

Σημειώνονται με :: σημεία στα οποία οι ομιλητές τραβούν τη φωνή τους, με [ σημεία στα οποία μιλούν ταυτόχρονα, με (.) οι μικρές παύσεις, με (_) οι μεγάλες παύσεις, με @ συλλαβές που δεν ακούγονται καλά, με – αυτοδιακοπές των ομιλητών, με κεφαλαία συλλαβές που προφέρονται πιο δυνατά από τις άλλες και σε διπλές παρενθέσεις σχόλια σχετικά με την αλληλεπίδραση.

 

Μπορείτε να συνοψίσετε τις πληροφορίες που δίνονται στην παρακάτω συνομιλία σε ένα γραπτό κείμενο, χωρίς να παραλείψετε λεπτομέρειες; Συγκρίνετε το κείμενό σας με τη συνομιλία. Ποια στοιχεία παραλείψατε και για ποιο λόγο χρησιμοποιούνται στη συνομιλία;

<Τ> άσχετο, τα παιδιά έχουν μεγάλη πλάκα ήμουν στο με- στο μετρό μέσα

<Μ> ναι

<Λ> ναι::

<Τ> ακούς ΜΑνο;

<Μ> ΝΑΙ

<Τ> ήτανε ένας μικρούλης μάλλον με τον παππού του τόσος δα τόσος δα ((δείχνει)) και τον είχε πιάσει ΈΝΑ κλάμα:: (_) μέσα στο μετρό απέναντι και να λέει φοβάμαι φοβάμαι και να κλαίει με λυγμούς [και το ‘χε πιάσει

<Λ> [πω:: στο τρένο ε::;

<Τ> στο ΜΕΤΡΟ τώρα το βρίσκω λογικό κάπως και:: να μην μπορούμε να το σταματήσουμε με τίποτα το πιτσιρίκι (.) έτσι μου ‘ρθε να του πω κατέβα βρε άνθρωπε κι ανέβα πάνω θα πεθάνει το παιδί από το κλάμα (.) μιλάμε για πολύ κλάμα

<Μ> πόσω χρονώ ‘τανε;

<Τ> τόσο:: ((δείχνει)) δεν ξέρω (.) ήτανε δυόμισι; δύο; μικρούλι κάπου κει (.) δύο χρονών (_) και τελοσπάντων άρχισα εκεί με το κινητό και του ‘βαζα διάφορα να:: ξεχαστεί (_) κάποια στιγμή σταμάτησε τους λυγμούς αλλά ό,τι κι αν του έλεγες έλεγε (.) φοβάμαι ((γέλια))

<Λ> ((γέλια))

<Τ> είχε πολύ γέλιο (_) ναι αλλά φοβάμαι

<Μ> α::χ

<Τ> ναι ήτανε ωραίος

<Λ> σώπα Τάκη σωπάστε @@@@ για ν’ ακούσουμε τη μουσική

Απάντηση

Απάντηση

Σε κάθε μετατροπή ενός προφορικού κειμένου σε γραπτό, όπως λ.χ. της αφήγησης στο κείμενο που δίνεται απαλείφονται τα ιδιαίτερα στοιχεία του προφορικού λόγου (παύσεις, διακοπές, δισταγμοί, επαναλήψεις, επανεκκινήσεις κ.λπ.). Στη συγκεκριμένη περίπτωση στοιχεία αξιολόγησης  (λ.χ. ΈΝΑ κλάμα) επίσης δεν μπορούν να αποδοθούν ικανοποιητικά στο γραπτό λόγο. Τέλος, η σταδιακή μετάδοση των πληροφοριών του προφορικού λόγου σε «δόσεις» δίνει τη θέση της στη συμπύκνωση των πληροφοριών στο γραπτό λόγο.

 

Άσκηση 2

Βρείτε τα διαλογικά ζεύγη στις παρακάτω συνομιλίες. Γιατί ακολουθούν τα συγκεκριμένα δεύτερα μέλη;

α)  <Λ> περάστε τι κάνεις ρε θείε;

<Π> μια χαρά

<Β> καλησπέρα καλησπέρα:: γεια σου Λαμπράκη (.) τι κάνεις λεβέντη μου;

<Σ> γεια σου ρε:: θεία

<Β> γεια σου κοριτσάκι μου

<Σ> τι κάνεις;

<Β> χρόνια πολλά πολύχρονη

<Σ> ευχαριστώ πολύ γεια σου ρε θείε πως είσαι; [χρόνια πολλά

<Β> πολύ καλά

<Σ> ευχαριστώ

<Β> και αυτό δικό σου ((δείχνει το δώρο))

<Σ> ευχαριστώ πολύ (.) είναι πολύ ωραίο

<Β> α α ΑΥΤΑ είναι και για τον Λάμπρο να βάζει και ο Λάμπρος στον καφέ του γάλα

<Π> Λαμπράκη τι κάνεις αγόρι μου;

<Λ> μια χαρά θείε

<Β> τι έγινε Λάμπρο μου;

<Σ> στις ομορφιές σου ρε:: θεία

<Β> α:: σιδέρωνα μέχρι τώρα και έκανα μπάνιο λούστηκα και ούτε πρόλαβα να τα φτιάξω πώς και στέγνωσαν κι αυτά

<Σ> εγώ ρε θεία κρυώνω δεν μας τ’ ανάβουνε χθες δεν ξέρω αν το είδες μέσα στο::

<Β> ω ω είδα ένα χαρτί κολλημένο αλλά ούτε κοίταξα

<Σ> άμα δεις γράφει οχτώ και εννιά δεν έχουμε:: αναμμένο το:: καλοριφέρ [το καλο-

<Β> [γιατί;

<Σ> γιατί κάτι φτιάχνουνε στην ταράτσα

 

β)   <Γ> περιμένετε να φάω ένα σοκοφρετάκι

<Χ> ((γέλια))

<Β> φέρε μου λίγο ζαμπόν

<Χ> πάρε (.) εδώ είναι το ζαμπόν εκεί είναι το τυρί ((δείχνει))

<Γ> θες να μαγειρέψουμε τίποτα;

<Χ> να μαγειρέψουμε; μ:: (.) όχι βαριέμαι

<Β> όχι εγώ θέλω να φάω κάτι πεινάω

<Χ> γιατί; πεινάς;

<Β> αφού είπα ότι πεινάω ((γελώντας)) τι να κάνω [@ @ @

<Χ> [όχι γιατί πολλές φορές ρε παιδί μου εσύ θέλεις να μαγειρέψεις μόνο και μόνο:: για την αίσθηση ότι μαγειρεύεις

<Β> κάνεις λάθος μαγειρεύω επειδή μ’ αρέσει και πεινάω όχι σωστά είπες [@

<Χ> [((γέλια)) ωραία

<Β> ((γέλιο))

<Γ> υπήρχε ένα παλιό ρηΤΟ που μας έλεγαν στο Γυμνάσιο (.) όταν θες να μιλήσεις (.) πρέπει να βουτάς ((γελώντας)) τη γλώσσα στου στο μυαλό

<Χ> ((γέλια)) αν υπάρχει ((γελώντας)) [ξέρεις

<Β> [υπάρχει επίσης ένα ρητό (.) μάθε τέχνη κι άστηνε [κι αν πεινάσεις πιάστηνε

<Χ> [((γέλια)) Απάντηση

Απάντηση

Στο (α) χαρακτηριστικά είναι τα διαλογικά ζεύγη χαιρετισμών, προσφοράς-αποδοχής, φιλοφρόνησης-αποδοχής της φιλοφρόνησης, ερώτησης-απάντησης.  Στο (β) βασικά είναι τα διαλογικά ζεύγη προσφοράς-αποδοχής. Και στις δύο συνομιλίες τα συγκεκριμένα δεύτερα μέλη είναι αναμενόμενα από τις κοινωνικές και πολιτισμικές συμβάσεις της γλωσσικής κοινότητας. Για παράδειγμα, μια φιλοφρόνηση (στις ομορφιές σου στο α) θα πρέπει πάντοτε να συνοδεύεται από την αποδοχή της, που συνήθως περιλαμβάνει έναν μετριασμό (ούτε που πρόλαβα να τα φτιάξω).

 

Άσκηση 3

Πώς οργανώνεται η εναλλαγή της σειράς ομιλητών στην παρακάτω συνομιλία; Σε ποιες ενδείξεις στηρίζονται οι συνομιλητές; Υπάρχουν άλλες τέτοιες ενδείξεις που πιθανόν δεν εμφανίζονται στο απομαγνητοφωνημένο κείμενο παρακάτω;

<Δ> τα βιβλία πότε θα πας να τα πάρεις τα υπόλοιπα; (.) εμένα μου ‘χει μείνει μόνο:: αυτό στη Ζωοδόχου Πηγής (_)

<Σ> κι εμένα (.) θες να κατέβουμε μαζί κέντρο; μια [μέρα;

<Δ> [για ΠΟτε λες;

<Σ> δεν ξέρω (.) μέσα στη βδομάδα πάντως:: ΣΙγουρα

<Δ> κοίτα (.) Τρίτη θέλω ν’ ανέβω στη σχολή γιατί μου ‘χει μείνει:: (.) μου ‘χουν μείνει δυο τρεις δουλίτσες (.) και θέλω να δω και πότε αρχίζουμε:: εξεταστική

<Σ> λοιπόν θέλω κι εγώ κάτι:: φυλλάδια:: απ’ το φωτοτυπείο (.)

<Δ> οπότε ΠΑμε και μετά κα- κατεβαίνουμε κέντρο για τα βιβλία;

<Σ> άνετα (.) ωραία

<Δ> [ωραία

<Σ> [θα σε πάρω τηλέφωνο να το κανονίσουμε

<Δ> να σου πω ρε (.) η Μαρία καλά;

<Σ> καλά μια χαΡΑ είναι (.) [πήγε

<Δ> [μ::

<Σ> διακοπούλες Κρήτη (.) ανέβηκε (.)

<Δ> πολλές μέρες κάθησε;

<Σ> καλά είναι ε:: νομίζω:: μια βδομαδούλα;

<Δ> τι; τώρα για τις γιορτές ή [γενικά::;

<Σ> [ο:: βασικά:: για τις γιορτές πήγε κατέβηκε στη Νίκη (.) να τη δει (.)

<Δ> μ:: (.) αυτή τι κάνει;

<Σ> καΛΑ είναι μια χαρά (.) στη σχολή καλά:: (.) με τον Τάκη καλά:: (.)

<Δ> να σ’ πω (.) Γέρακα προχθές ΠΩΣ βρεθήκατε;

<Σ> πήγαμε γιατί τσακώθηκε η Νίκη με το::ν Τάκη (.) και:: πήγαμε να του κάνουμ’ έκπληξη (.)

<Δ> εκεί μένει;

<Σ> εκεί μένει και δεν ξέραμε και πού να πάμε (.)

<Δ> [ρε::

<Σ> [κατεβήκαμε σε μια πλαΤΕΙα @@@@@

<Δ> [ρε δεν έχω πάει πολλές φορές Γέρακα αλλά θυμάμαι ότι είναι ψιλοερημικά εκεί πέρα και ότι δεν έχει::

<Σ> ερημικά ‘ντάξει έχει μια πλατεία (.) είχαν στήσει και χριστουγεννιάτικο δέντρο και αγγελάκια για:: Χριστούγεννα:: [δυο τρεις καφετέριες

<Δ> [πήγατε σπίτι του;

<Σ> όχι ρε τρελή είσαι; ΤΙ σπίτι του; τίποτα (.) τον πήρε τηλέφωνο και του ‘πε έλα στην πλατεία ήρθε πλατεία (.)

<Δ> [α::

<Σ> [εμείς περιμέναμε απέναντι (.) σε μια καφετέρια της λέμε πρόσεξε καλά (.) άμα δεν [τα ξαναφτιάξετε (.)

<Δ> [((γέλια))

<Σ> δεν θα ‘ρθετε (.) και τελικά:: ‘ντάξει (.) τα βρήκανε ήρθανε και οι δυο μαζί (.)

<Δ> καλά (.)

<Σ> ωραία ήταν (.) πλάκα είχε Απάντηση

Απάντηση

Η εναλλαγή της σειράς ομιλητών στη συνομιλία στηρίζεται σε διαλογικά ζεύγη και επισημαίνεται από ενδείξεις όπως δείκτες λόγου (λοιπόν, οπότε και ευρύτερες φράσεις όπως να σου πω), αξιολογήσεις (ωραία), που σηματοδοτούν το κλείσιμο μιας ενότητας κ.ά. Παραγλωσσικές ενδείξεις όπως το βλέμμα, η στάση του σώματος, οι χειρονομίες, αλλά και ο επιτονισμός, δηλαδή η μελωδία της φωνής των συνομιλητών, αποτελούν βασικές ενδείξεις της εναλλαγής στη σειρά των ομιλητών, που δεν αποτυπώνονται επαρκώς στην απομαγνητοφώνηση.

 

Άσκηση 4

Πώς μοιάζει και πώς διαφέρει η παρακάτω ηλεκτρονική συνομιλία από μια προφορική συζήτηση πρόσωπο με πρόσωπο; Ποια είναι τα ιδιαίτερα γλωσσικά της χαρακτηριστικά;

arsinoi - 26-9-2003 στις 12:19

Γεια και χαρα σε ολα τα φιλαρακια!

Σας εχασα τις τελευταιες ημερες λογω πηξιματος στην δουλεια.

Να ειστε ολοι καλα!

SALONIKIA - 26-9-2003 στις 14:45

Καλημερα σε ολους αυτους που αγαπω εδω.........

Μου λειπετε.... 

Επιστρεφω σε λιγες μερες. 

Μεχρι τοτε να ειστε καλα! 

PROBLEM - 26-9-2003 στις 14:53 

Καλημέρα, σε όλους και σε όλες. 

Επιτέλους, μια καινούρια μέρα. 

Μία νέα μέρα, μια ΚΑΛΗ μέρα. 

Κάθε μέρα να είναι καλή μέρα. 

Καλημέρα. 

Απόστολος. 

nicks - 26-9-2003 στις 16:14 

Kαι η δική μου καλημέρα σε όλους σας.... 

Καλημέρα και σε σένα Evans που δεν ξέχασες ποτέ τι είναι αξιοπρέπεια, και που δεν παύεις να τιμάς αυτό που λες φιλία. 

aisiodoxi - 26-9-2003 στις 16:28 

Πως θα μπορουσε να λειπει μια αισιοδοξη καλημερα απο εδω μεσα... και μαλιστα σημερα Παρασκευη με το Σαβ/κο μπροστα μας? Να ειστε ολοι καλα 

arsinoi - 26-9-2003 στις 17:52 

kαλημερουδια......και απο μενα.... 

Αντε Παρασκευη σημερα και καποιοι τυχεροι εχετε μπροστα ενα Σ/Κ για χαλαρωση 

Γκρρρρρ.....σας ζηλευω..... 

KaterinaK - 26-9-2003 στις 18:15 

Καλημέρες σε όλους σας κι από μένα!!! 

Και καλό μας Σαββατοκύριακο... 

Ε - Ε - ΕΡΧΕΤΑΙ!!!!! 

zili_ - 26-9-2003 στις 18:25 

Μπράβο, Αρσινόη! 

Πολύ καλή ιδέα αυτό το post! 

Καλημέρα σε όλους και σε εσένα! 

SONAP - 26-9-2003 στις 18:44 

Μια φιλική καλημέρα σε όλους κι από μένα! 

Αλήθεια, πως σκοπεύετε να περάσετε το Σαββατοκύριακο? 

periplanwmenos - 26-9-2003 στις 21:13 

Καλημέρες κι από την βροχερή Ουαλία!! Να είστε όλοι καλά παιδάκια!!!  Απάντηση

Απάντηση

Ενδεικτικά πρέπει να αναφερθεί η ασύγχρονη επικοινωνία, η διαφορά δηλαδή στο χρόνο εναλλαγής ομιλητών, η χρήση στίξης και άλλων τυπογραφικών ενδείξεων που επιδιώκουν να αναπαραστήσουν παραγλωσσικά χαρακτηριστικά του προφορικού λόγου, αλλά και οι ιδιαίτερες συμβάσεις του συνομιλιακού αυτού είδους, όπως οι συντομογραφίες ή η χρήση εικονιδίων σε παρόμοιες συνομιλίες κ.ά.

 

Άσκηση 5

Γράψτε μια υποθετική τηλεφωνική συνομιλία με ένα φίλο σας και στη συνέχεια πάρτε τον τηλέφωνο, καταγράψτε τη συνομιλία σας με την άδειά του και απομαγνητοφωνήστε την. Πώς διαφέρουν τα δύο κείμενα;