Άσκηση 1

Αντιστοιχίστε τους παρακάτω ισχυρισμούς με το κοινό για το οποίο προορίζονται:

παιδιά	Πρέπει να λέμε «ευχαριστώ» όταν μας δίνουν ένα δώρο
θρησκευόμενοι	Οι νέοι πρέπει να γυρνούν στο σπίτι τους πριν τις 12
έφηβοι	Πρέπει να απαγορευτεί η χρήση φυτοφαρμάκων
αναρχικοί	Όλα τα πλάσματα της φύσης είναι ιερά
περιβαλλοντιστές	Το κράτος είναι πηγή καταπίεσης
ηλικιωμένοι	Τα κυλικεία των σχολείων πρέπει να πουλούν πατατάκια

Απάντηση

Η αναμενόμενη αντιστοίχιση είναι η ακόλουθη:

παιδιά	Πρέπει να λέμε «ευχαριστώ» όταν μας δίνουν ένα δώρο
θρησκευόμενοι	Όλα τα πλάσματα της φύσης είναι ιερά
έφηβοι	Τα κυλικεία των σχολείων πρέπει να πωλούν πατατάκια
αναρχικοί	Το κράτος είναι πηγή καταπίεσης
περιβαλλοντιστές	Πρέπει να απαγορευτεί η χρήση φυτοφαρμάκων
ηλικιωμένοι	Οι νέοι πρέπει να γυρνούν στο σπίτι τους πριν τις 12

Άσκηση 2

Εντοπίστε τους τρόπους πειθούς στα παρακάτω παραδείγματα και συζητήστε τρόπους αντίκρουσής τους:

α) Ο γιατρός μου, που είναι ειδικός, υποστηρίζει ότι γιατροί με έιτζ δεν πρέπει να χειρουργούν.

β) Καμία χώρα στην Ευρώπη δεν έχει θανατική ποινή. Επομένως, δεν θα πρέπει να την επαναφέρουμε στην Ελλάδα.

γ) Κι εσύ κάπνιζες όταν ήσουν μικρός, επομένως μη μου λες να μην καπνίζω.

δ) 70% όσων παρακολουθούν ταινίες με τον Μπάτμαν είναι παιδιά. Ο Κώστας παρακολουθεί ταινίες με τον Μπάτμαν. Άρα είναι παιδί.

ε) Εδώ πηγαίνουμε το αυτοκίνητό μας για σέρβις κάθε χρόνο, δεν θα πρέπει να κάνουμε τακτικά τσεκάπ;

στ) Όλες οι φάλαινες είναι θηλαστικά. Ο Φλίπερ είναι φάλαινα. Άρα είναι θηλαστικό.

ζ) Στις περισσότερες χώρες έχουν αποδεχθεί τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα. Έτσι πρέπει να κάνουμε και στην Ελλάδα. Απάντηση

Απάντηση

Ενδεικτικές απαντήσεις δίνονται στον ακόλουθο Πίνακα:

Παράδειγμα

Τρόπος πειθούς

Τρόποι αντίκρουσης

α

επίκληση στην αυθεντία

- σε τι ειδικός είναι ο γιατρός;
- τι λένε άλλοι ειδικοί;

β

επίκληση της κοινής γνώμης

- ισχύει ο γενικός ισχυρισμός;
- σε ποια επιχειρήματα βασίστηκαν οι άλλες χώρες;

γ

χρήση αναλογίας

- γιατί πρέπει να συγκρίνει κανείς με τον συνομιλητή;
- και άλλοι δεν κάπνιζαν όταν ήταν μικροί

δ

επίκληση στη λογική

- ο Κώστας μπορεί να ανήκει στο 30% (λογικό σφάλμα)

ε

χρήση αναλογίας

- τι σχέση έχει το αυτοκίνητο με το σώμα μας;

στ

επίκληση στη λογική

- ο Φλίπερ είναι τυπικό δείγμα φάλαινας;

ζ

επίκληση της κοινής γνώμης

- το ότι οι περισσότεροι κάνουν κάτι δεν σημαίνει ότι είναι σωστό
- σε ποια επιχειρήματα βασίστηκαν;
- μήπως η Ελλάδα διαφέρει από άλλες χώρες;

Άσκηση 3

Εντοπίστε τους τρόπους πειθούς στην παρακάτω πολιτική ομιλία. Πώς απευθύνεται στο ακροατήριό του; Ποια μη γλωσσικά μέσα πειθούς πιστεύετε ότι χρησιμοποίησε; Τι παραλείπει να αναφέρει και με ποιο στόχο;

Θέλω πάνω απ’ όλα να ευχαριστήσω από τα βάθη της καρδιάς μου τους πολίτες, που σε μια τόσο δύσκολη και οικονομική και πολιτική συγκυρία μάς στήριξαν στις εκλογές αυτές. Η κυβέρνησή μας είχε να αντιμετωπίσει τη θύελλα της σοβαρότερης μεταπολεμικής διεθνούς κρίσης. Ταυτόχρονα, ανέλαβα, χωρίς δεύτερη σκέψη, να παρουσιάσω με απόλυτη ειλικρίνεια τις δύσκολες αποφάσεις και τα όχι ευχάριστα μέτρα που θα έπρεπε να ληφθούν στην οικονομία.

Ως Πρόεδρος του κόμματος είχα την τιμή να ηγηθώ του εκλογικού αγώνα σε τέσσερις Εθνικές Εκλογές. Εκατομμύρια πολίτες ήταν μαζί μας με ψυχή, με πίστη στο σκοπό αυτών των αγώνων. Στις πρώτες εκλογές αυξήσαμε εντυπωσιακά τα εκλογικά μας ποσοστά. Στις δεύτερες εκλογές κερδίσαμε τις εκλογές και αναλάβαμε την ευθύνη για τη διακυβέρνηση του Τόπου. Στις τρίτες εκλογές πετύχαμε νέα σημαντική εκλογική νίκη.

Στις σημερινές εκλογές, έθεσα ο ίδιος, όπως απαιτούσαν οι περιστάσεις, ως μείζον ζήτημα την αντιμετώπιση, μέσα από δύσκολες, αλλά απόλυτα αναγκαίες αποφάσεις των χρόνιων αδυναμιών της οικονομίας μας και την έξοδό της από την παγκόσμια οικονομική κρίση το ταχύτερο δυνατό, με τις μικρότερες συνέπειες. Κατέθεσα για το σκοπό αυτό συγκροτημένο ρεαλιστικό σχέδιο. Σχέδιο, το οποίο, όπως πίστευα και πιστεύω, αποτελεί τον πιο ασφαλή δρόμο για την ανάταξη της οικονομίας μας και την εξασφάλιση μιας νέας προοπτικής, μακροχρόνιας ανάπτυξης, προόδου και ευημερίας για όλους, και όχι μόνο για τους λίγους.

Οι πολίτες, στην πλειοψηφία τους, δεν ενέκριναν το σχέδιο που κατέθεσα. Δεν ενέκριναν την πολιτική αυτήν και η επιλογή τους είναι προφανώς σεβαστή. Άλλωστε, αυτοί έχουν πάντα τον τελευταίο λόγο. Επειδή όμως πιστεύω βαθιά ότι αυτήν την πολιτική χρειάζεται σήμερα η πατρίδα μας, επειδή η μόνη δύναμη που είχα ήταν η σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτες, ο μόνος υπεύθυνος και τίμιος δρόμος για μένα είναι ένας: Αναλαμβάνω την ευθύνη του αποτελέσματος και δρομολογώ τις διαδικασίες για την εκλογή νέου Προέδρου. Απάντηση

Απάντηση

Στους τρόπους πειθούς που χρησιμοποιούνται στην πολιτική ομιλία περιλαμβάνονται κυρίως η επίκληση στο συναίσθημα των ακροατών και η επίκληση στο ήθος του ομιλητή. Σε σχέση με το πρώτο είναι χαρακτηριστικό ότι αναφέρεται στο ακροατήριό του περιλαμβάνοντάς το στο α’ πληθυντικό (αυξήσαμε, κερδίσαμε, αναλάβαμε κλπ.) Ο επιτονισμός, οι χειρονομίες, το σκηνικό, τα συγκεκριμένα πλάνα που επιλέχθηκαν ανήκουν στα μη γλωσσικά μέσα πειθούς που μπορεί να χρησιμοποίησε ο ομιλητής. Ο χαρακτηρισμός πολίτες είναι επίσης ενδεικτικός του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνεται το ακροατήριό του. Είναι βασικό, τέλος, ότι παραλείπει να αναφέρει ρητά ότι έχασε, με στόχο να εξομαλύνει τις συνέπειες της ήττας του.

Άσκηση 4

Πώς είναι οργανωμένο το παρακάτω κείμενο; Ποια σχέση έχει η κειμενική του οργάνωση με τους τρόπους και τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί; Σε τι κοινό πιστεύετε ότι απευθύνεται;

Από την πρώτη στιγμή της δράσης μας στηριχτήκαμε σε ανθρώπους σαν εσάς που πίστεψαν ότι μπορούν να συμβάλουν στην προσπάθεια για έναν δίκαιο κόσμο χωρίς φτώχεια.

Σήμερα, η οργάνωσή μας διαθέτει σε όλο τον κόσμο εκατομμύρια υποστηρικτές, ανάμεσα στους οποίους περισσότεροι από 40.000 Έλληνες, που πιστεύουν στην αξία του έργου μας και μας υποστηρίζουν ενεργά. Ελάτε μαζί μας. Επιλέξτε τον τρόπο συμμετοχής σας στη δράση μας:

• Πάρτε μέρος στις εκστρατείες μας

• Στηρίξτε το πρόγραμμα Πολίτης του Κόσμου ή Γυναίκες του Κόσμου

• Στηρίξτε τα Προγράμματα Άμεσης Προσέγγισης ή τα Προγράμματα στην Πρώτη Γραμμή

• Χαρίστε δώρα με σκοπό από το e-shop μας

• Ανταποκριθείτε στις έκτακτες εκκλήσεις μας για επείγουσα οικονομική βοήθεια περιοχών που επλήγησαν από φυσική καταστροφή ή πολεμική διαμάχη – οποιαδήποτε εισφορά είναι πολύτιμη

• Εάν εκπροσωπείτε εταιρεία και θέλετε να συζητήσουμε κάποια συνεργασία στα πλαίσια Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της εταιρείας σας μπορείτε να μας καλέσετε στο 210 9ΧΧΧΧ

• Θα μπορούσατε επίσης να προσφέρετε εθελοντική εργασία στα γραφεία και στις εκδηλώσεις μας.

• Μπορείτε κάθε Χριστούγεννα να αγοράζετε χριστουγεννιάτικες κάρτες και γούρια.

Λίγα για μας μπορεί να σημαίνουν πολλά για έναν άνθρωπο, ένα παιδί ή μία κοινότητα του αναπτυσσόμενου κόσμου.

• 24 ευρώ αρκούν για να εξασφαλίσει τροφή, για δύο μήνες, ένα υποσιτισμένο παιδί στη Γουατεμάλα

• 45 ευρώ καλύπτουν το μηνιαίο μισθό ενός δασκάλου στη Γκάνα

• 80 ευρώ αρκούν για να πάρει δάνειο μια γυναίκα στο Νεπάλ και να ξεκινήσει τη δική της μικρή επιχείρηση, με κατασκευή υφασμάτων, πώληση τροφίμων κ.λπ. και να μπορέσει έτσι να ενισχύσει το οικογενειακό της εισόδημα

• 150 ευρώ καλύπτουν το μηνιαίο μισθό ενός γιατρού σε ένα Κέντρο Υγείας στο Μπαγκλαντές

• 600 ευρώ καλύπτουν το κόστος αγοράς του απαραίτητου ιατρικού εξοπλισμού, για να λειτουργεί για ένα χρόνο ένα Κέντρο Υγείας στο Πακιστάν. Απάντηση

Απάντηση

Το κείμενο οργανώνεται με βάση ένα απλό σχήμα: υπόβαθρο-έκκληση για βοήθεια-τρόποι βοήθειας-αποτελέσματα. Έτσι, στις δύο πρώτες παραγράφους γίνεται άμεση απεύθυνση στον αναγνώστη, παρουσιάζεται έμμεσα η βασική αρχή της οργάνωσης (προσπάθεια για έναν δίκαιο κόσμο χωρίς φτώχεια) και το εύρος των υποστηρικτών της (σε όλο τον κόσμο εκατομμύρια … περισσότεροι από 40.000 Έλληνες). Η απεύθυνση στον αναγνώστη και η συμπερίληψή του σε όσους πιστεύουν σε έναν δίκαιο κόσμο χωρίς φτώχεια πραγματοποιούν επίκληση στο συναίσθημα του αναγνώστη, ενώ η αναφορά στο εύρος των υποστηρικτών συνεπάγεται επίκληση της κοινής γνώμης. Είναι χαρακτηριστικό επίσης ότι η διατύπωση της βασικής αρχής της οργάνωσης είναι τόσο γενική, ώστε δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς κάποιον που να μην πιστεύει σε αυτή. Ωστόσο, το κοινό στο οποίο απευθύνεται είναι συγκεκριμένα οι έλληνες αναγνώστες, που τοποθετούνται στον ανεπτυγμένο (σε αντίθεση με τον αναπτυσσόμενο κόσμο, που αναφέρεται στο κείμενο). Στη συνέχεια, δίνεται ένα μεγάλο εύρος δράσεων στις οποίες μπορεί να συμμετάσχει ο αναγνώστης. Το εύρος αυτό αυξάνει τις επιλογές του αναγνώστη, πείθοντάς τον ότι μπορεί να προσφέρει με κάποιον τρόπο. Τέλος, τα αποτελέσματα της βοήθειας διατυπώνονται με τέτοιο τρόπο ώστε να πείθουν λογικά τον αναγνώστη ότι η προσφορά του θα αποβεί χρήσιμη.

Παράδειγμα	Τρόπος πειθούς	Τρόποι αντίκρουσης
α	επίκληση στην αυθεντία	- σε τι ειδικός είναι ο γιατρός; - τι λένε άλλοι ειδικοί;
β	επίκληση της κοινής γνώμης	- ισχύει ο γενικός ισχυρισμός; - σε ποια επιχειρήματα βασίστηκαν οι άλλες χώρες;
γ	χρήση αναλογίας	- γιατί πρέπει να συγκρίνει κανείς με τον συνομιλητή; - και άλλοι δεν κάπνιζαν όταν ήταν μικροί
δ	επίκληση στη λογική	- ο Κώστας μπορεί να ανήκει στο 30% (λογικό σφάλμα)
ε	χρήση αναλογίας	- τι σχέση έχει το αυτοκίνητο με το σώμα μας;
στ	επίκληση στη λογική	- ο Φλίπερ είναι τυπικό δείγμα φάλαινας;
ζ	επίκληση της κοινής γνώμης	- το ότι οι περισσότεροι κάνουν κάτι δεν σημαίνει ότι είναι σωστό - σε ποια επιχειρήματα βασίστηκαν; - μήπως η Ελλάδα διαφέρει από άλλες χώρες;