Στο (α) υπάρχουν σαφείς αξιολογήσεις (η κορυφαία από τις διαπρεπέστερες, ο κύριος συντελεστής, από τους πιο αξιόλογους, σαφή ορθόδοξη παιδεία, λαμπρή, επιτυχείς), που καθιστούν σαφή τη στάση του συγγραφέα απέναντι στον βιογραφούμενο. Στο (β) απουσιάζει η σαφής αξιολόγηση και η στάση του συγγραφέα προκύπτει έμμεσα από τα συμβάντα που επιλέγονται ως αξιομνημόνευτα (π.χ. Πόντιοι αστοί, οικογένεια διανοουμένων, ως παιδί ήταν).

Άσκηση 3

Πώς παρουσιάζουν το ίδιο άτομο (Μαρία) οι παρακάτω εγγραφές στο λεύκωμά της; Τι στοιχεία μπορούμε να συναγάγουμε για τη βιογραφία της;

α) Φιλτάτη Μαρία

Η τριετής λυκειακή οδός φτάνει στο τέρμα της. Ξανοίγεται μπροστά σου η μεγάλη λεωφόρος της ζωής: η λεωφόρος όπου θα εκπληρωθούν τα όνειρα που σχημάτισες στη μικρή οδό, γεμάτη χαρά, τρέλες, τη Γ12 τη μικρή…

β) Μαράκι μου,

Ήρθε και η δική μου σειρά να γράψω τα τυπικά για μας λόγια του αποχαιρετισμού. Δεν θέλω να πιστεύω πως στο μέλλον θα χαθούμε. Σου εύχομαι ολόψυχα να περάσεις τις προεισαγωγικές σου και να πας σ’ αυτήν την πολυπόθητη Θεσσαλονίκη σου, όμως δεν θα ήθελα να σε χάσω. Η αποφοίτηση είναι για μας και ένα ωραίο συναίσθημα αλλά και ένα πικρό τέλος σε κάτι πολύ ωραίο. Στα μαθητικά μας χρόνια. Σου ορκίζομαι πως δεν θα ξεχάσω ποτέ την γλυκιά σου φατσούλα που μόνο να γελάει, ε και κάποιες φορές να κλαίει ήξερε (ελπίζω να μην ξανασυμβεί). Δεν θα ξεχάσω ακόμη ποτέ πόσο πολύ μου συμπαραστάθηκες το καλοκαίρι του ’96 όταν τα χάλασα με τον Γιώργο. Ήσουν η τέλεια φίλη – στάθηκες κοντά μου σαν μια αδελφή που ποτέ δεν θα ’χω και χωρίς να σκεφτείς τίποτα μου έδινες τις πιο ωραίες συμβουλές. Εσύ είσαι πραγματική φίλη. Σ’ ευχαριστώ πολύ Μαρία μου. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Σου εύχομαι ν’ αποκτήσεις ό,τι ποθείς στη ζωή σου – να σπουδάσεις – να κάνεις οικογένεια… I love you girl

γ) Αυγουλομάτα μου

Πόσο γρήγορα πέρασαν τα χρόνια! Θυμάμαι ακόμα όταν πρωτοήρθαμε στο λύκειο. Σε θυμάμαι εσένα, με το μακρύ σου το μαλλί, τα πελώρια σου μάτια και την ξεχωριστή προσωπικότητά σου. Όσο περνούσε ο καιρός έμπαινες πιο βαθιά μέσα στην καρδιά μου. Τώρα είμαι σίγουρη ότι πάντα θα είσαι εκεί, στην καρδιά μου. Πραγματικά, σου εύχομαι ό,τι καλύτερο και όλα τα όνειρά σου να πραγματοποιηθούν. Μην το βάλεις ποτέ κάτω γιατί ξέρω πως το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης σε περιμένει. Σε παρακαλώ μη με ξεχάσεις και μην αλλάξεις ποτέ.

Σ’ αγαπώ πάντα, Χαρά Γ12

δ) Πολυκαθυστερημένη μου Μαρία,

Έχουν είδη περάσει 3 χρόνια από τότε που γνωριστήκαμε για πρώτη φορά. Είχες εκείνα τα μακριά, ΑΠΑΙΣΙΑ μαλλιά (σοβαρά) ενώ τώρα έχεις ωραία, κοντά κι άλουστα (αστείο)!! κι εκείνα τα ΜΕΓΑΛΑ μάτια, αυγουλομάτα όπως σε έλεγε ο Νικόλας κι ο Ιωσήφ. Το ξέρεις ότι στη πρώτη τάξη δεν σε χώνευα όπως κι εσύ. Όμως, ο χρόνος πέρασε και ήρθε η Β’ τάξη, που δεν ξέρω πως αρχίσαμε κ’ συνδεόμασταν κ’ φτάσαμε τώρα στη Γ’ τάξη να είμαστε κολλητές. Αυτό το πράγμα για να καταλάβεις, ήταν ένα «flash back» για το πώς συνδεθήκαμε. Ελπίζω να συνειδητοποιήσεις ότι το κεφάλαιο ΣΧΟΛΙΚΗ ΖΩΗ έχει τελειώσει για μας κι αρχίζει ένα άλλο. Ο καθένας μας θα τραβήξει το δρόμο του με στόχο την υλοποίηση των ονείρων του. Σου εύχομαι να πραγματοποιήσεις κι εσύ το δικό σου, να περάσεις στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και να κάνεις αυτό που επιθυμείς. Ελπίζω να μείνεις η ίδια για πάντα (π.χ. να συμπαραστέκεσαι στους άλλους, ξέρεις για ποιο θέμα σου μιλώ), να είσαι πάντα πιστή φίλη (ξέρεις) και το κυριότερο να μην κάνεις μούτρα…

Με αληθινή και παντοτινή αγάπη, η φίλη σου Ελένη

Απάντηση

Βασικό ρόλο στις συγκεκριμένες εγγραφές παίζουν οι προσφωνήσεις (Φιλτάτη Μαρία,  Μαράκι μου, Αυγουλομάτα μου, Πολυκαθυστερημένη μου Μαρία), που προσφέρουν πληροφορίες για τη Μαρία, αλλά και για τη σχέση της με τους συντάκτες των κειμένων. Από τις πληροφορίες των κειμένων συνάγουμε ότι η Μαρία είναι μαθήτρια της Γ’ Λυκείου, που ονειρεύεται να περάσει σε ένα πανεπιστημιακό τμήμα της Θεσσαλονίκης, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό γι’ αυτήν, εφόσον επαναλαμβάνεται σε διάφορα κείμενα. Επίσης, προσφέρονται στοιχεία για την εξωτερική εμφάνιση της Μαρίας (έχει μακριά μαλλιά και μεγάλα μάτια). Το λεξιλόγιο των κειμένων (λ.χ. προεισαγωγικές) φανερώνει ότι τα κείμενα είναι γραμμένα στη γεωγραφική ποικιλία ελληνικών της Κύπρου. Θα πρέπει επίσης να επισημανθούν οι διαφορετικές οπτικές για το ίδιο άτομο που προκύπτουν από αξιολογήσεις όπως πολυκαθυστερημένη, τέλεια φίλη, ξεχωριστή προσωπικότητα, πιστή φίλη), που εξαρτώνται από τη σχέση της «βιογραφούμενης» με τις βιογράφους της.

Άσκηση 4

Στο παρακάτω απόσπασμα από μια αυθεντική συνομιλία εντοπίστε τα γλωσσικά στοιχεία με τα οποία ο Μίλτος (ΜΙ) παρουσιάζει τον εαυτό του (Στο προφορικό κείμενο σημειώνονται με :: σημεία στα οποία οι ομιλητές τραβούν τη φωνή τους, με [ σημεία στα οποία μιλούν ταυτόχρονα, με (.) οι μικρές παύσεις, με (_) οι μεγάλες παύσεις, με @ συλλαβές που δεν ακούγονται καλά, με – αυτοδιακοπές των ομιλητών, με κεφαλαία συλλαβές που προφέρονται πιο δυνατά από τις άλλες και σε διπλές παρενθέσεις σχόλια σχετικά με την αλληλεπίδραση):

<ΜΙ> λοιπόν τα καλύτερα χρόνια μου θα ‘λεγα ότι τα πέρασα στην Κω γιατί ήταν ένα πολύ μεγάλο νησί είχε τα πάντα όλο το::ν όλη τη διάρκεια του χρόνου ε:: ήταν γεμάτο από ζωή (_) είχε:: πολύ μεγάλη κίνηση είχε τουριστ- είχε τουρισμό όλη την εποχή όλο το χρόνο αλλά δεν περιμέναμε @@ από θέμα τουρισμού είχε έχει πολύ μεγάλο πληθυσμό και είναι σαν μια πόλη θα έλεγα φυσικά όχι με τα γνωρίσματα της πόλης αλλά:: ε:: κυκλοφορεί ο κόσμος τελοσπάντων δεν έχει καμιά σχέση με τα νησιά που ‘χω πάει όπως στη Μήλο Σαντορίνη και τα λοιπά που το χειμώνα:: είναι τελείως ερημικά και άδεια

<Ν> εγώ πάντως διαφωνώ δε νομίζω ότι (.) εδώ:: αποτελεί:: λόγο για να μας αρέσει ένα νησί ή όχι το να είναι μεγάλο εγώ ίσως επειδή είναι και:: η ηλικία μου πολύ μεγαλύτερη από τη δική σου θα προτιμούσα:: ένα νησί με λιγότερο κόσμο ίσως γιατί τον έχω μπουχτίσει τον κόσμο ας πούμε (.) είναι φυσιολογικό αφού ζεις σε μια πόλη με πέντε εκατομμύρια κατοίκους λογικό είναι αυτό δε νομίζω ότι είναι παράλογο

<ΜΙ> ναι ε:: το θέμα είναι ότι αυτό που λέτε έχετε δίκιο γιατί είσαστε σ’ αυτή την ηλικία αλλά εγώ όταν ήμουνα μικρός όταν ήμουνα μικρός τελοσπάντων αλλιώς είναι να ‘σαι μικρός τελοσπάντων και να:: θες να κινείσαι να:: κάνεις πράγματα και αλλιώς να ‘σαι μεγαλύτερος @@@ έχεις ωριμάσει έχεις δει πολλά πράγματα παραπάνω και:: φυσικά:: [ε::

<ΜΑ> [εκεί δεν ήταν α σόρι που σε διακόπτω εκεί δεν ήταν που χρειάστηκε να φύγετε όταν είχε γίνει αυτό το:: συμβάν με τα Ίμια [τότε

<ΜΙ> [δε χρειάστηκε να φύγουμε εννοείται τότε καμία σχέση

<ΜΑ> αλλά ;

<ΜΙ> δεν έχει σχέση δεν αναγκάστηκε να φύγει κανείς τότε με το θέμα των Ιμίων απλά είχε γίνει μια αναταραχή αλλά- ναι ήμουνα κι εγώ πολύ μικρός τότε έκτη δημοτικού και θυμάμαι χαρακτηριστικά που είχαμε πάει ήμουνα σχολείο (_) ε:: θυμάμαι ήτανε και πολύ βροχερή έτσι πολύ άσχημη μέρα τελοσπάντων είχε γίνει το κακό την προηγούμενη και:: σαν μικρά παιδάκια τελοσπάντων που ήμασταν γύρω γύρω χαζά τελοσπάντων και αυτά που λέγαμε λέγαμε θυμάμαι για πόλεμο ότι μπορεί να γίνει πόλεμος και όλα αυτά (_) ε:: αλλά εντάξει ήταν δύσκολες μέρες τότε @@@@

<Ν> είναι πολύ κοντά;

<ΜΙ> ναι εγώ:: βασικά (.) βλέπω την Τουρκία απέναντι και τη βλέπω πολύ καθαρά είναι όπως να φανεί απ’ την Αίγινα ξέρω ‘γώ απέναντι::

<Ν> ο Πειραιάς

<ΜΙ> ο Πειραιάς ναι

<ΜΑ> και στο σχολείο δεν είχατε και:: μουσουλμάνους συμμαθητές;

<ΜΙ> ε:: ναι είχαμε αλλά όχι και πάρα πολλούς (_) αλλά:: μπορώ να πω ότι για:: αυτά τα παιδιά (.) τα καλύτερα λόγια (.) δεν ε:: δε δημιούργησαν ποτέ κανένα πρόβλημα Απάντηση