Όπως είπαμε
η νόρμα αφορά και τον προφορικό και τον γραπτό λόγο. Ωστόσο, συνήθως συνδέεται
στενότερα με το γραπτό λόγο. Γιατί;
Όπως είδαμε, η νόρμα είναι συνδεδεμένη
με την εκπαίδευση. Από την άλλη μεριά, η εκπαίδευση αφορά πρωτίστως τον γραμματισμό, δηλαδή
την ανάγνωση και τη γραφή –τον γραπτό λόγο. Μην ξεχνάτε ότι πηγαίνουμε στο
σχολείο όταν ήδη έχουμε κατακτήσει τον προφορικό λόγο. Η εκπαίδευση παγιώνει τη νόρμα
εστιάζοντας πρωτίστως στο γραπτό λόγο.
Εφόσον η
νόρμα διδάσκεται, θα περιμέναμε να την χρησιμοποιούν όλοι οι μορφωμένοι
άνθρωποι. Δεν συμβαίνει όμως πάντοτε κάτι τέτοιο. Γιατί άραγε; Υπάρχουν
παράγοντες που επηρεάζουν τη χρήση της νόρμας και ποιοι είναι αυτοί;
Άνθρωποι που γνωρίζουν τη νόρμα μπορεί
να αντιστέκονται συνειδητά σε αυτή για λόγους τοπικής ή/και εθνοτικής
ταυτότητας. Π.χ. οι μορφωμένοι Έλληνες του Βορρά ασφαλώς (ανα)γνωρίζουν
ότι η νόρμα απαιτεί σου είπα αλλά
συχνά επιλέγουν συνειδητά το σε είπα,
ως δηλωτικό καταγωγής. Ωστόσο, αυτό συμβαίνει γενικά σε ανεπίσημες περιστάσεις.
Από την άλλη μεριά, όλοι οι άνθρωποι, ανεξαιρέτως, μπορεί να απομακρυνθούν από
τη νόρμα σε ανεπίσημες περιστάσεις ή σε περιστάσεις όπου υπάρχει συγκινησιακή
φόρτιση.
Σκεφτείτε τη
δική σας γλωσσική παραγωγή. Πιστεύετε ότι χρησιμοποιείτε κατά κύριο λόγο τύπους
της νόρμας ή όχι; Δώστε παραδείγματα.
Οι απαντήσεις στις προηγούμενες δύο ερωτήσεις θα
πρέπει να σας οδηγήσουν στη σωστή απάντηση. Αν διαβάζετε αυτό το κείμενο, αυτό
συμβαίνει στα πλαίσια της εκπαίδευσής σας, που απαιτεί τη χρήση της νόρμας.
Συνεπώς είναι μάλλον απίθανο να μην χρησιμοποιείτε τύπους της νόρμας –της
κοινής νεοελληνικής. Από την άλλη μεριά, όπως οι περισσότεροι/ες ομιλητές/τριες της ελληνικής, χρησιμοποιείτε ενδεχομένως και πολλούς
μη πρότυπους τύπους (σε αυτό παίζει ρόλο η καταγωγή σας, οι κοινωνικές σας
σχέσεις/δίκτυα, τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά σας κλπ). Η αποκλειστική χρήση της
νόρμας στον προφορικό λόγο είναι μάλλον απίθανη, ειδικά στις καθημερινές μας
συνομιλίες όπου συχνά χρησιμοποιούμε ανεπίσημο, χαλαρό ή οικείο ύφος.