Η
πολυσημία είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Στο παρακάτω κείμενο βρείτε 5
τουλάχιστον παραδείγματα πολύσημων λέξεων και γράψτε δύο τουλάχιστον σημασίες
για την καθεμία.
Μέσα στο πλαίσιο
αυτό της «νέας» γραμμής, ο Κουν μας ανακοίνωσε μια μέρα ότι αποφάσισε να
ανεβάσει το έργο του Σοβιετικού συγγραφέα Γεβγκένι Σβαρτς Ο Δράκος,
το οποίο βασιζόταν σε ένα παραμύθι για τον δράκο που τρομοκρατεί και βασανίζει
το χωριό, τους άντρες και τις γυναίκες, με τον πιο άγριο και βάναυσο τρόπο.
Βίκτωρ Μελάς, Κάρολος Κουν: Σκόρπιες αναμνήσεις από τη ζωή
του
πλαίσιο: περιθώριο,
τελάρο, σκελετός, όρια μέσα στα οποία εκτελείται κάτι
νέα: μικρή σε
ηλικία, καινούργια
γραμμή: γεωμετρικό
σχήμα, κατεύθυνση, τάση
ανεβάζω: σηκώνω,
αυξάνω, σκηνοθετώ
χωριό: μικρή
κοινότητα στην επαρχία, ο πληθυσμός μιας τέτοιας κοινότητας
άγριο: που
μεγαλώνει μόνο του στη φύση, βάναυσο, τρομακτικό
Στις
παρακάτω προτάσεις αναγνωρίστε τις λέξεις ή τις εκφράσεις που χρησιμοποιούνται
μεταφορικά. Οι μεταφορικές εκφράσεις σε κάθε ομάδα είναι παραδείγματα της ίδιας
μεταφορικής αντιστοιχίας. Μπορείτε να την αναγνωρίσετε;
A.
Μετά τον καυγά, οι
σχέσεις μας είναι πολύ παγωμένες.
Έχουμε μια ζεστή, άνετη σχέση χωρίς πολλές υποχρεώσεις.
Μου έριξε ένα ψυχρό βλέμμα.
Β. Τα
προβλήματα μου φαίνονται ασήκωτα.
Κουβαλάει
τα βάρη όλης της οικογένειας.
Τα βάρη της
ζωής τον έχουν γονατίσει.
Γ. Είναι
πολύ ευτυχισμένη, πετάει.
Βρίσκεται
στον έβδομο ουρανό.
Είμαι πολύ
ανεβασμένος σήμερα, όλα μου πάνε καλά.
Α. παγωμένες, ζεστή, ψυχρό: Οι διαφορετικές
ανθρώπινες σχέσεις ως διαβαθμίσεις θερμοκρασίας
Β. ασήκωτα, κουβαλάει – βάρη, βάρη – γονατίσει: Οι δυσκολίες ως βάρη
Γ. πετάει, έβδομος ουρανός, ανεβασμένος: Η
ευτυχία είναι επάνω
Η
λέξη κεφάλι είναι πολύσημη.
Αναγνωρίστε τη σημασία που έχει η λέξη σε κάθε μία από τις παρακάτω προτάσεις δίνοντας
ένα κατάλληλο συνώνυμο ή παράφραση. Χαρακτηρίστε την κάθε σημασία ως
κυριολεκτική, μεταφορική, ή μετωνυμική.
α. Μου
έφεραν από το χωριό ένα κεφάλι τυρί.
β. Έστρεψε
το κεφάλι του προς το μέρος που ερχόταν ο θόρυβος.
γ.
Είναι τόσο μικρό όσο το κεφάλι
μιας καρφίτσας.
δ.
Έχω πολλές σκοτούρες στο κεφάλι
μου.
α. μεγάλο στρογγυλό
κομμάτι: μεταφορά
β. το μέρος του
σώματος: κυριολεξία
γ. το πάνω μέρος:
μεταφορά
δ. νους: μετωνυμία
Αντιστοιχίστε
κάθε λέξη στην ομάδα Α με τις σημασίες που μπορεί να έχει από την ομάδα Β.
|
Β |
|
σκέψη |
|
κληροδοτώ |
|
παραχωρώ |
|
παίρνω με το χέρι και κρατώ |
|
κεντρικό σημείο, πυρήνας |
|
μαγκώνω, σκαλώνω |
|
επιτρέπω |
|
εγκέφαλος |
|
συλλαμβάνω |
|
κουράγιο |
|
εγκαταλείπω |
|
καίγομαι, κολλάω στην κατσαρόλα |
|
εξυπνάδα |
|
καταλαβαίνω, αντιλαμβάνομαι |
|
ελευθερώνω |
|
Α |
|
πιάνω |
|
μυαλό |
|
αφήνω |
|
καρδιά |
πιάνω → παίρνω με το χέρι και κρατώ, μαγκώνω-σκαλώνω,
συλλαμβάνω, καταλαβαίνω-αντιλαμβάνομαι, καίγομαι, κολλάω στην κατσαρόλα
μυαλό →
σκέψη, εγκέφαλος, εξυπνάδα
αφήνω → κληροδοτώ, παραχωρώ, επιτρέπω,
εγκαταλείπω, ελευθερώνω
καρδιά → κεντρικό σημείο-πυρήνας, κουράγιο