Άσκηση 1

Βρείτε τους βασικούς ορισμούς της πρότασης σε λεξικά, εγκυκλοπαίδειες ή σχολικά βιβλία. Προσπαθήστε να μετρήσετε τις προτάσεις που περιέχει αυτή η παράγραφος με βάση αυτούς τους ορισμούς. Ποια προβλήματα βρίσκετε όταν προσπαθήσετε να εφαρμόσετε τους σχετικούς κανόνες; Είναι ευκολότερο να μετρήσουμε τις περιόδους ή τις προτάσεις που περιέχει μια παράγραφος; Συζητήστε το με τους συμμαθητές σας και στηρίξτε τις απόψεις με όσα παραδείγματα μπορείτε. Προσέξτε: Δεν είναι βέβαιο ότι υπάρχει πάντα μόνο μία σωστή απάντηση.

Απάντηση

Άσκηση 2

Κατατάξτε τις προτάσεις της εκφώνησης της άσκησης 1 σε προτάσεις κρίσης, επιθυμίας, ερωτηματικές και επιφωνηματικές.

Απάντηση

Άσκηση 3

Μετατρέψτε τις καταφατικές προτάσεις της εκφώνησης της άσκησης 1 σε αρνητικές και τις αρνητικές σε καταφατικές. Ποια προβλήματα εντοπίζετε;

Απάντηση

Μη βρείτε τους βασικούς ορισμούς της πρότασης σε λεξικά, εγκυκλοπαίδειες ή σχολικά βιβλία. Μη προσπαθήσετε να μη μετρήσετε τις προτάσεις που δεν περιέχει αυτή η παράγραφος με βάση αυτούς τους ορισμούς. Ποια προβλήματα δεν βρίσκετε όταν δεν προσπαθήσετε να μην εφαρμόσετε τους σχετικούς κανόνες; Δεν είναι ευκολότερο να μη μετρήσουμε τις περιόδους ή τις προτάσεις που δεν περιέχει μια παράγραφος; Μη το συζητήσετε με τους συμμαθητές σας και μη στηρίξετε τις απόψεις με όσα παραδείγματα δεν μπορείτε. Μη προσέξετε: Είναι βέβαιο ότι δεν υπάρχει πάντα μόνο μία σωστή απάντηση.

Προβλήματα:

α. Η προστακτική δεν δέχεται άρνηση ευθέως – μετατρέπεται σε τύπο της οριστικής/υποτακτικής με άρνηση μη: π.χ. Συζητήστε – Μη συζητήσετε, Προσέξτε – Μη προσέξετε (και όχι Μη συζητήστε / Μη προσέξτε) κ.ο.κ.

β. Όταν υπάρχουν υποταγμένες προτάσεις, αν αλλάξουμε και την κύρια και τις δευτερεύουσες, η περίοδος χάνει το αρχικό νόημά της – και η αρνητική εκδοχή δεν αποτελεί το αντίθετο της αρχικής περιόδου. Π.χ. το

Μη προσπαθήσετε να μη μετρήσετε τις προτάσεις που δεν περιέχει αυτή η παράγραφος

ΔΕΝ σημαίνει ακριβώς το αντίθετο από το αρχικό:

Προσπαθήστε να μετρήσετε τις προτάσεις που περιέχει αυτή η παράγραφος

Αν πράγματι θέλουμε να δώσουμε την αντίθετη ερμηνεία, πρέπει να προσθέσουμε την άρνηση ΜΟΝΟ στο ρήμα της κύριας πρότασης:

Μη προσπαθήσετε να μετρήσετε τις προτάσεις που περιέχει αυτή η παράγραφος

Άσκηση 4

Χωρίστε το παρακάτω κείμενο σε προτάσεις και χαρακτηρίστε τις ως κύριες ή δευτερεύουσες:

Η παραβολή του καλού Σαμαρείτη, που μας διηγήθηκε σήμερα ο Ευαγγελιστής Λουκάς, είναι από τις πλέον γνωστές. Μας μιλά για έναν Ιουδαίο που στο δρόμο του έπεσε πάνω σε ληστές, οι οποίοι αφού τον καταλήστεψαν τον έδειραν προξενώντας του θανάσιμες πληγές. Ωστόσο, ούτε οι ομοεθνείς του ιερείς που έτυχε να περνούν από τον ίδιο δρόμο δεν κοντοστάθηκαν να τον βοηθήσουν, φοβούμενοι ίσως μην πέσουν και οι ίδιοι στην παγίδα των ληστών. Μόνο ένας Σαμαρείτης, αλλοεθνής και εκ προοιμίου εχθρός των Ιουδαίων, όχι μόνο περιποιήθηκε τα τραύματα του άτυχου ανθρώπου, αλλά και τον μετέφερε σε ασφαλές πανδοχείο και προπλήρωσε στον ξενοδόχο για να περιθάλψει τον τραυματία.

Αφορμή για την παραβολή αυτή έδωσε στον Χριστό η ερώτηση ενός νομικού, που για να πειράξει τον Κύριο, Τον ρώτησε τί πρέπει να κάνει για να κληρονομήσει την αιώνιο ζωή. Και στην απάντηση του Χριστού, να τηρεί την εντολή της Παλαιάς Διαθήκης που λέει να αγαπάς τον Θεό με όλη τη δύναμη της ψυχής σου και τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου, εκείνος ρώτησε: “και ποιος είναι για μένα ο πλησίον;”. Έτσι ο Κύριος του δίνει μια διπλή απάντηση, περιγράφοντας όχι μόνο ποιος είναι ο πλησίον, αλλά και ποιο είναι το μέτρο της αγάπης προς τον πλησίον.

Απόσπασμα από την ιστοσελίδα: http://www.pemptousia.gr/2012/11/%CE%B7-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CE%AE-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CF%8D-%CF%83%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%B5%CE%AF%CF%84%CE%B7/

Απάντηση

Οι δευτερεύουσες περικλείονται σε αγκύλες:

Η παραβολή του καλού Σαμαρείτη, [που μας διηγήθηκε σήμερα ο Ευαγγελιστής Λουκάς], είναι από τις πλέον γνωστές. Μας μιλά για έναν Ιουδαίο [που στο δρόμο του έπεσε πάνω σε ληστές], [οι οποίοι [αφού τον καταλήστεψαν] τον έδειραν προξενώντας του θανάσιμες πληγές]. Ωστόσο, ούτε οι ομοεθνείς του ιερείς [που έτυχε να περνούν από τον ίδιο δρόμο] δεν κοντοστάθηκαν να τον βοηθήσουν, φοβούμενοι ίσως [μην πέσουν και οι ίδιοι στην παγίδα των ληστών]. Μόνο ένας Σαμαρείτης, αλλοεθνής και εκ προοιμίου εχθρός των Ιουδαίων, όχι μόνο περιποιήθηκε τα τραύματα του άτυχου ανθρώπου, αλλά και τον μετέφερε σε ασφαλές πανδοχείο και προπλήρωσε στον ξενοδόχο [για να περιθάλψει τον τραυματία].

Αφορμή για την παραβολή αυτή έδωσε στον Χριστό η ερώτηση ενός νομικού, [που [για να πειράξει τον Κύριο], Τον ρώτησε [τι πρέπει [να κάνει [για να κληρονομήσει την αιώνιο ζωή]]]]. Και στην απάντηση του Χριστού, [να τηρεί την εντολή της Παλαιάς Διαθήκης [που λέει [να αγαπάς τον Θεό με όλη τη δύναμη της ψυχής σου και τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου]], εκείνος ρώτησε: “και ποιος είναι για μένα ο πλησίον;”. Έτσι ο Κύριος του δίνει μια διπλή απάντηση, περιγράφοντας όχι μόνο [ποιος είναι ο πλησίον], [αλλά και ποιο είναι το μέτρο της αγάπης προς τον πλησίον].

Άσκηση 5

Αφαιρέστε από τις παρακάτω επαυξημένες προτάσεις τους προσδιορισμούς που δεν αποτελούν βασικούς όρους της πρότασης (δηλαδή, με άλλα λόγια, σχηματίστε μια απλή πρόταση από κάθε επαυξημένη):

Π.χ.: α. Η Μαρία που μένει από πάνω μας μιλάει πολύ καλά αγγλικά με ωραία προφορά.

Η Μαρία μιλάει αγγλικά.

β. Ο Πέτρος πήγε με τον προαστιακό σιδηρόδρομο στην Κόρινθο και στη συνέχεια γύρισε με το αυτοκίνητο ενός παλιού φίλου του.

γ. Το παιδί από την Ισπανία που γνωρίσαμε στις διακοπές του Πάσχα έστειλε με ηλεκτρονικό μήνυμα πολλές καλλιτεχνικές φωτογραφίες στη Μαρία, τη μεγάλη αδερφή της καλύτερής μου φίλης.

δ. Είχες ακούσει ποτέ άλλοτε να συζητούν για τέτοια πράγματα που τρομάζουν ακόμα και μεγάλους ανθρώπους μπροστά σε τόσο μικρά παιδιά;

ε. Η μαμά του Γιάννη και της Μαρίας είχε ετοιμάσει μια ζεστή μακαρονάδα με κόκκινη σάλτσα και τριμμένο τυρί που μας περίμενε σε μια μεγάλη πιατέλα πάνω στο τραπέζι της κουζίνας.

στ. Όταν γύρισαν κουρασμένοι και καταπονημένοι από την απογευματινή άσκηση μέσα στις λάσπες και το παγωμένο ποτάμι, άκουσαν από τα μεγάφωνα του στρατοπέδου ότι έπρεπε να ετοιμαστούν για νυχτερινή πορεία με πλήρη φόρτο.

Απάντηση