1700

Στις αρχές του αιώνα έκαιγαν ακόμη τις μάγισσες με μεγάλη συχνότητα˙ στο τέλος του οι φωτισμένες κυβερνήσεις όπως η αυστριακή είχαν ήδη καταργήσει όχι μόνο τα βασανιστήρια αλλά και τη δουλεία.
Ο 18ος αιώνας είναι ο αιώνας του Διαφωτισμού. Ο αιώνας της πίστης στην πρόοδο της ανθρώπινης γνώσης, στον ορθολογισμό, στον πλούτο, στον πολιτισμό και το δαμασμό της φύσης. Ολόκληρος ο 18ος αιώνας ήταν βαθιά ποτισμένος απ’ αυτό το πνεύμα της σαρωτικής κι ανυποχώρητης προόδου. Οι μεγαλύτεροι υπέρμαχοί του ήταν οι πιο προοδευτικές οικονομικά τάξεις, αυτές που συνδέονταν άμεσα με τις απτές προόδους της εποχής: οι εμπορικοί κύκλοι και οι οικονομικά «φωτισμένοι» γαιοκτήμονες, οι τραπεζίτες, οι διοικητικοί υπάλληλοι, η μορφωμένη μεσαία τάξη, οι βιομήχανοι και οι επιχειρηματίες. Αυτοί ήταν οι άνδρες που χαιρέτισαν τον Βενιαμίν Φραγκλίνο, τυπογράφο και δημοσιογράφο, εφευρέτη, μεσάζοντα, πολιτικό και δαιμόνιο επιχειρηματία, ως το σύμβολο του δραστήριου, αυτοδημιούργητου, γεμάτου ορθολογισμό πολίτη του μέλλοντος.

Εδώ διάβασε σχετικά:

The 39 clues Τα 39 στοιχεία
Πρώτο βιβλίο της σειράς: Ο λαβύρινθος των σκελετών, μτφρσ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Άγκυρα

Στο ξεκίνημα της πολύτομης και συναρπαστικής περιπέτειάς τους, που ο εκδοτικός οίκος Scholastic “λανσάρισε” το 2008, η Έιμι και ο Νταν Κέιχιλ έχουν συμπρωταγωνιστή τον Βενιαμίν Φραγκλίνο! Που ήταν επίσης μέλος της διάσημης οικογένειας Κέιχιλ.

Κεφάλαιο 8, σελ. 108

Η πρώτη τους στάση ήταν στη Γενική Βιβλιοθήκη της Φιλαδέλφειας, ένα μεγάλο κτίριο από κόκκινα τούβλα στην καρδιά του κέντρου. Η Έιμι και ο Νταν ζήτησαν από τη Νέλι να περιμένει στο αυτοκίνητο με τον Σαλαντίν. ύστερα ανέβηκαν τα σκαλιά της κεντρικής εισόδου.
“Θεούλη μου! Κι άλλη βιβλιοθήκη!” είπε ο Νταν. “Τύχη βουνό έχουμε με τις βιβλιοθήκες!”
“Αυτήν εδώ την ίδρυσε ο ίδιος ο Μπέντζαμιν Φράνκλιν”, του απάντησε η Έιμι.”Έχει πολλά βιβλία από την προσωπική του βιβλιοθήκη. Αν πείσουμε τους βιβλιοθηκαρίους…”
“Γιατί τόσο ενδιαφέρον για τον Φράνκλιν; Εντάξει, δεν λέω. Ο τύπος ανακάλυψε τον ηλεκτρισμό - δεν είναι και για πέταμα. Αλλά αυτά έγιναν πριν από εκατοντάδες χρόνια”.
“Δεν ανακάλυψε τον ηλεκτρισμό”, τον διόρθωσε η αδερφή του προσπαθώντας να κρύψει την ενόχλησή της για το λάθος του. “Ανακάλυψε πως οι κεραυνοί έχουν μέσα τους ηλεκτρικά φορτία. Και εφηύρε τα αλεξικέραυνα, που προστατεύουν τα κτίρια. Ακόμα έκανε πολλά πειράματα με τις μπαταρίες και…”
“Κάνω κι εγώ τέτοια πειράματα. Έχεις ακουμπήσει ποτέ μπαταρία στη γλώσσα σου;”
“Είσαι ηλίθιος. Το θέμα είναι πως ο Φράνκλιν έγινε διάσημος για πολλούς λόγους. Άρχισε να βγάζει λεφτά με το τυπογραφείο του. Μετά ασχολήθηκε με τις επιστήμες και εφηύρε ένα σωρό χρήσιμα πράγματα. Αργότερα έγραψε μαζί με άλλους τη Δήλωση της Ανεξαρτησίας και το Σύνταγμα. Πήγε πρεσβευτής στην Αγγλία και στη Γαλλία. Ήταν σπουδαίος. Παγκοσμίως γνωστός. Όλοι τον συμπαθούσαν. Κι έζησε πολλά χρόνια, πάνω από ογδόντα”.
“Σωστός σούπερμαν”, είπε ο Νταν.
“Κοντά έπεσες”.
“Νομίζεις, δηλαδή, ότι ήξερε τι ήταν… αυτός ο θησαυρός που ψάχνουμε;”
Η Έιμι δεν το είχε σκεφτεί αυτό. Ο Φράνκλιν ήταν ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αν ήταν μέλος της οικογένειας των Κέιχιλ… κι αν ήξερε για τον μυστικό θησαυρό της οικογένειας…
“Νομίζω”, είπε τελικά, “ότι καλά θα κάνουμε να το μάθουμε”.
Και σπρώχνοντας την πόρτα μπήκε σέρνοντας πίσω της τον αδερφό της.

***

Στάθηκαν τυχεροί: πρώτον, οι βιβλιοθηκάριοι δεν είχαν δουλειά˙ και δεύτερον, η Έιμι δεν πάθαινε ποτέ γλωσσοδέτη μ’ αυτούς τους ανθρώπους. Οι βιβλιοθηκάριοι της άρεσαν. Ήταν η συμπάθειά της. Όταν τους είπε ότι έκανε έρευνα για μια εργασία σχετικά με τον Μπέντζαμιν Φράνκλιν, που της είχε αναθέσει για τις διακοπές ο καθηγητής της Ιστορίας της, και πως χρειαζόταν κάποια στοιχεία που ήλπιζε να βρει στη βιβλιοθήκη τους, έκαναν ό τι περνούσε από το χέρι τους για να βοηθήσουν.
Έδωσαν στην Έιμι και στον Νταν λαστιχένια γάντια μιας χρήσεως και τους οδήγησαν σ’ ένα κλιματιζόμενο αναγνωστήριο, όπου και τους έφεραν ένα σωρό παμπάλαια βιβλία να ξεφυλλίσουν.
…ο Νταν έστρεψε ξανά την προσοχή του στον υπολογιστή. Δεν είχαν ούτε πέντε λεπτά μέσα στη βιβλιοθήκη και έδειχνε ήδη βαριεστημένος…
“Βρήκες αυτό που ήθελες;” την ρώτησε η βιβλιοθηκάριος. Είχε κατσαρά μαλλιά, διπλεστιακά γυαλιά κι έμοιαζε λιγάκι με καλή μάγισσα….
“Δική του εφεύρεση επίσης”, είπε η Έιμι αφηρημένα.
Ο Νταν την κοίταξε παραξενεμένος. “Ποιο πράγμα; Οι βιβλιοθηκάριοι;”
“Όχι, τα διπλεστιακά γυαλιά! Έκοψε δυο ζευγάρια φακών (link με τη λέξη φακός) στα δύο και ύστερα τα ένωσε, τα μεν με τα δε, έτσι που να μπορεί να βλέπει και μακριά και κοντά με τα ίδια γυαλιά”. ….

Συνέχισαν να προχωρούν. Βρήκαν την αίθουσα με τα αλεξικέραυνα του Φράνκλιν, βρήκαν τη βιτρίνα με τα διπλεστιακά γυαλιά και μια από τις πειραματικές μπαταρίες του - ένα ξύλινο κασόνι γεμάτο γυάλινα βάζα ενωμένα όλα με σύρμα.
“Πω, πω! Τι μεγάλη που είναι!” Θαύμασε ο Νταν. “Λες να ‘ναι διπλή επαναφορτιζόμενη τύπου Ζ; Και… ουάου! Τί είναι πάλι αυτό;”
Το παιδί είχε ήδη στρέψει την προσοχή του σε μια άλλη γυάλινη προθήκη που φιλοξενούσε ένα κουτί από μαόνι, το οποίο περιείχε γυάλινα πιατάκια, το ένα κολλητά με το άλλο.
“Είναι αρμόνικα”, είπε η Έιμι διαβάζοντας την περιγραφή στη βάση της προθήκης. “Παίζει μουσική, αν βρέξεις τα χείλη των δοχείων και αρχίσεις να τα τρίβεις με το δάχτυλό σου”.
“Τρο-με-ρό! Ο Φράνκλιν το ‘φτιαξε κι αυτό;”
“Ναι. Λέει ότι έγινε και της μόδας για λίγο καιρό. Διάσημοι συνθέτες έγραψαν έργα γι’ αυτό και…”

Κεφάλαιο 9, σελ. 124

Η Νέλι σταμάτησε το αυτοκίνητο μπροστά στην Αίθουσα της Ανεξαρτησίας. Ο ήλιος κόντευε να δύσει και στο λιγοστό φως του σούρουπου, το μέρος φάνταζε όπως ακριβώς το έδειχναν στα σχολικά βίντεο - ένα διώροφο κτίριο, με τοίχους από κόκκινα τούβλα κι έναν ψηλό άσπρο πύργο με ρολόι, ζωσμένο από δέντρα και παρτέρια με λουλούδια.Το άγαλμα κάποιου επαναστάτη ορθωνόταν μπροστά του. Σε σύγκριση με τα τεράστια σύγχρονα κτίρια γύρω του, δεν ήταν καθόλου εντυπωσιακό τούτο ‘δώ. Αλλά την εποχή που πρωτοχτίστηκε, σκέφτηκε ο Νταν, θα ήταν μάλλον το μεγαλύτερο της πόλης. Φαντάστηκε τον Φραγκλίνο και τους φίλους του με τις πουδραρισμένες περούκες τους και τα τρίκοχα καπέλα τους να μαζεύονται στα σκαλιά συζητώντας για τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, για το Σύνταγμα, ή (ίσως) για την τελευταία πρόταση του Βενιαμίν σχετικά με την επιστημονική μελέτη των πορδών….

Κεφάλαιο 9, σελ. κωδικής αρίθμησης 13

Γυρίζοντας στο αυτοκίνητο η Έιμι είπε: “Θα πάμε στο Παρίσι”.
Ο Νταν σκεφτόταν τον Σαλαντίν και τ’ αυτιά του βούιζαν ακόμα από την έκρηξη στο μουσείο. Κι έτσι του φάνηκε πως δεν είχε ακούσει καλά. “Στο Παρίσι, είπες;… Στη Γαλλία, δηλαδή;”
Η Έιμι έβγαλε από την τσέπη της το κινητό της Σινέντ Στάρλινγκ. Η φωτογραφία της επιστολής του Φραγκλίνου ήταν ακόμα στην οθόνη - το μυστικό μήνυμα ξεχώριζε κιτρινωπό στο κόκκινο φως.
“Στα γεράματά του ο Φραγκλίνος ήταν πρεσβευτής της Αμερικής στο Παρίσι”, είπε η Έιμι. “Και αγωνιζόταν να πετύχει μια συνθήκη ειρήνης για να μπει τέλος στον πόλεμο. Έμενε σ’ ένα μέρος που το έλεγαν Πασί. Κι όλοι οι Γάλλοι τον θαύμαζαν, όπως θαυμάζουμε σήμερα τ’ αστέρια του ροκ”.
“Συγγνώμη… στη Γαλλία πιστεύουν στ’ αλήθεια ότι ένας χοντρός γέρος μπορεί να ‘ναι αστέρι του ροκ;”
“Σου είπα. Ο Φραγκλίνος ήταν διάσημος. Ασχολιόταν με τη φιλοσοφία, του άρεσαν οι δεξιώσεις και οι χοροί και ένα σωρό… γαλλικά πράγματα. και τέλος πάντων, το μυστικό μήνυμα έλεγε ότι θα ‘φευγε από το Παρίσι. Σωστά; Η επιστολή είναι από το 1785. Είμαι σχεδόν σίγουρη πως εκείνη τη χρονιά γύρισε στην Αμερική. Άρα, αυτό που λέει ότι άφησε πίσω του, το άφησε στο Παρίσι”….

Για να μάθεις περισσότερες πληροφορίες για τον Διαφωτισμό διάβασε σχετικά:
Το 1784 ο γερμανός φιλόσοφος Εμμάνουελ Καντ έδωσε μια απλή απάντηση στο ερώτημα τι είναι Διαφωτισμός: είναι, έγραψε, η απελευθέρωση του ανθρώπου από τα δεσμά που ο ίδιος είχε επιβάλει στον εαυτό του. Είναι λοιπόν λογικό το ενδιαφέρον που έδειξαν όλοι οι διαφωτιστές για την Παιδαγωγική, τη νέα και καθοριστική αυτή «επιστήμη» που έμελλε να γεννηθεί και να σφραγίσει τους επόμενους αιώνες μέχρι και σήμερα.
Ο ίδιος ο Καντ απέδειξε το ενδιαφέρον του με μια σειρά διαλέξεων κάτω από τον γενικό και εύγλωττο τίτλο Περί της Παιδαγωγικής. Συγγραφείς πολλοί και σημαντικοί ασχολήθηκαν επίσης με το θέμα. Τόσο ο Τζων Λοκ, όσο και ο Μοντεσκιέ, ο Βενιαμίν Φρανγκλίνος, ο Βολταίρος, ο Ζαν Ζακ Ρουσώ και ο Ντέιβιντ Χιουμ, ο Ντενί Ντιντερό και άλλοι πολλοί θεωρούσαν τους εαυτούς τους παιδαγωγούς του ανθρώπινου είδους. Και μ’ αυτή την έννοια άφησαν πολλά και σπουδαία γραπτά.
Επίσης, ο αιώνας του Διαφωτισμού ήταν και ο αιώνας των Δημόσιων Δανειστικών Βιβλιοθηκών, όπου όλοι είχαν το δικαίωμα να διαβάζουν δωρεάν και χωρίς πληρωμή. Καθ’ όλη τη διάρκεια του αιώνα οι τιμές των βιβλίων παρέμειναν στα ύψη, καθιστώντας τα δυσπρόσιτα για το πλατύ κοινό. Ειδικά τα μεγαλύτερα και δημοφιλέστερα έργα αναφοράς, όπως οι εγκυκλοπαίδειες, ήταν αδύνατον να αγορασθούν από απλούς ιδιώτες. Οι δημόσιες βιβλιοθήκες, λοιπόν, πρόσφεραν στους απλούς ανθρώπους τη δυνατότητα να έχουν πρόσβαση σε πολύτιμα έργα του λόγου, που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να διαβάσουν.