Το ιερό του Αταβυρίου Διός

Το ιερό του Αταβυρίου Διός βρίσκεται στην ψηλότερη κορυφή του ορεινού όγκου Αταβύρου, σε υψόμετρο 1215μ., στα όρια της αρχαίας Καμειρίδος. […] Πλούσιοι λάκκοι με αποθέτες πρωϊμότεροι των κλασικών χρόνων έχουν εντοπισθεί διάσπαρτοι στον χώρο, οι οποίοι περιλαμβάνουν μεταλλικά, χάλκινα και μολύβδινα αναθήματα, κυρίως συμπαγή ειδώλια ποικίλων τύπων βοοειδών (βουβάλια, βίσονες, ταύροι), ερπετών (σαύρες, φίδια), εντόμων (ακρίδες) και μικρά ζώα (χελώνες, τρωκτικά), αλλά και περίτμητα ελάσματα ταύρων και βοών που χρονολογούνται στον 9ο και 8ο αι. π. Χ. καθώς και χάλκινα σκήπτρα εξουσίας ή αναθηματικά αγγεία. Εξαιρετικό ενδιαφέρον για τις απαρχές της ίδρυσης του ιερού έχουν τα προϊστορικά κινητά ευρήματα, όπως λίθινοι πελέκεις, οψιανοί και πυριτόλιθοι που ανάγονται στην Τελική Νεολιθική (ύστερη 3η π. Χ. χιλιετία) και πιθανώς συνδέονται με τη χρήση του χώρου ως ιερού κορυφής, αλλά και με το γνωστό μύθο της ίδρυσης του ιερού του Αταβυρίου Διός από τον κρητικό βασιλέα Αλθαιμένη που εξόριστος βρήκε προστασία στο όρος Ατάβυρος. Η επιβίωση της λατρείας του Διός κατά τους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους στην κορυφή του όρους επιβεβαιώνεται από τις πάμπολλες επιγραφές, τις βάσεις αναθημάτων μαρμάρινων και χάλκινων αγαλματίων που αναθέτονταν στο ιερό, όπως των χάλκινων αγαλματίων εικονογραφικού τύπου του Διός Αταβυρίου, αλλά και μαρμάρινων μνημειωδών αναθημάτων (π. χ. εξέδρες, πολεμικές τριήρεις με ενεπίγραφα έμβολα), καθώς και της ευτελέστερης χρηστικής μελαμβαφούς και ερυθροβαφούς κεραμικής. (Δρ Παύλος Τριανταφυλλίδης, Αρχαιολόγος ΚΒ΄ ΕΠΚΑ, http://pavlostriantafyllidis.blogspot.gr/2009/10/blog-post_6939.html)

Στο όρος κάνουν αναφορά συγγραφείς όπως ο Απολλόδωρος (3.13), ο Διόδωρος (5.59), ο Πίνδαρος (Ο 7.87), ο Στράβων (14.2.12), ο Πολύβιος (9.27.7), ο Αππιανός (Μιθρ. 103-104), ο Τζέτζης, ο οποίος συγκεκριμένα γράφει: ῥόδιον ἐστιν ὅρος, τὴν κλῆσιν Ἀταβύριον, χαλκόν ἔχον βόας, αἵ μηκυθμόν ἐξέπεμπον, χωρούσης Ρόδῳ βλάβης… Υπήρχαν, δηλαδή, ομοιώματα χάλκινων ιερών αγελάδων στον Ατάβυρο, που ειδοποιούσαν με μυκηθμούς τους Ροδίτες και τους ιερείς του Αταβυρίου Διός, όταν ερχόταν κάποιο κακό για τη Ρόδο.