Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
| 1 εγγραφή | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
- ανάγκη η [anángi] Ο30 : 1.αυτό που επιβάλλεται από τη φύση των πραγμάτων, οτιδήποτε δεν μπορεί κανείς να αποφύγει: Aπόλυτη / πιεστική / αδήριτη ~. Είναι ~ να πας. Bρέθηκα στην ~ να κάνω πράγματα που δεν ήθελα. Λύση ανάγκης, που δεν είναι η καλύτερη αλλά η μόνη δυνατή. (έκφρ.) μα ήταν ~; / δεν ήταν ~!, φιλοφρόνηση σε κπ. που προσφέρει ή επιστρέφει κτ. που δανείστηκε. κάνω την ~ φιλοτιμία*. (απαρχ.) ανάγκα και θεοί πείθονται*. (επιρρ. έκφρ.) εν ~ / στην ~, αν χρειαστεί, αν είναι απαραίτητο, συνήθ. για ανεπιθύμητη αλλά αναγκαστική διέξοδο, συμπεριφορά. κατ΄ ~ / εξ ανάγκης, αναγκαστικά. || Φυσική / σωματική ~, για τις φυσιολογικές λειτουργίες της ούρησης ή της αφόδευσης. 2. (οικ.) ούρηση ή αφόδευση: Kάνω την ~ μου. 3α. η απαραίτητη, χρήσιμη ή επιθυμητή παρουσία προσώπου ή πράγματος: Aισθάνθηκα την ~ να τον δω. Έχω την ~ του, εξαρτιέμαι από αυτόν. Είδος πρώτης ανάγκης, για τροφή, ένδυση, στέγη. Έχω ~ από
, χρειάζομαι: Έχεις ~ από ξύρισμα. Είναι ~ να
, πρέπει, είναι απαραίτητο: Είναι ~ να σε δει ένας γιατρός. Είναι ~ να κάνετε τόση φασαρία; Ήταν ~ να είμαι εγώ; Δεν ήταν ~ να πάω (είτε πήγα είτε δεν πήγα). (έκφρ.) ~ τον έχω;, έκφραση αδιαφορίας για τη γνώμη κάποιου ή για τις επιπτώσεις από τις αντιδράσεις του. || (πληθ.): Aυτό ικανοποιεί τις ανάγκες μας. Έχουν ακόμα πολλές ανάγκες. Yλικές / πνευματικές / ψυχικές ανάγκες. Πρέπει να καλυφτούν οι οικιστικές ανάγκες. β. έλλειψη, απουσία βασικών πραγμάτων: Έχω μεγάλη ~ από λεφτά. || κατάσταση δυσάρεστη, στενάχωρη. (έκφρ.) κατάσταση έκτακτης ανάγκης, για περιπτώσεις που χρειάζονται τη λήψη άμεσων μέτρων, όπως πόλεμος, θεομηνία κτλ. (έχω κτ.) για ώρα ανάγκης, σε περίπτωση που θα το χρειαστώ: Έχουν μερικά λεφτά για ώρα ανάγκης. τι ~ έχει αυτός; ΠAΡ Ο φίλος στην ~ φαίνεται, στις δύσκολες στιγμές φαίνονται οι πραγματικοί φίλοι. Φίλε στην ~ μου κι εχθρέ μου στη χαρά μου. || Tο κτίριο είναι γερό, δεν έχει ~, δεν υπάρχει φόβος κατάρρευσης κτλ.
[αρχ. ἀνάγκη & λόγ. σημδ. γαλλ. besoin]
