• I. Ενεργ.
  • Ά Μτβ.
    • 1)
      • α) Παραδίδω, δίνω στα χέρια κάπ. κ.:
        • δίδουν, παραδίδουν τα (ενν. τα ρούχα του) ωραίαν την Μαργαρώνα (Ιμπ. 684)·
        • έλαβε … τες τρεις χιλιάδες τα φλωρία και τα επαρέδωκε του τεφτερτέρη (Ιστ. πατρ. 177¹⁶)·
      • β) (προκ. για γράμμα):
        • (Περί ξεν. 379), (Κορων., Μπούας 34)·
      • γ) (με αντικ. τη λ. κλειδιά προκ. για παράδοση πόλης ή κάστρου σε κάπ.· βλ. και σημασ. 3γ):
        • (Κορων., Μπούας 72), (Ιστ. πατρ. 168⁹)·
      • δ) (με αντικ. τη λ. ψυχή προκ. για θάνατο· βλ. και Φρ. 4):
        • ανατίθημι και παραδίδω την ψυχήν μου … εις χείρας … Δεσπότου … Ιησού Χριστού (Σεβήρ., Διαθ. 189).
    • 2)
      • α) Παραχωρώ, θέτω στη διάθεση, στην κατοχή κάπ. κ.:
        • είς άνθρωπος ού μία γυναίκα παραδίδει το εδικόν του ετέρου ανθρώπου (Ασσίζ. 329¹⁶· Βακτ. αρχιερ. 150)·
      • β) δίνω κ. ως ενέχυρο, ως εγγύηση:
        • ο δανειστής ζητά του αμάχιν του εγγυητή του και ο εγγυητής παραδίδει του μίαν μούλαν εδικήν του (Ασσίζ. 64⁶).
    • 3)
      • α) Παραχωρώ αρχή, εξουσία:
        • ήλθον ουν οι αδελφοί αυτού, … εν τῃ Πόλει παραδόντες την βασιλείαν προς Κωνσταντίνον (Έκθ. χρον. 11¹²· Φορτουν. Ιντ. ά 156), (Χρον. Μορ. P 1867)·
      • β) (προκ. για τόπο) θέτω υπό την εξουσία κάπ.:
        • (Αλεξ. 2858)·
        • οι λας … να μεν παραδώσουν το καστέλλιν άλλου τινός παρά του ρηγός (Μαχ. 524²⁹)·
      • γ) (προκ. για υποταγή στους εχθρούς ύστερα από συνθηκολόγηση):
        • σαν είδαν το γεγονός ότι λιμοκτονούσιν, την χώραν επαρέδωκαν (Κορων., Μπούας 45· Θρ. Κων/π. (Mich.) 21).
    • 4) Αφιερώνω:
      • Το οποίον (ενν. ναόν) εσπούδαζα να το παραδώσω εις τον Σωτήρα (Διαθ. Νίκωνος 254⁹⁷· Ιστ. Βλάχ. 1833).
    • 5)
      • α) Αναθέτω (εργασία):
        • (Μαχ. 554²⁵)·
        • εσένα τούτη τη δουλειά, Θόδωρε, παραδίδω (Φορτουν. Έ 190)·
      • β) αναθέτω τη φροντίδα, τη φύλαξη· την κηδεμονία:
        • (Σουμμ., Παστ. φίδ. Β́ [826])·
        • το παραδίδω (ενν. το παιδί) σήμερο στα χέρια τα δικά σου (Φορτουν. Έ 110)·
      • γ) εμπιστεύομαι κάπ. ή κ. στη φροντίδα κάπ.:
        • ανάθεμαν … εκείνην την ημέραν καθ’ ην με παρεδώκασιν εις το διδασκαλείον (Προδρ. III 87· Φλώρ. 266)·
        • (σε μεταφ.):
          • Αν την καρδιάν στα χέρια σου έχω παραδομένην, σ’ εσένα στέκει, καθώς θες, να σ’ έχω αγαπημένην (Σουμμ., Παστ. φίδ. Β́ [1061]).
    • 6) ?Αφήνω κάπ. ως αντικαταστάτη:
      • το φίλο του επαράδωκε στη μάννα και στον κύρη, στο πράμα του τον ήφηκεν αφέντη (Ερωτόκρ. Γ́ 1695).
    • 7)
      • α) Θέτω στη δικαιοδοσία, στην εξουσία κάπ.:
        • Η αυλή εντέχεται να τον παραδώσει το κορμίν του χρειοφειλέτη εις τον δανειστιόν (Ασσίζ. 305²· Ιστ. Βλαχ. 1691)·
      • β) (προκ. για διοίκηση):
        • τον δε στρατόν παρέδωκαν εις την διάκρισίν των (Κορων., Μπούας 83)·
      • γ) παραδίδω για θανάτωση·
        • (εδώ σε μεταφ.):
          • Αν αρνισθείς την δούλωσιν …, να κράξω δήμιον έρωτα και να σε παραδώσω (Διγ. Z 217).
    • 8)
      • α) Αναφέρω, ανακοινώνω:
        • και αφόν του επαράδωσαν την πράξιν όπου εποίκαν, πολύ καλό του εφάνηκε (Χρον. Μορ. P 387· Σοφιαν., Παιδαγ. 115)·
      • β) αποκαλύπτω:
        • την βουλήν μου σήμερον εσέν την παραδίδω, μετά και το μυστήριον εσέν το φανερώνω (Φλώρ. 347)·
      • γ) μαρτυρώ:
        • τινές παρέδωκαν εις αυτόν ως ότι αίτιος του φόνου του Κόρακος ουκ ην άλλος ειμή Μιχαήλ ο Πύλλης (Δούκ. 235⁵).
    • 9) Προδίδω:
      • Επειδή τον αφέντη σου θέλεις να παραδώσεις, κρένω καλόν στον θάνατον να μην τον αποδώσεις (Αλεξ. 987· Σουμμ., Παστ. φίδ. Δ́ [712])·
      • (με είδος σύστ. αντικ.):
        • μερικοί αρχιερείς παραδίδουν … δευτέραν προδοσίαν τον Χριστόν (Ιστ. πατρ. 195²¹)·
      • (εδώ μεταφ.):
        • πολλούς εκ συναρπαγής παρέδωκεν η γλώσσα (Σπαν. B 124).
    • 10)
      • α) Μεταδίδω στους μεταγενέστερους μέσω της παράδοσης κανόνες, αντιλήψεις, διδαχές, κ.τ.ό.:
        • Περί μοναχικού σχήματος, ότι τις ο παραδιδούς και διατί λέγεται αγγελικόν σχήμα … (Βακτ. αρχιερ. 166· Κύριλλ. Κων/π. 372)·
      • β) (προκ. για σχολική διδασκαλία):
        • οι καλοί … διδάσκαλοι παραδίδουσι των παιδίων καλάς παραινέσεις (Σοφιαν., Παιδαγ. 101).
  • Β́ (Αμτβ.) ξεψυχώ, πεθαίνω:
    • πώς ακόμη ψυχοκρατώ και πώς ου παραδίδω; (Γλυκά, Στ. 178· Κυπρ. ερωτ. 101¹⁸).
• II. Μέσ.
  • 1) Παύω να πολεμώ ή να αντιστέκομαι, συνθηκολογώ, υποτάσσομαι:
    • (Χρον. Μορ. P 2035), (Κορων., Μπούας 85)·
    • η βασιλεύουσα των πόλεων παρεδόθη εις τας χείρας των Τούρκων (Θρ. Κων/π. Πολλ. 248¹⁹)·
    • (σε μεταφ.):
      • τον Έρωταν ανέκραξε, στον Πόθο επαραδόθη (Ερωτόκρ. Β́ 1372).
  • 2) Περιέρχομαι στην εξουσία, στη δικαιοδοσία κάπ.:
    • εις απανθρώπου δράκοντος τας χείρας παρεδόθης (Καλλίμ. 626).
  • 3) Αφιερώνομαι στο Θεό:
    • Αυτοί από νεότητος τον κόσμον αρνηθήκαν και εμπροστά εις τον Θεόν νυν επαραδοθήκαν (Ιστ. Βλαχ. 1836).
  • 4) Προορίζομαι, έχω ως έργο:
    • χείλη παχουλά, κοκκινοβεβαμμένα, και προς ερωτοφίλημα … παραδομένα (Διγ. Z 148).
  • 5) Εμπιστεύομαι τον εαυτό μου, την τύχη μου σε κάπ.:
    • Σ’ εσένα παραδίδομαι και βούηθα μου, Φροσύνη (Πανώρ. Έ 175· Χρον. σουλτ. 88³⁵).

• Φρ.
• 1) Παραδίδομαι στ’ άρματα = αρματώνομαι:
  • (Ερωτόκρ. Β́ 692).
• 2) Παραδίδω θάνατον = πεθαίνω:
  • (Αλφ. ξεν. Αθ. 53).
• 3) Παραδίδω θανάτῳ = θανατώνω:
  • (Διγ. Gr. 2486), (Δούκ. 153²⁷).
• 4) Παραδίδω το πνεύμα (μου), την ψυχήν μου = ξεψυχώ, πεθαίνω:
  • (Χρον. Μορ. H 2754), (Διγ. Άνδρ. 401²⁵).
• 5) Παραδίδω ψυχήν = γίνομαι αιτία θανάτου:
  • (Ερωτοπ. 607).

[μτγν. παραδίδω (TLG). Ο τ. ‑νω στο Βλάχ. και σήμ. Για τον τ. ‑δ(ι)ώ πβ. σήμ. τ. διω και δκιω κυπρ. Η λ. και σήμ.]