• 1)
  • α) Απροσδόκητος, ανέλπιστος:
    • (Νεκταρ., Ιεροκοσμ. Ιστ. 432)·
  • β) απίστευτος:
    • (Σφρ., Χρον. 72²⁵).
• 2) Που ξεπερνά την κοινή λογική, ασύλληπτος από τον κοινό νου, υπερφυσικός:
  • δράμετ’ εδώ να ιδείτε την σήμερον παράδοξον πράγμα να στοχαστείτε (Σουμμ., Παστ. φίδ. Β́ [1278]· Βίος Αλ. 1200).
• 3) Που ξεπερνά τα κοινά όρια, υπέρμετρος, υπερβολικός:
  • α) (με θετ. σημασ.):
    • Το δε παιδίον ηύξανε … χάρισμα έχων εκ Θεού παράδοξον ανδρείας (Διγ. Gr. 948· Βίος Αλ. 2413)·
  • β) (με αρνητ. σημασ.):
    • μεγάλον και παράδοξον, φρικτόν βλέπω τον φόνον (Διακρούσ. 106¹⁷).
• 4) Πρωτοφανής:
  • Όντως λίαν το οραθέν παράδοξον και ξένον· άνθρωπος άοπλος, πεζός, … καθολικώς ενίκησεν (Διγ. Gr. 2647· Σφρ., Χρον. 110¹¹).
• 5)
  • α) Ασυνήθιστος:
    • το ύψος δε (ενν. του πύργου) αμήχανον παράδοξος δ’ η κτίσις (Διγ. Z 3839)·
  • β) παράξενος:
    • Ιδόντες δε οι συγγενείς σου την παράδοξον συμβουλήν ηφέραν τον πνευματικό (Σπανός B 156).
• 6) Θαυμαστός, αξιοθαύμαστος:
  • Ου γαρ εθαύμασας … τας παραδόξους καθορών αεί ανδραγαθίας (Διγ. Z 3246).
• 7) (Προκ. για καταγωγή) ευγενικός, διακεκριμένος:
  • είχε (ενν. η κόρη) γαρ κάλλος άπειρον, παράδοξον το γένος (Διγ. Z 1642).

• Το ουδ. ως ουσ. =
  • 1) Απροσδόκητο γεγονός που προκαλεί έκπληξη ή δέος:
    • Ω θαυμαστόν παράδοξον, ω συμφορά μεγάλη … (Βίος Δημ. Μόσχ. 109)·
    • ο δε Πέρσης πεσών προσεκύνησεν αυτούς εκπλαγείς το παράδοξον (Έκθ. χρον. 38²⁵).
  • 2) Ασυνήθιστο, παράδοξο γεγονός:
    • βλέπει τα παράδοξα, τα παρά φύσιν όλα (Καλλίμ. 278).
  • 3) (Πιθ.) λογικό παράδοξο, σόφισμα:
    • α δω κι αλλάξει λογισμό και παίρνει τη ντοτρίνα, θ’ αρχίσω τα παράδοξα να τ’ αρμηνέψω (Κατζ. Δ́ 140).

[αρχ. επίθ.παράδοξος. Η λ. και σήμ.]