Παράλληλη αναζήτηση
| 11 εγγραφές [1 - 10] | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
[Λεξικό Κριαρά]
- πάγω,
- βλ. υπάγω.
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- πάγωμα το [páγoma] Ο49 : το αποτέλεσμα του παγώνω. 1α. μεταβολή σε πάγο: Tο ~ του νερού / της λίμνης. || (για ποτά ή τρόφιμα) υποβολή σε χαμηλή θερμοκρασία: Tο ~ του κρασιού. β. το να υφίσταται κτ. τη βλαπτική επίδραση πολύ δυνατού ψύχους: Tο ~ των δέντρων. 2. (μτφ.) το να σταματά κτ. σε ορισμένο σημείο, να μην προχωρεί, εξελίσσεται, αυξάνεται κτλ. άλλο: Tο ~ των τιμών / των μισθών / των ενοικίων. Tο ~ των διαπραγματεύσεων. Tο ~ των σχέσεων δύο χωρών. || (οικον.): Tο ~ των πιστώσεων / των καταθέσεων.
[μσν. πάγωμαν < παγώ(νω) -μα(ν)]
[Λεξικό Κριαρά]
- πάγων ο.
-
- Πάγος:
- νερόν … κρύον ως ο πάγων (Λίβ. (Lamb.) N 368).
[<ουσ. πάγος]
- Πάγος:
[Λεξικό Κριαρά]
- παγώνα η,
- βλ. παώνα.
[Λεξικό Κριαρά]
- παγώνι το,
- βλ. παώνιν.
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- παγωνιά η [paγoná] Ο24 : πολύ ψυχρός καιρός· δριμύ, δυνατό ψύχος: Έχει / πιάνει ~. H ~ της νύχτας. Οι παγωνιές του χειμώνα. Έξω, στην ~ του δρόμου. || Άναψε τη σόμπα να σπάσει λίγο η ~. || παγετός: Οι παγωνιές έκαψαν τα λουλούδια. || (μτφ.): H ~ του θανάτου.
[παγών(ω) -ιά]
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- παγωνιέρα η [paγonéra] Ο25 : (παρωχ.) ψυγείο πάγου.
[λόγ. παγών(ω) -ιέρα (μορφολ. σφαλερή δημιουργία) μτφρδ. γαλλ. glacière]
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- παγώνω [paγóno] Ρ1α μππ. παγωμένος : 1.(για νερό ή άλλο υγρό) α. μεταβάλλομαι σε πάγο, σε στερεά μορφή, κάτω από την επίδραση χαμηλής θερμοκρασίας: Tο νερό παγώνει στους μηδέν βαθμούς. Γλιστρούσαν πάνω στα παγωμένα νερά της λίμνης. Tο χειμώνα η λίμνη πάγωνε. Tο χιόνι είχε παγώσει και γλιστρούσαμε επικίνδυνα. || σκεπάζομαι με πάγο: Ο δρόμος είχε παγώσει. β. μεταβάλλω σε πάγο: Tο κρύο πάγωσε το νερό της λίμνης. (έκφρ.) το πάγωσε / θα το παγώσει, για παγωνιά. 2. (για ποτά ή τρόφιμα) υποβάλλομαι σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία, ψύχομαι και αποκτώ πολύ χαμηλή θερμοκρασία· γίνομαι πολύ κρύος: Mην πίνεις παγωμένο νερό. Bάλε τις μπίρες στο ψυγείο να παγώσουν. Tο άσπρο κρασί σερβίρεται κρύο ή, καλύτερα, παγωμένο, ποτέ όμως ζεστό. Mόλις το έβγαλα από το ψυγείο, είναι ακόμα παγωμένο. || (με υπερβολή): Ελάτε στο τραπέζι· θα παγώσει η σούπα, θα κρυώσει. || (ειδικότ.) για φρούτα που έχουν διατηρηθεί σε ψυγείο (όχι όμως κατεψυγμένα): Είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις τα όψιμα πορτοκάλια από τα παγωμένα, τα διατηρημένα σε ψυγείο. 3. (για φυτά) υφίσταμαι τη βλαπτική επίδραση δυνατού ψύχους· (πρβ. καίγομαι): Tο χειμώνα σκέπαζε τα λουλούδια για να μην παγώσουν. || Tο δυνατό ψύχος πάγωσε τις αμυγδαλιές. 4. (για άνθρ. ή ζώο) υποφέρω εξαιτίας δυνατού ψύχους, κρυώνω πολύ· ξυλιάζω, ξεπαγιάζω: Kλείσε το παράθυρο, γιατί θα παγώσουμε. Πάγωσαν τα χέρια μας. || Ο αέρας πάγωνε το πρόσωπό μας. 5. (για άνθρ., μτφ.) κυριεύομαι από ένα ξαφνικό και έντονο συναίσθημα φόβου, τρόμου, κατάπληξης: Πάγωσα, μόλις αντίκρισα το φρικτό θέαμα. ΦΡ παγώνει το αίμα* μου / το αίμα στις φλέβες μου. || Mε πάγωσε η ματιά του. 6. (μππ., μτφ.) που είναι χωρίς ζωή, χωρίς ανθρώπινο συναίσθημα· παγερός: Παγωμένο βλέμμα. 7. (μτφ.) α. μένω σε σταθερό σημείο, δε μεταβάλλομαι, ή κρατώ κτ. σε σταθερό σημείο, δεν επιτρέπω μεταβολή του: Παγώνουν από αύριο τα ενοίκια κατοικιών. || H κυβέρνηση πάγωσε τις τιμές και τους μισθούς. || Πάγωσαν οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες, έπαψαν να είναι φιλικές. β. για ενέργεια ή δραστηριότητα που σταματάει, διακόπτεται: Πάγωσαν οι διαπραγματεύσεις. Παγώνει μια διαδικασία. || (οικον.) για τη διάθεση χρηματικού ποσού που σταματάει ή διακόπτεται: Παγώνουν οι τραπεζικές καταθέσεις. Παγωμένες πιστώσεις.
[μσν. παγώνω < ελνστ. παγ(ῶ) -ώνω (< πάγος)]
[Λεξικό Κριαρά]
- παγώνω.
-
- I. Ενεργ.
- 1)
- α) (Προκ. για νερό) μεταβάλλομαι σε πάγο, στερεοποιούμαι:
- (Πουλολ. 93)·
- Τῳ αυτῴ χρόνῳ επάγωσεν η θάλασσα εις την Πόλη (Συναδ. φ. 24r)·
- β) (προκ. για χιόνι):
- χιόνια και χαλάζι ρίχτει … κι ευθύς … τό να το ρίξει πάγωσε (Θησ. Ζ́ [368]).
- α) (Προκ. για νερό) μεταβάλλομαι σε πάγο, στερεοποιούμαι:
- 2) (Προκ. για φυτά) καταστρέφομαι από την παγωνιά:
- τες κιτρίες … να τες σκεπάζετε τον χειμώνα … να μη παγώνουσι (Αγαπ., Γεωπον. 151).
- 3) (Προκ. για φαγητό) κρυώνω:
- εφύσα … το φαγί, να παγώσει (Αιτωλ., Μύθ. 12516· Προδρ. IV 243).
- 4) (Προκ. για αίμα) πήζω:
- (Αγαπ., Γεωπον. 179).
- 5) Ξεπαγιάζω, «ξυλιάζω», κρυοπαγώ:
- (Αιτωλ., Μύθ. 12512)·
- μέσα στα χιόνια μπαίναν (ενν. οι Τούρκισσες) και επαγώναν αι πτωχές (Παλαμήδ., Βοηβ. 182).
- 1)
- II. (Μέσ.) τρομάζω, παραλύω από φόβο:
- ως ήκουσεν εκείνα τα μαντάτα, ετρόμαξεν, …, επαγώθην (Γεωργηλ., Βελ. Λ 118).
- Φρ. παγώνει η καρδία μου = μένω απότομα άφωνος και ακίνητος, παραλύω από έκπληξη ή φόβο:
- (Χρον. Τόκκων 2825).
- Η μτχ. παρκ ως επίθ. =
- 1) Που έχει μεταβληθεί σε πάγο:
- ήταν στιλβωμένον δυνατά τόσον (ενν. το τρίκλινο), … οπού εφαίνετον ωσάν νερόν παγωμένον (Διγ. Άνδρ. 40011‑2).
- 2) Που έχει την ψυχρότητα του πάγου, ψυχρός, πολύ κρύος:
- ήστεκα ως το μάρμαρον το κρύον το παγωμένον (Λίβ. Esc. 2120· Σπαν. B 29).
[<παγόω (4. αι.). Διαφ. τ. της λ. σήμ. ιδιωμ. Η λ. στο Βλάχ. και σήμ.]
- I. Ενεργ.
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- παγωτό το [paγotó] Ο38 : είδος γλυκίσματος από μείγμα γάλατος, ζάχαρης, χυμών φρούτων, σοκολάτας κτλ., το οποίο πήζει με τεχνητή ψύξη: ~ χωνάκι / κασάτο / ξυλάκι*. ~ κρέμα / σοκολάτα / φράουλα. Tούρτα ~.
[λόγ. πάγ(ος) -ωτόν, ουδ. του -ωτός μτφρδ. ιταλ. gelato]
