• I. Ενεργ.
  • 1)
    • α) Σχεδιάζω ακολουθώντας ένα υπόδειγμα, αντιγράφω:
      • Να εξομπλιάσεις τίποτε από άλλον χαρτίν (Ιατροσ. κώδ. φξζ́)·
    • β) (μεταφ.) «ξεσηκώνω»:
      • 'ς ποιο σκολειόν εμπήκες κι εξόμπλιασες και βρήκες τα (Ριμ. κόρ. 689).
  • 2) Διακοσμώ, κεντώ:
    • ιμάτιον να φορεί χρυσόν εξομπλιασμένον (Λόγ. παρηγ. O 295).
  • 3)
    • α) (Μεταφ.) σκέφτομαι, συλλογίζομαι:
      • κάθε λόγο μέσα τση εξόμπλιαζε κι εθώρει (Ερωτόκρ. Γ́ 641)·
    • β) μελετώ, σχεδιάζω να κάνω κ.:
      • Ξομπλιάζει πώς να τση το πει, πώς να τηνε κομπώσει (Ερωτόκρ. Έ 401).
  • 4)
    • α) Κοιτάζω παρατηρώ:
      • η κόρη τον ασπροφόρο εξόμπλιαζε (Ερωτόκρ. Β́ 1326)·
    • β) εξετάζω:
      • πού να κάμει κοπανιά ξομπλιάζει με το μάτι (Ερωτόκρ. Β́ 1776).
• II. (Μέσ.) παραδειγματίζομαι (εδώ προκ. για παράδειγμα προς αποφυγήν):
  • Ιδέτε (ενν. γυναίκες) την Εύαν και ξομπλιασθείτε τι λέγει ο όφης (Πηγά, Χρυσοπ. 179 (20)).

[<ουσ. ξόμπλι + κατάλ. ‑ιάζω. Διάφ. τ. σήμ. ιδιωμ. Η λ. στο Βλάχ. και σήμ.]