• I. Ενεργ.
  • 1)
    • α) Απαλλάσω, ελευθερώνω κάπ. ή κ. από τον ξένο ζυγό:
      • εξεσκλάβωσε (ενν. ο Θεός) το γένος το ισραηλιτικόν από την εν Αιγύπτῳ δουλείαν (Μορεζίν., Κλίνη Σολομ. 456)·
    • β) σώζω, γλυτώνω από τον κίνδυνο υποδούλωσης:
      • ενίκησεν ο κύρης της (ενν. της Αρετής) κι η χώρα εξεσκλαβώθη (Ερωτόκρ. Έ 67)·
    • γ) (μεταφ.):
      • λύτρωσέ με (ενν. Δέσποινα) από τας χείρας του διαβόλου, ξεσκλάβωσέ με (Μορεζίν., Κλίνη Σολομ. 440).
  • 2)
    • α) Αφήνω ελεύθερο κάπ. που είναι αιχμάλωτός μου:
      • (Νεκταρ., Ιεροκοσμ. Ιστ. 355)·
    • β) εξαγοράζω την ελευθερία κάπ. πληρώνοντας λύτρα:
      • (Τζάνε, Κρ. πόλ. 248¹⁴).
  • 3) (Μεταφ.) ξεμπλέκω, ξεσκαλώνω:
    • (Ερωτόκρ. Δ́ 1858).
• II. Μέσ.
  • 1) Απαλλάσσομαι από τον ξένο ζυγό, ανακτώ την ελευθερία μου:
    • (Νεκταρ., Ιεροκοσμ. Ιστ. 414).
  • 2) Εξαγοράζω την ελευθερία μου πληρώνοντας λύτρα:
    • αφήνω … είκοσι ριάλια του Μανόλη … για να μπορέσει να ξεσκλαβωθεί (Διαθ. 17. αι. 10¹²⁷).

[<στερ. ξε‑ + σκλαβώνω. Η λ. στο Somav. και σήμ.]