• I. Ενεργ.
  • 1)
    • α) Πλένω μέρος του σώματος (κυρίως τα χέρια ή το πρόσωπο):
      • ηγέρθησαν εκ το φαγίν, τα χέρια των ενίψαν (Σαχλ., Αφήγ. 801· Απόκοπ. 117 κριτ. υπ.)·
    • β) (θρησκ. προκ. για το Νιπτήρα, βλ. νιπτήρ ‑ας 2):
      • (Καρτάν., Π. Ν. Διαθ. φ. 347^v)·
    • γ) βοηθώ κάπ. να πλύνει τα χέρια του:
      • ύπαγε νίψε … τον μέγαν οικονόμον (Προδρ. IV 123 χφ C κριτ. υπ).
  • 2) Καθαρίζω από κ., ξεπλύνω:
    • να νίψεις το πρόσωπόν σου από τους πολλούς ιδρώτας (Διγ. Άνδρ. 346²⁵).
  • 3) Ραντίζω, ραίνω με …:
    • η κόρη … ροδόσταμά μοι ένιπτεν μετά χειρών των δύο (Διγ. Z 2938).
  • 4) Βρέχω, μουσκεύω:
    • να κλάψει (ενν. η κυρά) … δάκρυα, το πρόσωπόν της του πόθου να το νίψει (Κυπρ. ερωτ. 95¹¹).
  • 5) Καλλωπίζω, «φτιασιδώνω», μακιγιάρω:
    • άλλον δεν εργάζουνται (ενν. οι πόρνες) ειμή με το νιψίδι να νίψουσι το πρόσωπον, … (Βεντράμ., Γυν. 182).
• II. Μέσ.
  • 1)
    •  
      • α¹) Πλένω τα χέρια ή το πρόσωπό μου, πλένομαι:
        • νίβγεται, καθίζει εις την τάβλα (Σαχλ., Αφήγ. 575)·
      • α²) (εδώ πιθ.) λούζομαι:
        • όμοσε (ενν. ο Αχιλλεύς) ούτε να φάγει, ούτε να κοιμηθεί, ουδέ να νιφθεί (Τρωικά 530¹⁰)·
    • β) (μτβ.):
      • ας νιπτεί η γυναίκα το πρόσωπόν της (Ιατροσ. 21⁹⁹)·
    • γ) (εκκλ. για ιερέα) πλένω τα χέρια μου πριν από τη θεία λειτουργία ή πριν από την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας:
      • (Βακτ. αρχιερ. 188).
  • 2) Καλλωπίζομαι, «φτιασιδώνομαι», μακιγιάρομαι:
    • αλλάσσουσι τας φορεσίας αυτών και στολίζονται και νίβονται παθητικώς (Ναθαναήλ Μπέρτου, Ομιλίαι V 45)·
    • φρ. νίβγομαι τ’ αλεύρι = αλείφω το πρόσωπό μου με αλεύρι ανακατεμένο με νερό για καλλωπισμό:
      • (Δεφ., Λόγ. 518).

[αρχ. νίπτομαι· ενεργ. τον 4.-3. αι. π.Χ. Ο τ. νίβγω στο Meursius (‑ειν) και σήμ. κυπρ., όπως και τ. νίβκω. Ο τ. νίβω στο Lampe (μέσ.) και σήμ. λαϊκ. Τ. νίφτω στο Somav. (λ. νίβγω) και σήμ. ιδιωμ.]