• I. Ενεργ.
  • 1)
    • α) Μπήγω, στερεώνω κ. (στο έδαφος ή σε στερεό σώμα):
      • (Διγ. Z 2507)·
      • παλούκια πλήθος έμπηξε τριγύροθεν της τέντας (Αργυρ., Βάρν. Κ 313· Απολλών. 47)·
      • να κόψουν το κεφάλιν μου, να μπήξουν εις κοντάριν (Ανακάλ. 53)·
    • β) (για μέρος του σώματος) μπήγω· χώνω με ορμή ή βίαια:
      • μαχαίριν είχα πάρει να εμπήξω εις την καρδίαν μου (Ιμπ. 144)·
    • γ) (συνεκδ.):
      • μαχαίριν … τον Αχιλλέα εκ πλευρού σφαγέντα τον εμπήγει (Βυζ. Ιλιάδ. 984)·
    • δ) (σε σεξουαλικό υπονοούμενο):
      • (Φορτουν. Δ́ 308)·
    • ε) (σε μεταφ.):
      • (Εκατόλ. M 68³⁰).
  • 2) Στήνω:
    • τένταν πήξαντες εν τῃ ξηρᾴ εξήλθε (Δούκ. 417⁷).
  • 3) (Προκ. για ρούχα) στερεώνω, «πιάνω»:
    • μπήξε και τα ρούχα σου ομπρός στο μπροστοκούρβιν (Αρμούρ. 51· Διγ. Gr 1067), (Προδρ. IV 190).
  • 4) Καρφώνω:
    • ούτε καρφίν ηγόρασας να εμπήξεις εις σανίδιν (Προδρ. I 87).
  • 5) Χαμηλώνω, σκύβω:
    • την κεφαλή, στα χαμηλά τη μπήχνει (Ερωτόκρ. Β́ 1524· Ροδινός 233).
  • 6) Χώνω κάπ. κάπου βίαια:
    • Τραβίζοντάς σε … εκεί θε να σε μπήξω (ενν. στο σπήλιο) (Σουμμ., Παστ. φίδ. Β́ [1161]).
  • 7) Ράβω (κ. διακοσμητικό πάνω σε ύφασμα):
    • ήσαν εμπηγμένα εις αυτήν (ενν. την τραχηλιά) μαργαριτάρια (Διγ. Άνδρ. 347⁵).
  • 8) (Μεταφ. για γνώσεις) διδάσκω, μεταδίδω με το ζόρι:
    • Δάσκαλε τη latinità … να τως τηνε μπήχνεις στον ομυαλό (Φορτουν. Γ́ 224).
• II. Μέσ.
  • 1) Είμαι χωμένος, κείμαι:
    • ο άγιος λίθος είναι πηγμένος κάτω εις την γην (Προσκυν. Κουτλ. 390 127¹²).
  • 2) Σφηνώνομαι:
    • κομμάτι κόκαλον… εις τον λαιμόν του … εμπήχθηκε (Αιτωλ., Μύθ. 143³).

[<αόρ. έμπηξα <ενέπηξα του αρχ. εμπήγνυμι. Ο τ. εμπ‑ στο LBG. Η μτχ. παρκ. μπημένος στο Βλάχ. και πηγμένος στο Meursius. Ο αόρ. έπηξα και η μτχ. πήξας από το αρχ. πήγνυμι. Τ. σπήω σήμ. ποντ. Ο τ. ‑χνω (Βλάχ.) και η λ. (Du Cange, λ. ‑γνειν) και σήμ.]