• I. Ενεργ.
  • Ά Μτβ.
    • 1)
      • α) Σκέπτομαι, έχω κατά νου, συλλογίζομαι, στοχάζομαι, διανοούμαι:
        • ουδείς εμελέτησε πύργον ή καλύβην πήξαι εν τῃ αυλῄ της Πόλεως (Δούκ. 297²⁰)·
        • δεν εμελέτησα διά την βασιλειάν σου κανένα πράγμα άδικο (Σταυριν. 825)·
        • ίνα μελετᾴ τον θάνατον (Ναθαναήλ Μπέρτου, Ομιλίαι IV 44)·
        • παράδοσιν ζητάτε, τούτο δεν σας το κάμνομεν και μην το μελετάτε (Θρ. Κύπρ. 828)·
      • β) σχεδιάζω, σκοπεύω, έχω την πρόθεση:
        • (Διγ. Z 747)·
        • επανήλθεν (ενν. ο σουλτάν Μουράτης) άλλα καταφαγείν μελετήσας ο άγριος θηρ (Ιστ. πολιτ. 8²)·
        • πόλεμον ουδέν εμελετούμεν (Καλλίμ. 970)·
      • γ) «δουλεύω» κ. στο μυαλό μου· (προ)ετοιμάζω:
        • καλό τού μελετάει (Θησ. Δ́ [55⁸])·
        • τη θυσία, τή μελετώ, ακάμωτη ν’ αφήσω; (Θυσ. 728)·
      • δ) μηχανεύομαι:
        • εμελέτησεν αυτός την προδοσίαν (ενν. ο Ιούδας) (Ντελλαπ., Ερωτήμ. 826)·
      • ε) επινοώ:
        • συνήγεν αργύριον παρά των υπηκόων δόσεις καινάς μελετών (Ιστ. πολιτ. 71¹⁹)·
      • στ) συσκέπτομαι, διαβουλεύομαι, αποφασίζω:
        • (Παράφρ. Χων. (v. Dieten) III 31)·
        • εμελέτησαν και εκύρωσαν αποπλεύσαι (Ιστ. πολιτ. 9³)·
      • ζ) αναλογίζομαι:
        • ποτέ Θεόν ου μελετάς (Ναθαναήλ Μπέρτου, Στιχοπλ. I 1096)·
        • να μελετά η καρδία μου το ασύστατον της τύχης (Λίβ. Esc. 2246).
    • 2) Σπουδάζω, μαθαίνω κ. με μελέτη:
      • να μελετά πάντα την ιστορίαν (Ιστ. Βλαχ. 71).
    • 3) Εξετάζω, ερευνώ:
      • να μελετάς τες ορδινιές της φύσης (Φαλιέρ., Ρίμ. 263).
    • 4) Θεωρώ:
      • προφήτην ο κατάρατος σε μελετά, Θεέ μου (Ιστ. Βλαχ. 2513).
    • 5)
      • α) Φροντίζω, ενδιαφέρομαι για κ.:
        • Γαμβρούς μελέτησε να βρεις να 'χουν κορμιά ακέραια (Δεφ., Λόγ. 539)·
        • πέμπει … του μελετήσαι τα της χρειάς του γάμου (Βέλθ. 994)·
      • β) προσέχω:
        • να μελετά η καρδία του την ένεδραν μη σφάλει (Φλώρ. 1598).
    • 6) Αδημονώ:
      • έγραψα το πιττάκιν μου και πάλε εδόξευσά το· … και εμελέτουν πότε να ευρούσιν την γραφήν και να την αναγνώσουν (Λίβ. Ν 1638).
    • 7) Ασχολούμαι, εντρυφώ σε κ. (πβ. ΙΙ 1β):
      • Ο … αμιράς … απέρνα μελετώντας δε τους δρόμους του Κυρίου (Διγ. A 1570).
    • 8) Προορίζω:
      • όλ’ οι θεοί για ταίρι μου μου την εμελετήσα (ενν. την κόρη) (Ιντ. κρ. θεάτρ. δ́ 82).
    • 9) Μνημονεύω, αναφέρω κάπ. (με το όνομά του):
      • σ’ όλην την γην σε μελετούν, στην Βενετιάν τιμάσαι (Τζάνε, Κρ. πόλ. 145³).
    • 10) Υπενθυμίζω, φέρνω κ. στο νου κάπ.:
      • οι φίλοι του … του το μελετούσαν, λιγάκι να φυλάσσεται (Τζάνε, Κρ. πόλ. 509⁷).
    • 11) Διδάσκω:
      • τα λόγια ετούτα … να τα μελετάς των παιδιών σου (Πεντ. Δευτ. VI 7).
  • Β́ (Αμτβ.) φροντίζω για την εκμάθηση ή την κατανόηση κάπ. πράγματος:
    • Είτι γινώσκεις κατά νουν, μελέτα να το ξεύρεις (Σπαν. A 169)·
    • καθημερνά να μελετάς (Δεφ., Λόγ. 15).
• II. Μέσ.
  • 1)
    • α) Έχω κ. στο μυαλό μου, σκέπτομαι, συλλογίζομαι:
      • την νίκην μελετώμενος (Ριμ. Βελ. ρ 132)·
    • β) ασχολούμαι, εντρυφώ σε κ. (πβ. ΙΆ́7):
      • διήγε μελετώμενος τας οδούς του Κυρίου (Διγ. Z 1543).
  • 2) Εξωτερικεύομαι, εκδηλώνομαι:
    • οπὄχει δίκιο φαίνεται και ατοί σας μελετάστεν (Φαλιέρ., Ιστ. 678 κριτ. υπ).

[αρχ. μελετάω. Η λ. και σήμ.]