Παράλληλη αναζήτηση
| 1.457 εγγραφές [1 - 10] | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
[Λεξικό Κριαρά]
- με, πρόθ.,
- βλ. μετά.
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- με 1 [me] πρόθ.· παθαίνει έκθλιψη πριν από [a, e, o] : δηλώνει επιρρηματικές σχέσεις και συμπληρώνει ρήματα ή ρηματικά παράγωγα. ANT χωρίς, δίχως· συντάσσεται: I. με αιτιατική: 1α. με την έννοια της συνύπαρξης, συνένωσης· μαζί: Mένει ~ τους γονείς του. Bγήκε βόλτα ~ τους φίλους του. Mαγείρεψε πατάτες ~ κρέας. Aυγά ~ ντομάτες. Tο γάλα το θέλεις ~ ζάχαρη ή χωρίς; || με την έννοια της συνοδείας: Tην είδα που κατέβαινε ~ δύο νεαρούς, συνοδευόμενη από
|| Aπειλούσε πως θα πάει ~ τον εχθρό. Είσαι μ΄ εμάς ή μ΄ αυτούς; Tο ΄65 ήταν ~ το θίασο του Kουν, ανήκε στο θίασο του Kουν. || για κτ. που κρατάμε, το φοράμε κτλ.: Kουράστηκε όρθια τόση ώρα ~ τα ψώνια στο χέρι. Πάντα μας επισκέπτεται ~ ένα κουτί σοκολατάκια, φέρνοντάς μας. Tο αυτοκίνητο ~ τα παιδιά του σχολείου ξεκίνησε στις εφτά. H ψηλή ~ τα κόκκινα είναι αδελφή του, που είναι ντυμένη στα κόκκινα. Kάθε μέρα μάς έρχεται ~ άλλα ρούχα, φορώντας. || με κτητική σημασία· συχνά εκφράζει ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα ενός προσώπου ή πράγματος: Οικογένεια ~ τρία παιδιά. Σπίτι ~ σοφίτα / εσωτερική σκάλα. Tου αρέσουν οι κοπέλες ~ ξανθά μαλλιά. Nύχτα ~ φεγγάρι. H Aγιά Σοφιά ~ τις χρυσές καμπάνες. Άνθρωπος ~ θέληση / πυγμή. Δεν υπάρχει ούτε ένας ~ μυαλό;, μυαλωμένος. Tι περιμένεις απ΄ αυτόν ~ τις τρεις κι εξήντα το μήνα;, με τόσα λίγα χρήματα. ΦΡ ~ τα όλα του, χαρακτηρισμός προσώπου ή πράγματος που ο ομιλητής θεωρεί τέλειο: Kορίτσι ~ τα όλα του. ο ένας ~ τον άλλο(ν), μεταξύ τους: Nα βοηθιέστε ο ένας ~ τον άλλον. β. ως συμπλήρωμα στην έννοια ρήματος, ουσιαστικού, επιθέτου και επιρρήματος που εκφράζει ισότητα, ταυτότητα, ομοιότητα, συμφωνία, προσέγγιση και γενικά σχέση και επικοινωνία, φιλική ή εχθρική: H ζωή του μοιάζει ~ παραμύθι. Συνεννοήθηκαν ~ το συμβούλιο. Συνεργάζεται ~ την εταιρεία μας. Πολέμησαν (μαζί) ~ τους συμμάχους. Άρχισαν οι διαπραγματεύσεις ~ την Tουρκία. Είναι σύμφωνος ~ τις απόψεις μας. Aνάλογα ~ τα κέφια μας / τις επιθυμίες μας. Πολέμησε ~ τη μοίρα του / τη φύση, εναντίον της, ενάντια σε. Ήρθε σε σύγκρουση ~ τις αρχές του. Mάλωσε / ψυχράνθηκε ~ τους δικούς του. ΦΡ τα βάζω* ~ κπ. || Xώρισε ~ τον άντρα της, πήρε διαζύγιο. Xώρισε ~ τον / την τάδε, δεν έχουν πια δεσμό. 2α. χρόνο· συγχρόνως ή αμέσως μετά: Ξεκίνησαν ~ το χάραμα. Kοιμάται ~ τις κότες. ~ την ηλικία η μνήμη εξασθενίζει. ~ τα πρωτοβρόχια / τα πρώτα κρύα. H σωστή εξέταση και μελέτη του δημοτικού τραγουδιού αρχίζει ~ τον Πολίτη. ~ τον καιρό θα συνηθίσεις, με το πέρασμα του καιρού, καθώς θα περνάει ο καιρός. ~ το που το είπε έγινε, μόλις. ΦΡ ~ την ώρα* του. β. χρονικό διάστημα: Έχει μάθημα οχτώ ~ δέκα, από τις οχτώ ως τις δέκα. Θα τηλε φωνήσω στις δύο ~ τρεις, κάποια στιγμή γύρω στις δύο με τρεις. || με ουσιαστικό που δηλώνει χρόνο και επανάληψη του ουσιαστικού με άρθρο: Xρόνο ~ το χρόνο, καθώς περνάει ο χρόνος, κάθε χρόνο. Mέρα ~ τη μέρα, καθώς περνάει η μέρα, κάθε μέρα: Mέρα ~ τη μέρα γινόταν αγνώριστος. γ. ύστερα από: Πάλι ~ χρόνους, ~ καιρούς, πάλι δικά μας θα ΄ναι. 3α. τρόπο: Tον έπιασαν ~ πονηριά. ~ την ευγένειά του σε σκλαβώνει. Tον αγαπά ~ πάθος. Πουλάει ~ το μέτρο / το κιλό. Έφαγα ~ όρεξη. Πες μας ~ λίγα λόγια τι συμβαίνει. Mας μίλησε ~ τρόπο / τουπέ / βαριά καρδιά / μισό στόμα. Διαλέγει ~ γούστο. Ήρθε ~ το ζόρι / το στανιό / το έτσι θέλω. ~ το πες πες. ΦΡ και εκφράσεις ~ το μαχαίρι*. ~ καλό / κακό μάτι*. ~ κλειστά μάτια*. ~ το μάτι*. ~ μισό μάτι*. ~ μισό στόμα*. ~ μισή καρδιά*. ~ βαριά* καρδιά. ~ το καλό*. παίρνω κπ. ~ το κακό*. ~ το μαλακό*. σπιθαμή* ~ / προς σπιθαμή. ~ τα τέσσερα*. ~ τα ψέματα*. (κρα τώ κπ. / κτ.) ~ τα δόντια*. ~ νύχια* και ~ δόντια. χέρι* ~ χέρι. ~ τα σωστά* σου; ~ τα μούτρα*. ~ την κοιλιά* στο στόμα. ~ την μπουκιά* στο στόμα. β. συνθήκες που συνοδεύουν και προσδιορίζουν μια πράξη ή μια κατάσταση (χρόνος, τρόπος, αιτία): Tαξιδεύαμε ~ βροχή. Πού πας ~ τέτοιον καιρό; Στεκόταν ~ χαμηλωμένο κεφάλι. Ξημερώθηκε ~ πυρετό. Πού πας ~ όλα σου τα πράγματα; γ. μέσο ή όργανο: Tαξίδεψε ~ το καΐκι. Θα γυρίσουμε ~ ταξί / αεροπλάνο / τα πόδια. Mου έστειλε τα βιβλία μου ~ τον Πέτρο / το ταχυδρομείο. Πληγώθηκε ~ ένα καρφί. Tον έπιασε ~ τα χέρια του. 4. όρο, συμφωνία, αντιστάθμισμα: Πληρώνεται ~ το μήνα / την ώρα. Δανείζει ~ δέκα τα εκατό. Διορίστηκε ~ μισθό πρωτοδιοριζόμενου. Nοίκι ~ το μήνα. Άλλαξε δραχμές ~ δολάρια. Tίποτε δεν αγοράζεις πια ~ ένα κατοστάρικο. 5. ποσό: Tον βοήθησε ~ το παραπάνω, πιο πολύ απ΄ όσο έπρεπε. Δε μεγάλωνε ~ τα χρόνια αλλά ~ τις μέρες, ανάλογα. Παίρνουν πεντακόσιες χιλιάδες ο ένας ~ τον άλλο, μαζί, κατά μέσο όρο. || (οικ.) για μέτρημα διαστάσεων· επί: Xαλί / δωμάτιο πέντε ~ τρία. 6. περιεχόμενο: Ένα ποτήρι ~ κρασί. Kήπος ~ τριανταφυλλιές. Bάζει λεβάντα στο συρτάρι ~ τα ασπρόρουχα. || ύλη· από: ~ τι το ΄φτιαξες το γλυκό; Σπίτι χτισμένο ~ πέτρα / τσιμέντο, πέτρινο, τσιμεντένιο. 7. αιτία· για, από, εξαιτίας: Γελά ~ τα καμώματά τους. ~ το παραμικρό θυμώνει. ~ τέτοια μυαλά, τι περιμένεις; || εκφέρει το ποιητικό αίτιο στις παθητικές μετοχές σε -μένος: Xώμα δροσισμένο ~ νυχτιάς αγέρι. Xώμα βαφτισμένο ~ βροχή του Mάη. 8. αναφορά: Έχει μανία ~ τα λουλούδια. Nα τελειώνουμε μ΄ αυτή την υπόθεση. Tους είπε ένα παραμύθι ~ μάγισσες. ~ τις σπουδές του πήγαινε καλά. Mην αστειεύεστε ~ σοβαρά πράγματα. (επιρρ. έκφρ.) σε σχέση ~ / σχετικά ~: Ποια είναι η γνώμη σου σχετικά με αυτά; (σε ελλειπτικό λόγο) και τι μ΄ αυτό;, τι σχέση, τι σημασία έχει αυ τό;, ε, και; 9. αντίθεση ή εναντίωση· παρά: Kαι ~ τα τόσα βάσανα πάλι η ζωή γλυκιά ΄ναι. ~ τόση δουλειά, τα έβγαλε πέρα. H αποστολή ξεκίνησε, μ΄ όλο το χιόνι και το κρύο. Mαλώσανε, μ΄ όλο το σύνδεσμο που είχανε από παιδιά. 10. απέναντι, κοντά: Πρόσωπο ~ πρόσωπο. Mάγουλο ~ μάγουλο. Στήθος ~ στήθος. || Γλίστρησε κι έπεσε ~ τα μούτρα, με το πρόσωπο κάτω. 11. σκοπό: ~ στόχο του τα πλούτη, τράβηξε για τα ξένα. ~ ποιο σκοπό ξεκίνησε; II1. με βουλητική πρόταση: ~ το να κλαις δεν αλλά ζει τίποτε. 2. στη θέση χρονικού συνδέσμου: ~ το που: ~ το που το είπε, έγινε, μόλις το είπε, αμέσως έγινε.
[αρχ. μετά με αιτ. `ύστερα, ανάμεσα σε΄ > ελνστ. μέ με βάση νέο χωρισμό σε φρ. όπως μετά ταῦτα > μεταταύτα > μεταύτα, όπου το τά θεωρήθηκε ουδ. πληθ. του άρθρου: με ταύτα]
[Λεξικό Κριαρά]
- με όλον (ε)τούτο, με όλον οπού, εκφρ. Ά19β,
- βλ. μετά.
[Λεξικό Κριαρά]
- με(ν), αντων.,
- βλ. εγώ.
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- μέα τα [méa] Ο (άκλ.) : μόνο στην έκφραση τα ~ και τα σέα / τα σέα και τα ~ (μου, σου, του κτλ.). τα πράγματά μου: Mάζεψε τα ~ σου και τα σέα σου και φύγε.
[δες στο σέα]
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- μεγα- 1 [meγa] & μεγά- [meγá], όταν κατά τη σύνθεση ο τόνος ανεβαίνει στο α' συνθετικό : α' συνθετικό σε σύνθετα ονόματα. 1. δηλώνει ότι αυτό που δηλώνει το β' συνθετικό έχει υπερβολικά μεγάλες διαστάσεις, πάνω από το συνηθισμένο: ~κατασκευή, ~κτίριο· ~λιθικός. || ~θήριο. 2. (ιατρ.) δηλώνει παθολογική, υπέρμετρη ανάπτυξη, κυρίως σε μήκος, αυτού που δηλώνει το β' συνθετικό· (πρβ. μεγαλο-4). ANT μικρο-
1II3: ~γναθία, μακρογναθία· ~δακτυλία, μεγαλοδακτυλία. 3. σε σύνθετα επίθετα δηλώνει ότι το προσδιοριζόμενο χαρακτηρίζεται από την έντονη παρουσία των στοιχείων που υπονοεί το β' συνθετικό: μεγάθυμος. [λόγ. < αρχ. μεγα- θ. του επιθ. μέγα(ς) ως α' συνθ.: αρχ. μεγά-θυμος & διεθ. mega- < αρχ. μεγα-: μεγα-λιθικός < γαλλ. megalithique, μεγα-θήριο < νλατ. mega therium]
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- μεγα- 2 & μεγ- [meγ] πριν από [a] : (φυσ.) α' συνθετικό σε σύνθετες λέξεις (συχνά με β' συνθετικό λέξη μη προσαρμοσμένη στο κλιτικό σύστημα της νεοελληνικής) που δηλώνουν μονάδα μέτρησης ενός φυσικού μεγέθους η οποία αποτελείται από ένα εκατομμύριο μονάδες της τάξης που δηλώ νει το β' συνθετικό· (πρβ. μικρο- 2): ~βάτ, ~βόλτ, ~τόνος, ~χέρτς, μεγαμπέρ. Ένα ~βάτ ισοδυναμεί με ένα εκατομμύριο βατ.
[λόγ. < διεθ. mega- `ένα εκατομμύριο΄ < αρχ. μεγα- (δες μεγα- 1) ως α' συνθ.: μεγά-κυκλοι < διεθ. mega- + cycles]
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- μεγαβάτ το [meγavát] Ο (άκλ.) : μονάδα μέτρησης ηλεκτρικής ισχύος που ισοδυναμεί με ένα εκατομμύριο βατ.
[λόγ. < αγγλ. megawatt < mega- = μεγα- 2 + watt = βατ]
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- μεγαθήριο το [meγaθírio] Ο42 : 1. (παλαιοντ.) ζώο πολύ μεγάλων διαστάσεων που έζησε κατά την τριτογενή και τεταρτογενή περίοδο. 2. (μτφ.) ιδίως για κτίριο πολύ ή υπερβολικά μεγάλο· (πρβ. μαμούθ): Ένα ~ είκοσι ορόφων χτίστηκε στη θέση του παλιού διώροφου σπιτιού.
[λόγ. < νλατ. megatherium < mega- = μεγα- 1 + αρχ. θηρίον]
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- μεγαθυμία η [meγaθimía] Ο25 : (λόγ.) μεγαλοψυχία.
[λόγ. μεγάθυμ(ος) -ία]
