• I. Ενεργ.
  • Ά Μτβ.
    • 1)
      • α) Τήκω, ρευστοποιώ:
        • βούτυρον λειώσας … δίδου πιείν (Ιερακοσ. 428¹⁸)·
      • β) διαλύω στερεό σώμα σε υγρό:
        • (Σταφ., Ιατροσ. 9²⁴⁸)·
        • σκορίαν χαλκέως … μετά όξους λειώσας, τον πάσχοντα τόπον χρίε (Ιερακοσ. 492²⁸).
    • 2) Πολτοποιώ, συνθλίβω:
      • σκορόδου σκελίδια … λειώσας … μείξον μετά ελαίου (Κυνοσ. 594¹).
    • 3) Κονιοποιώ:
      • ρίνισμα σιδήρου … λειώσας … καλώς δίδου μετά κρέως (Ιερακοσ. 347⁷).
    • 4)
      • α) Σβήνω, διαγράφω:
        • λειώσε με εδά από το χαρτί σου ος έγραψες (Πεντ. Έξ. XXXII·32)·
        • (μεταφ.):
          • ουδέ την φήμην την μακράν θέλει τους λειώσει χρόνος (Αχέλ. 94)·
      • β) εξαλείφω, εξαφανίζω· δίνω τέλος σε κ.:
        • Λειώνω τσι δόξες και τιμές (Ερωφ. Πρόλ. 17)·
        • τες άγρητές τως λειώσε (Φορτουν. Ιντ. β́ 23)·
        • (μεταφ.):
          • εκ την καρδιά σου λειώσε πάσα σου παραπόνεση (Ροδολ. Γ́ 226).
    • 5)
      • α) Αφανίζω, καταστρέφω:
        • να λειώσω (ενν. ο Θεός) όλο το στεκούμενο ος έκαμα αποπάνου πρόσωπα της ηγής (Πεντ. Γέν. VII 4)·
        • (με σύστ. αντικ.):
          • λειωμό να λειώσω την αναφορά του Αμαλέκ (Πεντ. Έξ. XVII 14)·
        • (μεταφ.):
          • λειώνοντας και αφανίζοντας τα έργα του διαβόλου (Χριστ. διδασκ. 449)·
      • β) φρ. λειώνω το όνομα κάπ. = κάνω να λησμονηθεί, να πάψει να υπάρχει το όνομα κάπ.:
        • (Ερωφ. Έ 658), (Πεντ. Δευτ. IX 14).
    • 6) Αποσυνθέτω:
      • την όψη λειώνω (ενν. ο Χάρος) και χαλώ (Ερωφ. Πρόλ. 88).
    • 7)
      • α) Παραβαίνω:
        • το συνήθι λειώνω (Ερωφ. Γ́ 282)·
      • β) αθετώ, αναιρώ:
        • πόσα μας γράφει (ενν. ο Έρωτας) στην αρχή κι ύστερα μας τα λειώνει (Ερωτόκρ. Ά 1044).
  • Β́ Αμτβ.
    • 1) Σβήνομαι, εξαλείφομαι:
      • τα περασμένα εδιάβησαν και τα γραμμένα ελειώσα (Θυσ. 1121)·
      • (μεταφ.):
        • η ντροπή, που μου ’καμε … δεν ημπορεί να λειώσει (Ερωφ. Δ́ 628· Ροδολ. Ά 58).
    • 2) Χάνομαι, εξαφανίζομαι:
      • ήλιος να ’χε θαμπωθεί και λειώσει το φεγγάρι (Λίμπον. 317)·
      • τα βάσανα να λειώσουσι κι εισέ χαρές να ’ρθούσι (Πρόλ. άγν. κωμ. 26)·
      • φρ. λειώνει το όνομα κάπ. = εξαλείφεται, εξαφανίζεται, παύει να ακούγεται το όνομα κάπ.:
        • (Ερωφ. Πρόλ. 134), (Τζάνε, Φιλον. 582²⁴).
    • 3)
      • α) Αδυνατίζω, ισχναίνω:
        • λιγαίνω σαν κερί καίγοντας κι όλη λειώνω (Τζάνε, Κρ. πόλ. 460⁴· Ερωτόκρ. Ά 1315)·
      • β) (μεταφ.) «μαραίνομαι»:
        • τα κάλλη της ελειώσαν κι εχλωμιάνα (Ερωτόκρ. Ά 1328).
    • 4)
      • α) Αποσυντίθεμαι, λειώνω:
        • σαν λειώσει το κορμί … χωρίζουν και τα κόκαλα (Ευγέν. 747)·
      • β) φρ. λειώνει το βάρος κάπ. = φεύγουν, διαλύονται τα δυσάρεστα συναισθήματα κάπ.:
        • (Ερωτόκρ. Έ 1141).
• II. Μέσ.
  • 1) Χάνομαι:
    • ανέν και δεν λειωθούσι οι στίχοι … (Αχέλ. 652).
  • 2) (Μεταφ.) σβήνομαι, εξαλείφομαι:
    • το γράμμα στην καρδιάν είναι διχώς μελάνι και δε μπορεί πλιο να λειωθεί (Ερωτόκρ. Γ́ 1128)·
    • Να μεταγένει ο άνθρωπος για να λειωθούν τα λάθη (Φαλιέρ., Θρ. 119)·
    • φρ. λειώνεται το όνομα κάπ. = εξαλείφεται, παύει να υπάρχει το όνομα, να γίνεται λόγος για κάπ.:
      • (Πεντ. Δευτ. XXV 6).
  • 3) Φθείρομαι, μαραζώνω:
    • όλη φυρά και λειώνεται από την πεθυμιάν της (Σουμμ., Παστ. φίδ. Ά [1076]).
  • 4) Μαραίνομαι, αλλοιώνεται το χρώμα μου:
    • μπλάβο αν είναι (ενν. το λούλουδο), λειώνεται ζιμιό και κιτρινίζει (Ερωτόκρ. Δ́ 1894).

[<αρχ. λειόω (<επίθ. λείος). Η λ. στο Βλάχ. και σήμ. (ά. γρ. λιώ‑)]