• I. Ενεργ.
  • Ά Μτβ.
    • 1)
      • α) Εγκαταλείπω, αφήνω· απορρίπτω:
        • Λείπε τον κουρβιάρη (Συναξ. γυν. 899)·
        • ουδέν σε λείπει πώποτε ο φόβος (Διήγ. παιδ. 248)·
        • Των νέων δε τες συμβουλές λείπε, απέχου απ’ αύτες (Κομν., Διδασκ. Δ 242)·
      • β) αποφεύγω:
        • (Κυπρ. ερωτ. 94⁷⁸)·
        • καλόγνωμος (ενν. η γυναίκα), … να λείπει πονηρίας (Σπαν. Ο 197).
    • 2) Παύω, σταματώ:
      • μπορώ τα κλάματά μου να λείψω (Κυπρ. ερωτ. 21¹³).
    • 3) Παραλείπω, παραμελώ:
      • (Δούκ. 83¹⁵)·
      • δεν έλειψα … ποτέ μου, … εκείνα τά μ’ εδίδασκες να πάσκω να γυρεύω (Φορτουν. Ά 31).
    • 4) Απομακρύνω:
      • τα πάθη … ως και τον χάρον απού μεν ελείψασιν (Κυπρ. ερωτ. 97⁵¹).
    • 5) Είμαι κατώτερος (από κάπ.):
      • ελπίζουν εις τα φρόνα του να μην τους έχει λείψει (Χρον. Μορ. Η 239).
    • 6) Στερούμαι, έχω ανάγκη:
      • (Αχέλ. 896)·
      • ο Κύριος ο Θεός σου μετά σεν, δεν έλειψες τίποτα (Πεντ. Δευτ. II 7).
  • Β́ Αμτβ.
    • 1) Παύω, σταματώ:
      • Μέχρι του νυν … την νήσον ταύτην κυριεύοντες ουκ έλειψαν (Δούκ. 73³³).
    • 2)
      • α) Παραλείπομαι:
        • είτι από την αφήγησιν έλειψεν, να το μάθεις (Λίβ. Sc. 1442)·
      • β) στερώ από κάπ. κ.:
        • συμπάθιο σ’ ό,τι σου ’λειψα, …, μου δώσε (Ροδολ. Έ 486)·
    • 3) Αμελώ:
      • ουδ’ από κείνο που ’πρεπε να κάμουν δεν ελείπαν (Αχέλ. 1671).
    • 4) Απομακρύνομαι· αποχωρώ, φεύγω:
      • εδιάκρινε ότι να λείψει εκ του πατριαρχικού θρόνου (Ιστ. πατρ. 136²³)·
      • πάγαινε τώρα, λείπε (Αιτωλ., Μύθ. 7¹⁰).
    • 5)
      • α) Ελλείπω, δεν υπάρχω:
        • δεν έλειπεν ημέρα να μην κόψει κανένα (Συναδ. φ. 30^v)·
      • β) εκλείπω, εξαφανίζομαι:
        • να λείψουσιν τα βάσανα και όλες οι πικρίες (Περί ξεν. 139)·
        • να λείψει το όνομα του πατρός μας (Πεντ. Αρ. XXVII 4)·
      • γ) (με γεν. ή αιτιατ.) ελλείπω, απουσιάζω, απέχω, βρίσκομαι μακριά (από κάπ. ή κ.):
        • να μην του λείπει τίποτες (Διγ. Esc. 1332)·
        • ανάμνησις του πόθου της ποτέ να μη σε λείπει (Λίβ. Ρ 1650)·
        • Της Τύχης ταύτης να έλειπα (Βέλθ. 436)·
        • φρ. λείπω από την μέσην = εξαφανίζομαι:
          • (Λίβ. Sc. 297), (Ερμον. Χ 92)·
      • δ) πεθαίνω:
        • (Πανώρ. Γ́ 5)·
        • φρ. λείπω εις αιώνας = πεθαίνω:
          • (Ιστ. Βλαχ. 828)·
      • ε) λιγοστεύω:
        • τα νερά ήταν πηαίνοντα και λείψοντα ως το μήνα τον δέκατον (Πεντ. Γέν. VIII 5).
    • 6) Απουσιάζω, είμαι απών:
      • απού τα χείλη του δε λείπει τ’ όνομά σου (Πανώρ. Γ́ 509)·
      • έλειπεν εις ταξίδιν (Λίβ. Sc. 2317)·
      • (με είδος σύστ. αντικ.):
        • χωρισμόν όν έλειπεν ουδόλως μνημονεύουν (Διγ. Ζ 977).
    • 7)
      • α) (Προκ. για απόσταση) απέχω:
        • (Κορων., Μπούας 119)·
        • λείπει η Κόρινθος από την θάλασσα μίλια γ́ (Πορτολ. Α 211²⁵)·
      • β) (με την πρόθ. από ή εκ) βρίσκομαι μακριά από …:
        • εσέν διώκει η τύχη μου να λείψεις απ’ εμένα (Ιμπ. 194)·
        • λείψε εκ τα πένθη (Ιστ. Βλαχ. 2064)·
      • γ) μετακινούμαι:
        • εις τα κρικέλια του σεντουκιού να είναι οι λοστοί να μη λείψουν από αυτό (Πεντ. Έξ. XXV 15).
    • 8) (Με την πρόθ. από ή εκ) απέχω από κ.:
      • να λείψω από τον κόπον (Νεκρ. βασιλ. 15)·
      • εκ το κακόν να λείπεις (Σπαν. Α 465).
    • 9) Αποφεύγω, διστάζω:
      • (Χρον. Μορ. Η 4185).
    • 10) Απαλλάσσομαι (από κ.):
      • Τόσή 'ναι η ομορφιά σου … και πιον δεν λείβγω απού την δουλοσύνην (Κυπρ. ερωτ. 92³).
• II. Μέσ.
  • Ά Μτβ.
    • 1) Μου λείπει κ., χρειάζομαι:
      • Τούτο μόνο το βοτάνι λείπομέσθα (Μορεζίν., Κλίνη Σολομ. 437)·
      • Τέσσερεις χρόνους λείπομαι να φτάξω τσι πενήντα (Φορτουν. Γ́ 163).
    • 2) Χάνω:
      • ελείφτησαν των λέ κατέργων (Μαχ. 468⁶).
    • 3) (Με γεν. ή αιτιατ.)
      • α) ελλείπω από κάπ., δημιουργώ έλλειψη, στέρηση:
        • πολλά τον λείπονται και εξ ανάγκης κλέπτει (Σπαν. Α 332· Φαλιέρ., Ιστ. 692)·
      • β) υπολείπομαι για κάπ. ή κ.:
        • τ’ αρνί μόνο τση λείπεται (ενν. της τράπεζας) (Θυσ. 778· Ασσίζ. 323¹³).
    • 4) Παραλείπω:
      • έρχομαι σε κοντολογιά και σας τ’ αναθιβάνω, να μην λειφτώ τη δήγηση (Τζάνε, Κρ. πόλ. 460²¹).
    • 5) Διαφεύγω:
      • σοφός … λείπεται την παίδευσιν (Μαχ. 642²).
  • Β́ Αμτβ.
    • 1) Αφήνομαι, εγκαταλείπομαι:
      • σαράντα ημέρες λείπεται άψαλτη η εκκλησιά (Χρον. Μορ. Η 768).
    • 2) Υπολείπομαι· μου μένει:
      • ο αγοραστής ένι κρατημένος να πλερώσει τό λείπεται του πλερώματος (Ασσίζ. 38¹⁰)·
      • Την Αρετούσα μοναχά λείπομαι να στολίσω, σα μ’ όρισεν ο βασιλιός (Ροδολ. Δ́ 65).
    • 3) Βρίσκομαι σε δύσκολη κατάσταση:
      • (Βίος Αλ. 3145)·
      • εφέρασίνε άρματα ογιά να μη λειφτούσι (Τζάνε, Κρ. πόλ. 214¹¹).
    • 4) Προκαλώ έλλειψη, ελλείπω:
      • Φούσσατον τότ’ ελείφθηκεν (Θρ. Κύπρ. Μ 740· Φορτουν. Γ́ 539).
    • 5) Απομακρύνομαι, είμαι μακριά:
      • από τους ξένους λείπετε (Χούμνου, Κοσμογ. 1102).
    • 6) Απουσιάζω:
      • εις την δοξολογίαν τους (ενν. των εορτών) μη λείπεσαι καθόλου (Ιστ. Βλαχ. 1626).
• III. Απρόσ.
  • 1) Υπολείπεται:
    • τώρα με λείπει την αιτίαν να μάθω της αγάπης (Ντελλαπ., Ερωτήμ. 722).
  • 2) Παραλείπεται:
    • τίβετσι και αυτοί δεν έλειψε να κάμου (Φορτουν. Γ́ 712).
  • 3) Δε γίνεται, δε συμβαίνει:
    • αν έλειπε ότι οι Έλληνες ολίγοι ήσαν … προς το πλήθος … των γυναικών …, όλες διώξει τις ήθελαν (Θησ. (Foll.) I 73)·
  • 4) Φρ. ολίγ’ ολίγο(ν) (ή ελίγο) ελείφτηκε ή ήλειψε να … = παραλίγο να (γίνει κ.):
    • (Ερωτόκρ. Β́ 2164), (Φορτουν. Β́ 295), (Ερωτόκρ. Δ́ 1883).

• Οι μτχ. ενεστ. λείποντος (αρσ.) και λείπον (αιτιατ. ουδ.) σε θέση επιρρ. = εκτός:
  • λείποντος της Κλυταιμνήστρας (Ερμον. Η 128)·
  • χιλιάδες δεκαδύο … λείποντος των μεγιστάνων (Ερμον. Ε 152)·
  • λείπον τούτων (Ερμον. Δ 63).

[αρχ. λείπω. Ο τ. ‑βγω και σήμ. ιδιωμ., ‑βκω κυπρ. Η λ. και σήμ.]