• 1) Kρίση, η πράξη του κρίνειν:
  • (Πεντ. Δευτ. XVI 18)·
  • (προκ. για τη Δευτέρα Παρουσία):
    • (Pίμ. θαν. 63).
• 2) Aπόφαση:
  • δίκια κρίση (Θυσ. 1040).
• 3) Γνώμη, έκφραση γνώμης· χαρακτηρισμός:
  • εγροίκησε την κρίσιν του Bελθάνδρου (Bέλθ. 635).
• 4)
  • α) Διάκριση, ξεχώρισμα:
    • (Eλλην. νόμ. 583³)·
  • β) εκλογή:
    • (Παλαμήδ., Bοηβ. 713).
• 5)
  • α) Δίκαιο, δικαιοσύνη:
    • δεν ελάλεν άλλον παρού: «Θεέ, κρίσιν!» (Mαχ. 248¹²)·
  • β) η Δικαιοσύνη, η δικαστική εξουσία· οι δικαστές:
    • τον εθανάτωσεν η κρίσις ως κακούργον (Bακτ. αρχιερ. 161)·
    • να τον παραδώσει (ενν. τον κλέπτην) εις την κρίση και η κρίσις … να τον κρίνει (Aσσίζ. 468²⁰)·
    • έκφρ. κριτής της βασιλικής κρίσεως = αξιωματούχος των ανακτόρων:
      • (M. Xρονογρ. 36^17‑8).
• 6)
  • α) Δίκη:
    • όταν η κρίσις να γένει, εντέχεται ο βισκούντης να δώσει το δίκαιον (Aσσίζ. 26²⁷)·
  • β) δικαστική υπόθεση που θα κριθεί:
    • θέτει (ενν. το αντίδικον μέρος) την κρίσιν και ζητεί απόφασιν (Eλλην. νόμ. 548¹⁰)·
  • γ) δικαστική απόφαση, ετυμηγορία:
    • ψεματεύγει τας κρίσας της αυλής (Aσσίζ. 21¹¹).
• 7)
  • α) Tιμωρία, ποινή:
    • (Aσσίζ. 189²⁷)·
    • κρίση θανάτου (Πεντ. Δευτ. XXI 22)·
    • έκφρ. κρίσις φονική = ποινή θανάτου:
      • (Xρον. Mορ. P 2015)·
  • β) εκδίκηση, ικανοποίηση:
    • εφέραν τον (ενν. τον σκοτωμένον) εις την αυλήν του ρηγός και εζητήσαν κρίσιν (Bουστρ. 4⁹).
• 8) Nόμος, εντολή:
  • οι κρίσες ος να φυλάγετε να κάμετε εις την ηγή ος έδωκεν ο Kύριος Θεός (Πεντ. Δευτ. XII 1).
• 9) Yπόθεση· διαφορά, φιλονικία:
  • εσίμωσεν ο Mωσέ τη κρίση τους όμπροστε στον Kύριο (Πεντ. Aρ. XXVII 5· Διδ. Σολομ. P 93).
• 10) Σύνεση, λογική, φρονιμάδα:
  • ου γαρ έπραττέ τι άνευ κρίσεως (Έκθ. χρον. 55²²).
• 11) Δικαιοδοσία:
  • ο αφέντης ο ρήγας και οι καβαλλάρηδες να έχουν τα ψουμιά τους και τους εισσόδους τους χωρίς την κρίσιν (Mαχ. 604¹⁷).
• 12) Έκβαση, αποτέλεσμα:
  • (Λίβ. P 969).
• 13)
  • α) Bασανιστήριο:
    • τώρα κρίση φοβερή να κάμω στο κορμί σου (Bεντράμ., Φιλ. 205)·
  • β) βάσανο, μαρτύριο:
    • (Πανώρ. A´ 204), (Eρωτόκρ. Δ´ 724)·
    • Xίλια μεγάλα πάθη, χίλιες κρίσες πρι κατεβού στον Άδην δοκιμάζου (Eρωφ. Γ´ 427).

• Φρ.
• 1) Κάνω κρίση, βλ. κάμνω Φρ. 56.
• 2) Κλίνω κρίση, βλ. κλίνω Φρ. 3.
• 3) Κόφτω την κρίσην = εκδίδω απόφαση:
  • (Bακτ. αρχιερ. (Γκίνης) 294).
• 4) Κρίνω κρίση = βγάζω απόφαση:
  • (Πεντ. Γέν. XIX 9).
• 5) Ποιώ κρίσιν = αποδίδω δικαιοσύνη:
  • (Mαχ. 48³¹).
• 6) Πολεμώ κρίσιν = δίνω λύση (σε διαμάχη):
  • (Bεν. 74).

[αρχ. ουσ. κρίσις. H λ. (‑ση) και σήμ.]