• 1) Υπόσταση, ύπαρξη, ψυχή (με συμπάθεια):
  • ας έμβει εις την καρδίτσαν μου η άπειρός σου αγάπη (Διγ. Gr. 1284).
• 2) Φρόνημα:
  • κρασί μου …, ανδρίζεις την καρδίτσαν μου (Κρασοπ. S 30)·
  • έκφρ. με την καρδίτσα = με ικανοποίηση:
    • (Κρασοπ. S 86).

• Φρ.
• 1) Ανοίγω την καρδίτσαν κάπ. = χαροποιώ, ανακουφίζω κάπ. από τη λύπη:
  • (Απολλών. 209).
• 2) Δροσίζεται η καρδίτσα μου = ικανοποιούμαι, ανακουφίζομαι:
  • (Περί ξεν. 310).
• 3) Καίγεται η καρδίτσα μου = υποφέρω, θλίβομαι:
  • (Πουλολ. 200 κριτ. υπ).
• 4) Τρέμει η καρδίτσα μου = συγκινούμαι, ταράζομαι:
  • (Ch. pop. 73).

[<ουσ. καρδία + κατάλ. ‑ίτσα. Η λ. (‑τζα) στο Meursius και σήμ. ποντ.]